Noradrenalina – jak działa i za co odpowiada? Jak sprawdzić poziom noradrenaliny?

Noradrenalina to hormon wywierający wielokierunkowe działanie na organizm. Najbardziej znana jest z roli neuroprzekaźnika. Do znacznego wzrostu poziomu noradrenaliny dochodzi w czasie narażenia na stres. Sprawdź, jakie jeszcze mogą być przyczyny za wysokiego i obniżonego stężenia noradrenaliny. Dowiedz się, na czym polega badanie tego związku i czy należy się do niego specjalnie przygotować.

Czym jest noradrenalina?

Noradrenalina to neuroprzekaźnik wydzielany w komórkach rdzenia nadnerczy oraz w ośrodkowym układzie nerwowym, a dokładnie w miejscu sinawym. Zmniejszone wydzielanie noradrenaliny obserwuje się podczas snu. Znacznie podniesiony poziom tego hormonu stwierdza się w czasie narażenia na czynniki stresowe oraz w sytuacji niebezpieczeństwa. Noradrenalina obecna jest w surowicy krwi, a wydalana razem z moczem w postaci niezmienionej i w formie metabolitów. Zastanawiasz się, czym się różni adrenalina od noradrenaliny? Hormony te bywają ze sobą mylone lub utożsamiane, stanowią jednak odrębne związki chemiczne, które razem z dopaminą należą do grupy katecholamin. Adrenalina działa jako neurotransmiter w centralnym systemie nerwowym. Dodatkowo reguluje krążenie krwi. Noradrenalina natomiast to neurotransmiter w obwodowej części układu sympatycznego. Związki te różnią się po części działaniem, budową – grupą metylową czy prekursorami.

Za co odpowiedzialna jest noradrenalina?

Noradrenalina odgrywa w organizmie liczne funkcje. Przede wszystkim wpływa na czujność, uważność, koncentrację, zapamiętywanie i przypominanie sobie. Związek ten powoduje wzrost skurczowego i rozkurczowego ciśnienia tętniczego krwi. Dochodzi do tego w wyniku skurczu naczyń krwionośnych, zwłaszcza tych w obrębie nerek, skóry, mięśni szkieletowych i wątroby. Zwiększa też przepływ krwi przez naczynia krwionośne i pobudza pracę mięśnia sercowego.

Noradrenalina wykazuje działanie metaboliczne – uwalniania z adipocytów, czyli komórek tłuszczowych, wolne kwasy tłuszczowe oraz uczestniczy w glikogenolizie, czyli procesie rozkładu glikogenu do glukozy i zmniejsza wychwyt glukozy przez tkankę tłuszczową i mięśnie. Noradrenalina działa też rozkurczająco na mięśnie gładkie oskrzeli. Dodatkowo obniża napięcie mięśni w obrębie ścian jelit oraz wpływa na ruchy robaczkowe, czyli perystaltykę jelit.

Warto też wspomnieć, że noradrenalina stosowana jest jako lek. Związek ten znalazł zastosowanie w przywracaniu prawidłowego ciśnienia krwi (podawana jest w przypadkach krytycznie niskiego ciśnienia krwi, np. u osób ze wstrząsem septycznym czy neurogennym). Stanowi też składnik preparatów znieczulenia miejscowego.

Noradrenalina – badanie

Badanie noradrenaliny nie jest wykonywane rutynowo. Co więcej, zazwyczaj poziom tego hormonu oznaczany jest jednocześnie z poziomem adrenaliny. Materiałem do analizy jest próbka krwi pobrana zazwyczaj z naczynia w zgięciu łokciowym. Procedura przebiega standardowo, badanie wymaga jednak specjalnego przygotowania. Ważne jest ograniczenie narażenia na stres i wzmożonego wysiłku fizycznego w dniu badania. Krew powinno się pobierać ponadto po półgodzinnym odpoczynku, a z uwagi na zmienność dobową poziomu noradrenaliny procedurę należy wykonać rano. Na badanie trzeba zgłosić się na czczo, z zachowaniem co najmniej 13 godzin przerwy od ostatniego posiłku. Na 3 dni przed z diety należy wykluczyć czekoladę, cytrusy, banany i kawę. Lekarza trzeba powiadomić o przyjmowanych lekach, gdyż niektóre z nich, jak m.in. salicylany, mogą wpływać na wyniki. Możliwe jest też badanie noradrenaliny w dobowej zbiórce moczu. Materiałem do analizy jest wówczas mocz zbierany przez całą dobę do specjalnego zbiornika.

Wskazania do badania noradrenaliny

Wśród wskazań do badania noradrenaliny wymieniane są zwłaszcza:

• podejrzenie guza chromochłonnego nadnerczy, na który wskazywać mogą następujące objawy: nadciśnienie tętnicze – głównie napadowe, rzadko utrwalone, bladość skóry, bóle głowy, zaburzenia rytmu serca, zlewne poty, niewyjaśniona utrata masy ciała, hipotensja ortostatyczna (nagły spadek ciśnienia tętniczego w związku ze zmianą pozycji ciała z leżącej na stojącą), nudności, wymioty, zaparcia, dolegliwości bólowe w obrębie jamy brzusznej;
• podejrzenie nerwiaka zarodkowego, na który wskazywać mogą takie objawy, jak: niewyjaśniona utrata masy ciała, ból brzucha, pleców, kości, klatki piersiowej, stany podgorączkowe, bezbolesne guzki podskórne, kaszel, duszność;
• ocena nawrotów guza chromochłonnego nadnerczy;
• monitorowanie efektywności leczenia guza chromochłonnego nadnerczy;
• ocena wydzielania katecholamin w guzach nadnerczy i neuroendokrynnych.

Badanie wykonuje się też profilaktycznie w przypadku obciążonego wywiadu rodzinnego w kierunku guza chromochłonnego.

Przyczyny nieprawidłowego poziomu noradrenaliny

Zarówno nadmiar, jak i niedobór noradrenaliny są szkodliwe dla organizmu. Za wysoki poziom tego hormonu może być związany z:

• nowotworami wywodzącymi się z tkanki nerwowej;
• nowotworami chromochłonnymi wydzielającymi katecholaminy;
• samoistnym zespołem posiłkowym;
• zawałem mięśnia sercowego;
• kwasicą;
• przewlekłym brakiem snu;
• silnym stresem;
• hipoglikemią.

Niedobór noradrenaliny może wiązać się z chorobami nadnerczy, w których jest produkowana. Najczęściej przyczynami niedostatecznego poziomu noradrenaliny są niedoczynność i nowotwór nadnerczy. Za niskie stężenie noradrenaliny może być zaś spowodowane neuropatią autonomiczną. Obserwowane jest w przebiegu ADHD i u osób z depresją. Główne objawy niedoboru noradrenaliny to: przewlekłe zmęczenie, niedociśnienie, zaburzenia koncentracji, nastroju i snu oraz wzrost masy ciała.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. A. Czerwińska, T. Pawłowski, Zaburzenia funkcji poznawczych w depresji – znaczenie, charakterystyka oraz możliwości leczenia, „Psychiatria Polska” 2020, t. 54, nr 3, s. 453–466.
2. H.P. Rang, Farmacology, Churchill Livingstone, Edinburgh 2003.
3. W.A. Tank, D. Lee Wong, Peripheral and central effects of circulating catecholamines, „Comprehensive Physiology” 2015, nr 5, s, 1–15.