Kwas moczowy – norma, badanie. Jak sprawdzić jego poziom?

Kwas moczowy jest końcowym produktem rozpadu zasad purynowych pochodzących z pożywienia oraz rozpadu endogennych kwasów nukleinowych. Podwyższony poziom kwasu moczowego może być związany z różnymi chorobami i zaburzeniami, np. dną moczanową. Sprawdź jakie są normy stężenia kwasu moczowego w organizmie i co może oznaczać kwas moczowy podwyższony ponad normę.

Kwas moczowy w surowicy krwi

Kwas moczowy jest pochodną puryn. U człowieka jest końcowym produktem metabolizmu zasad purynowych dostarczanych do organizmu wraz z jedzeniem oraz produktem rozpadu kwasów nukleinowych produkowanych w organizmie. Większość kwasu moczowego wydalana jest z moczem, pozostała część jest rozkładana przez bakterie jelitowe w przewodzie pokarmowym. Kwas moczowy może tworzyć trudno rozpuszczalne kryształy, które u człowieka mogą odkładać się w stawach oraz innych tkankach i narządach, powodując dolegliwości.

Kwas moczowy – norma. Kwas moczowy – badanie

Za prawidłowe stężenie kwasu moczowego we krwi (potocznie określane jako norma) uznaje się wartości od 180 do 420 μmol/L, czyli 3- 7 mg/dL. Pomiar stężenia kwasu moczowego we krwi możesz wykonać, np. w DIAGNOSTYCE. Badanie polega na pobraniu krwi żylnej, tak jak w przypadku większości badań laboratoryjnych. Warto pamiętać, by udać się na nie rano i być na czczo. Czasami przydatne okazuje się także wykonanie  określenia wydalania kwasu moczowego w moczu. Badanie kwasu moczowego w przypadkowej próbce moczu także możesz wykonać w DIAGNOSTYCE.

Kiedy wykonuje się pomiar stężenia kwasu moczowego? Twój lekarz może zalecić Ci powyższe badania z różnych powodów. Najczęstszą przyczyną jest jednak podejrzenie dny moczanowej. W tym przypadku, lekarz może zalecić także badanie płynu stawowego, badania obrazowe (np. RTG, USG, TK czy MR), a także histologiczne badanie tzw.  guzków dnawych.

Kwas moczowy – norma (poprawnie: zakres wartości prawidłowych) : 180- 420 μmol/L (3- 7 mg/dL).

Wyższe wartości obserwowane są u mężczyzn, niższe u kobiet.

Podwyższony kwas moczowy – jakie są przyczyny? 

Wyróżnia się różne przyczyny podwyższenia poziomu kwasu moczowego w organizmie. Należą do nich m.in.:

• nadmierne dostarczanie puryn wraz z dietą (pokarmy mięsne, szczególnie podroby, buliony, sery, wędliny czy niektóre owoce morza),
• przyspieszony rozpad puryn po nadużyciu alkoholu, głównie wysokoprocentowego,
• nadmierna podaż fruktozy (w postaci owoców czy napojów owocowych),
• zwiększony rozpad nukleotydów w organizmie (w przebiegu nowotworów mieloproliferacyjnych i limfoproliferacyjnych, niedokrwistości hemolitycznej, czerwienicy prawdziwej, mononukleozy zakaźnej, w wyniku leczenia choroby nowotworowej, pod wpływem leków immunosupresyjnych),
• zmniejszone wydalanie kwasu moczowego wraz z moczem (spowodowane chorobą nerek, np. u chorych z torbielowatością nerek, ostrą lub przewlekłą niewydolnością nerek czy też leczeniem lekami moczopędnymi w terapii nadciśnienia tętniczego),
• inne, np. wzmożony wysiłek fizyczny, zespół metaboliczny, zatrucie tlenkiem węgla lub związkami ołowiu.

Warto wiedzieć, że istnieje także możliwość hiperurykemii (czyli podwyższenia stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi > 420 μmol/L) pierwotnej, która spowodowana jest genetycznie uwarunkowanymi nieprawidłowościami enzymów, które uczestniczą w przemianach puryn.

A kiedy poziom kwasu moczowego we krwi może być poniżej normy? Wartości poniżej 180 μmol/L obserwuje się, np. w leczeniu inhibitorem oksydazy ksantynowej, we wrodzonym niedoborze oksydazy ksantynowej, w ciąży, u chorych na akromegalię czy SIADH, w tubulopatiach czy podczas stosowania niektórych leków.

Dna moczanowa – co to za choroba?

Dna moczanowa to zapalna choroba stawów spowodowana krystalizacją moczanu sodu w płynie stawowym. Złogi kryształów w tkankach stawowych są odpowiedzialne za wywoływanie procesu zapalnego i dolegliwości bólowe. Dna moczanowa związana jest z nadmiernym poziomem kwasu moczowego w organizmie, ale warto pamiętać, że podwyższenie stężenia kwasu moczowego nie zawsze wywołuje atak dny moczanowej oraz, że taki atak może pojawić się także przy prawidłowym poziomie kwasu moczowego. Nawracające napady dny moczanowej mogą prowadzić do stopniowego uszkadzania chrząstki stawowej i kości. Złogi kryształów pojawiają się także w innych narządach, np. w nerkach, pod skórą czy w małżowinach usznych.

Zachorowania najczęściej dotyczą mężczyzn po 40 r.ż. oraz kobiet po menopauzie. Napad dny moczanowej cechuje się nagłym i bardzo intensywnym bólem oraz obrzękiem stawu. Skóra jest napięta, błyszcząca i zaczerwieniona, pojawia się złuszczanie naskórka. Objawy typowo dotyczą stawu śródstopno – paliczkowego I (paluch stopy) i występują nad ranem, ale mogą obejmować także inne stawy.

Jak zmniejszyć poziom kwasu moczowego w organizmie?

Wśród ogólnych zaleceń wymienia się unormowanie masy ciała u pacjentów z nadwagą oraz otyłością, unikanie alkoholu i stosowanie diety o małej zawartości puryn i fruktozy. Warto pamiętać o kontrolowaniu ogólnego stanu zdrowia i zwalczaniu czynników ryzyka rozwoju innych chorób przewlekłych takich jak nadciśnienie tętnicze, niewydolność nerek czy choroba niedokrwienna serca.

W leczeniu napadu dny moczanowej stosuje się kolchicynę, niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz glikokortykosteroidy. Przewlekłe leczenie zmniejszające stężenie kwasu moczowego w osoczu opiera się głównie na stosowaniu inhibitorów oksydazy ksantynowej (allopurynolu, febuksostatu), ale w niektórych przypadkach przydatne są także leki moczopędne oraz peglotykaza.

Bibliografia:

• Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020
• https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/172475,kwas-moczowy