Grzybica woszczynowa – rzadka infekcja skóry głowy

Grzybica woszczynowa, znana również jako strupień woszczynowy, to rzadkie schorzenie dermatologiczne, które dotyka głównie owłosionej skóry głowy. Obecnie, zwłaszcza w krajach rozwiniętych, występuje sporadycznie. Mimo to warto dowiedzieć się więcej na temat tej uciążliwej infekcji. Poznaj etiologię, objawy, diagnostykę grzybicy woszczynowej.

Czym jest grzybica woszczynowa?

Grzybica woszczynowa to specyficzna postać infekcji grzybiczej, która atakuje głównie owłosioną skórę głowy, choć w niektórych przypadkach może również obejmować gładką skórę lub paznokcie. Jest to choroba zakaźna, wywoływana przez grzyby z rodzaju Trichophyton, a rzadziej przez inne dermatofity, takie jak Microsporum gypseum czy Tricholosporum violaceum. W przeciwieństwie do innych typów grzybicy skóry głowy, grzybica woszczynowa charakteryzuje się obecnością żółtych wykwitów na skórze, przypominających woskowate strupy.

Historia i występowanie grzybicy woszczynowej

Grzybica woszczynowa jest jedną z najwcześniej poznanych infekcji grzybiczych. Pierwsze opisy choroby pochodzą jeszcze z XIX wieku, kiedy była ona endemicznie spotykana wśród ludności muzułmańskiej i żydowskiej zamieszkującej kraje basenu Morza Śródziemnego. Po II wojnie światowej odnotowano wzrost zachorowań w Europie, jednak w ciągu ostatnich dekad liczba przypadków dramatycznie spadła. Obecnie grzybica woszczynowa występuje niemal wyłącznie w Afryce, Ameryce Południowej oraz na Grenlandii, Bałkanach i w regionie Morza Śródziemnego. W Polsce jest obserwowana sporadycznie.

Grzybica woszczynowa skóry głowy – przyczyny

Grzybica woszczynowa jest chorobą infekcyjną, przenoszoną z człowieka na człowieka drogą bezpośrednią lub pośrednią. Zakażeniu sprzyja niski poziom higieny oraz bliski kontakt z osobami chorymi lub nosicielami. Warto podkreślić, że grzybica woszczynowa może również występować u zwierząt, takich jak myszy czy ptactwo domowe, jednak przypadki przeniesienia infekcji ze zwierząt na ludzi są niezwykle rzadkie.

📌 Dowiedz się, czym jest e-Pakiet badań na piękne włosy.

Grzybica woszczynowa – objawy

Grzybica woszczynowa posiada bardzo charakterystyczne objawy. Podstawowym wykwitem chorobowym są tzw. tarczki woszczynowe – żółtawe wklęsłe strupy o konsystencji wosku, dobrze przylegające do skóry. Tarczki te mogą obejmować kilka mieszków włosowych, prowadząc do wypadania włosów w obrębie zmian. Z czasem strupy mogą się łączyć, tworząc rozległe obszary na skórze głowy. Towarzyszą im także inne objawy, takie jak matowienie, szorstkość, przetłuszczanie się włosów, zaczerwienienie i łuszczenie się skóry. W najcięższych przypadkach może dojść do całkowitego wyłysienia i powstania blizn.

Oprócz postaci tarczkowej grzybica woszczynowa może również występować w odmianach atypowych, m.in. łupieżopodobnej, liszajowatej czy mieszkowej. Te formy choroby mogą stanowić większe wyzwanie diagnostyczne i wymagać badań mykologicznych w celu potwierdzenia rozpoznania.

📌 Dowiedz się, jak wygląda grzybica skóry gładkiej.

Diagnostyka grzybicy woszczynowej

Diagnostyka grzybicy woszczynowej obejmuje kilka kluczowych kroków:

1. Wywiad kliniczny – wstępne rozpoznanie opiera się na objawach klinicznych, takich jak obecność charakterystycznych strupów woszczynowych na skórze głowy, swędzenie, nieprzyjemny zapach oraz postępujące wyłysienie. Choroba często występuje w społecznościach z niższym poziomem higieny oraz wśród osób z osłabioną odpornością.
2. Badanie mikroskopowe – badanie bezpośrednie włosów i łusek skóry głowy pod mikroskopem w celu wykrycia obecności strzępek grzyba i zarodników. W badaniu mikroskopowym można zauważyć strzępki grzyba wewnątrz i na zewnątrz włosa. Barwienie materiału przy użyciu np. KOH (hydroksyd potasu) umożliwia uwidocznienie grzybni.
3. Posiew materiału z ognisk zmian na podłoże hodowlane pozwala na identyfikację rodzaju i gatunku grzyba wywołującego zakażenie. Najczęściej izolowanym patogenem jest Trichophyton schoenleinii.
4. Badanie dermatoskopowe skóry głowy może pomóc w identyfikacji typowych zmian w postaci strupów woszczynowych i śladów grzyba na włosach.
5. Badanie lampą Wooda – w niektórych przypadkach grzybica woszczynowa może świecić na zielono lub żółto pod lampą Wooda, co może wskazywać na obecność dermatofitów.
6. Badania dodatkowe:
   • biopsja skóry w przypadkach trudnych diagnostycznie. Materiał histologiczny może wykazać zmiany charakterystyczne dla grzybicy,
   • badania molekularne (np. PCR) – rzadziej stosowane, ale mogą być użyte do szybkiej identyfikacji gatunku grzyba.

📌 Przeczytaj, jak wygląda diagnostyka grzybicy organizmu.

Grzybica woszczynowa skóry głowy – różnicowanie

Grzybicę woszczynową należy różnicować z innymi postaciami grzybicy owłosionej skóry głowy (np. grzybica strzygąca) oraz z łuszczycą, łysieniem plackowatym, a także innymi schorzeniami dermatologicznymi przebiegającymi z tworzeniem strupów i zmian na skórze głowy. Właściwa i wczesna diagnostyka jest kluczowa, aby zapobiec trwałemu uszkodzeniu mieszków włosowych i wyłysieniu.

Zapobieganie i profilaktyka grzybicy woszczynowej

Ponieważ grzybica woszczynowa jest chorobą zakaźną, ważne jest przestrzeganie odpowiednich zasad higieny i dezynfekcji, zwłaszcza w przypadku kontaktu z osobami chorymi lub podejrzanymi o nosicielstwo. Należy unikać korzystania ze wspólnych przyborów toaletowych, takich jak grzebienie, szczotki czy ręczniki. Regularne mycie głowy i dezynfekcja akcesoriów mogą pomóc w zapobieganiu rozprzestrzeniania się infekcji.

📌 Poznaj zasady diety na piękne włosy.

Szczególną ostrożność należy zachować podczas podróży do regionów, gdzie grzybica woszczynowa występuje endemicznie, takich jak niektóre kraje afrykańskie czy południowoamerykańskie. W razie wystąpienia niepokojących objawów niezwłocznie należy skonsultować się z lekarzem dermatologiem, który wdroży odpowiednie leczenie.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska