Metatarsalgia – objawy i przyczyny

Metatarsalgią nazywany jest szereg objawów w obrębie śródstopia. Jedną z jej odmian jest nerwiak Mortona. Na jego wystąpienie narażone są szczególnie osoby noszące stale buty wąskie i na wysokim obcasie. Wówczas wywierany jest nacisk na nerw podeszwowy, co powoduje jego podrażnienie oraz wywołuje ból, mrowienie i drętwienie.

Czym jest metatarsalgia?

Metatarsalgia spowodowana jest czynnikami anatomicznymi lub biomechanicznymi doprowadzającymi do zmian w śródstopiu. Stanowi zespół objawów wynikający z wielu różnych schorzeń, a nie chorobę samą w sobie.

Istnieje wiele odmian metatarsalgii. Jedne wywołują dolegliwości bólowe tylko podczas poruszania stopą (metatarsalgia propulsyjna), inne są następstwem doznanych urazów, przeprowadzonych operacji czy zmian zwyrodnieniowych. Bywa i tak, że metatarsalgia jest sprowokowana przez zaawansowane zmiany skórne (np. grzybicę).

Przeczytaj także: Grzybica stóp i paznokci – jak się objawia?

W przypadku metatarsalgii Mortona ból lokuje się w stopie w przestrzeni pomiędzy placami. Najczęściej odczuwany jest:

• pomiędzy II i III głową kości śródstopia, a więc między drugim a trzecim palcem stopy, licząc od palca dużego;
• pomiędzy III i IV głową kości śródstopia, a więc między trzecim a czwartym palcem stopy, licząc od palca dużego.

Odczuwany ból to efekt ucisku wywieranego na nerw podeszwowy. Może do tego dojść na skutek noszenia niedopasowanego obuwia nadmiernie obciążającego stopy albo schorzeń współwystępujących, jak choćby płaskostopia poprzecznego.

Czy metatarsalgia Mortona to nowotwór?

Często metatarsalgia Mortona nazywana jest zamiennie nerwiakiem Mortona. To może rodzić skojarzenie z grupą nowotworów o tej nazwie. Nie jest to jednak tożsame schorzenie. 

Nerwiaki nowotworowe to guzy, które powstają w różnych częściach ciała i przeważnie nie wysyłają żadnych objawów w początkowym stadium. Mogą wytwarzać się z osłonek mielinowych, które otaczają neurony, neuroblastów czy osłonek nerwów w skórze.

Tymczasem nerwiakowi Mortona nie towarzyszy wykształcenie się guza nowotworowego. Zgrubienie, które można przy tym schorzeniu wyczuć, wynika z długotrwałego ucisku nerwu podeszwowego i wytworzenia skupiska włóknistej tkanki łącznej.

Jakie są przyczyny nerwiaka Mortona?

Metatarsalgia Mortona może być spowodowana szeregiem różnych czynników. Wśród nich znajdują się współwystępujące schorzenia stóp:

• płaskostopie poprzeczne – obniżenie wysklepienia poprzecznego stopy tworzonego przez kości stępu oraz kości śródstopia, w efekcie czego to nie I i V kość śródstopia noszą główne obciążenie, ale kość II i III;
• paluch koślawy – dochodzi do zmiany ustawienia palucha (dużego palca stopy) względem pozostałych palców na skutek szpotawego ułożenia I kości śródstopia (na zewnątrz);
• stopa spłaszczona – I i V kość śródstopia ustawiają się na zewnątrz, co sprawia, że stopa przybiera płetwiasty kształt;
• ganglion uciskający nerw podeszwowy – guzek wypełniony galaretowatą substancją, która jest nadprodukowana przez pochewkę ścięgna.

Do rozwoju objawów nerwiaka Mortona może dojść na skutek urazu bądź używania niewłaściwie dobranego obuwia. Są to przede wszystkim buty zbyt ciasne i na wysokim obcasie (co również przyczynia się do rozwoju palucha koślawego). 

Przyczyną dolegliwości ze strony nerwu podeszwowego może być też uprawianie biegów. Sport ten (zwłaszcza w niedopasowanym obuwiu dla biegaczy) powoduje nadmierny ucisk na śródstopie i związane z tym podrażnianie nerwu podeszwowego.

Jakie objawy wywołuje nerwiak Mortona?

Ucisk na nerw podeszwowy, jego porażenie czy wręcz uszkodzenie wywołuje przede wszystkim ból nasilający się podczas stania i chodzenia bądź biegania. Nie jest on początkowo jednak bardzo nasilony. Jeśli na tym etapie zmienisz obuwie oraz skonsultujesz się z ortopedą lub podologiem, możesz na dobre pozbyć się dyskomfortu, zanim zdąży się rozwinąć.

Jeśli jednak nadal będziesz nosić obuwie zbyt ciasne lub na wysokim obcasie albo nie zaczniesz zakładać butów biegowych przed joggingiem – problem zacznie się nasilać. 

Podobnie ból nie zniknie, jeśli zmagasz się z płaskostopiem poprzecznym, stopą spłaszczoną albo paluchem koślawym i jednocześnie nie stosujesz odpowiednich wkładek do butów czy osłonek na tzw. haluksy.

Poza bólem możesz odczuwać też mrowienie w okolicy śródstopia i palców stopy, a nawet drętwienie stopy. Wraz z dalszym uciskiem i podrażnianiem nerwu dolegliwości będą się nasilać, co często wynika z rozwoju stanu zapalnego.

Neuropatia ta nie powoduje jednak wrażenia chłodnych stóp. Jeśli zaobserwujesz taki objaw – koniecznie skonsultuj problem z chirurgiem naczyniowym, ponieważ może to mieć związek z niedokrwieniem kończyny, czyli poważnym zaburzeniem w obrębie układu sercowo-naczyniowego.

Przy metatarsalgii Mortona może powstać obrzęk między II i III lub III i IV palcem. Przypomina on guz, ale nie jest to zmiana nowotworowa. Choć zwykle jest on niewielki, to poza bólem wywołuje duży dyskomfort. Wszystko dlatego, że powoduje wrażenie obecności ciała obcego (np. kamyka) w bucie.

Przeczytaj także: Zimne stopy – przyczyny oraz sposoby na rozgrzanie.

Na czym polega diagnostyka nerwiaka Mortona?

Jeśli odczuwasz ból śródstopia, który nasila się podczas stania i chodzenia, a do tego zauważysz guzek między II i III lub III i IV kością śródstopia – skonsultuj się z podologiem lub ortopedą. Może to być właśnie nerwiak Mortona.

Aby specjalista mógł postawić diagnozę, obejrzy i zbada Twoje stopy, ustali miejsce, w którym lokalizuje się ból. Może też podeprzeć się badaniami obrazowymi: USG i rezonansem magnetycznym.

Dopiero po rozpoznaniu zaleci terapię u fizjoterapeuty i używanie na co dzień odpowiedniego obuwia. Szczególnie ważne jest zastąpienie butów z wąskimi czubkami i wysokim obcasem tymi o szerokiej i płaskiej podeszwie. Komfort podczas poruszania poprawią też specjalistyczne wkładki amortyzujące.

Autor: Katarzyna Grzyś-Kurka

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian