Onycholiza - co to? Przyczyny, leczenie, domowe sposoby

Onycholiza to nieestetyczny stan chorobowy paznokcia, charakteryzujący się samoistnym oddzieleniem się płytki paznokcia od łożyska. Powstawanie wolnej przestrzeni podpaznokciowej stanowi doskonałe środowisko do rozwoju różnego rodzaju patogenów jak grzyby, bakterie czy drożdżaki, dlatego mimo to, że nie jest to przypadłość szczególnie dokuczliwa, to nie należy jej bagatelizować. Czym dokładnie jest onycholiza i dlaczego nie można jej bagatelizować?

Onycholiza – rodzaje i skutki nieleczenia

Nieleczona, zaawansowana onycholiza paznokci może powodować utratę całego paznokcia, stany zapalne wymagające antybiotykoterapii, nie tylko miejscowej, ale również doustnej oraz bliznowacenie łożyska paznokcia. Ważne jest leczenie pierwotnych i wtórnych czynników, które nasilają onycholizę. Onycholiza może dotykać zarówno paznokci rąk jak i stóp.

Wyróżniamy dwa rodzaje onycholizy paznokci:

• dystalna onycholiza: oddzielenie płytki paznokcia rozpoczynające się od najdalszej krawędzi paznokcia (wolnego brzegu) i przechodzące w dół w kierunku naskórka – występuje najczęściej;
• proksymalna onycholiza: separacja rozpoczyna się w obszarze naskórka (wału paznokciowego) i postępuje w górę paznokcia.

Zobacz pakiet badań Zdrowe Włosy.

Onycholiza – objawy

Onycholiza paznokcia sama w sobie nie jest bolesna, jednak powstająca w wyniku urazu lub nadkażona bakteryjnie, może powodować dyskomfort w postaci podrażnienia, powstawania ropni oraz bólu.

Objawy onycholizy obejmują:

• paznokcie, które odrywają się od łożyska;
• zgrubienia paznokci;
• zaczerwienienie, stany zapalne paznokci;
• przebarwienia na paznokciach i łożyskach paznokci;
• wgniecenia lub doły w paznokciach;
• kruszące, łamliwe paznokcie;
• krwawe podbarwienia pod paznokciami;
• ropnie podpaznokciowe.

Leczenie często polega na przycinaniu oddzielonego paznokcia i czyszczeniu łożyska paznokcia, w szczególnych zaawansowanych przypadkach onycholizy wskazane jest leczenie farmakologiczne.

Onycholiza – przyczyny

Czynniki endogenne, egzogenne, dziedziczne i idiopatyczne mogą powodować onycholizę. Kontaktowe czynniki drażniące, urazy i wilgoć są najczęstszymi przyczynami onycholizy.

• Najczęstsze przyczyny powstawania onycholizy:
  • uszkodzenia mechaniczne i urazy, zwykle występujące tylko na jednym paznokciu, mogące prowadzić również do utraty całego paznokcia;
  • długotrwałe stosowanie detergentów szkodliwych dla skóry i paznokci;
  • alergiczne oraz drażniące substancje takie jak akryle, aceton czy formaldehyd występujące w lakierach do paznokci oraz preparatach wykorzystywanych w stylizacjach paznokci;
  • noszenie długich (naturalnych) oraz przedłużanych paznokci;
  • niewłaściwie wykonany manicure;
  • onycholiza paznokci u nóg często powodowana jest noszeniem źle dobranego, zbyt ciasnego obuwia.

• Problemy zdrowotne, skórne i infekcje, takie jak:
  • czynniki biologiczne/mikrobiologiczne:
    • dermatofity powodujące grzybicę (tj. infekcja Trichophyton rubrum, Trichophyton mentagrophytes);
    • drożdże (zakażenie Candida);
    • bakterie (zakażenie Pseudomonas spp.);
    • wirus (zakażenie opryszczką pospolitą);
  • łuszczyca paznokci;
  • toczeń układowy lub podobne zaburzenia;
  • niedobór żelaza;
  • leki, antybiotyki, takie jak tetracyklina, pochodne sulfonamidów, takie jak leki moczopędne lub stosowane w leczeniu cukrzycy, niektóre leki przeciwhistaminowe, leki stosowane w chemioterapii mogą przyczyniać się do powstawania zaburzeń paznokci.

• Choroby tarczycy

Onycholiza towarzyszy licznym chorobom układowym, w tym chorobom tarczycy (szczególnie nadczynności tarczycy). Zmiany w obrębie paznokci obserwowane w przebiegu nadczynności tarczycy zwykle przyjmują postać onycholizy zaczynającej się od palca czwartego i piątego (tzw. paznokcie Plummera)  sugerują, że pacjenci z onycholizą o niewyjaśnionym podłożu powinni być przebadani pod kątem bezobjawowej choroby tarczycy.

• Onycholiza po hybrydzie

U pacjentek noszących paznokcie hybrydowe bardzo często dochodzi do urazowej onycholizy, w wyniku mechanicznego uszkodzenia płytki paznokcia frezem czy pilnikiem o grubszej gradacji lub nadmiernego opiłowania paznokcia. Źle nałożony żel czy nieprawidłowe utwardzanie w świetle lampy również niekorzystnie wpływa na strukturę paznokcia i może doprowadzić do onycholizy. Nadmierna ekspozycja na chemikalia podczas manicure lub nakładania hybryd, żeli lub tipsów, reakcje alergiczne na utwardzacze do paznokci (z formaldehydu znajdującego się w śladowych ilościach w lakierach do paznokci i utwardzaczach) lub kleje stosowane do mocowania sztucznych paznokci mogą przyczyniać się do powstawania onycholizy. Ponadto kobiety noszące bardzo długie paznokcie w wyniku ich podważenia narażają je na mechaniczne oddzielenie paznokcia od łożyska, dzieje się tak w przypadku używania paznokci do otwierania rzeczy np. puszek. Przyczepność paznokcia akrylowego do płytki paznokcia jest silniejsza niż przyczepność płytki paznokcia do samego łożyska.

Onycholiza – leczenie

Niestety nie ma natychmiastowego, skutecznego lekarstwa na uratowanie paznokcia, który jest odłączony od łożyska – nie można go ponownie przymocować. Najlepszym lekarstwem jest czas, który pozwoli na odrośnięcie właściwego paznokcia, jednak może to trwać nawet kilka tygodni. W przypadku pojawienia się onycholizy najważniejsza jest profilaktyka oraz odpowiednia higiena dłoni i stóp. Jeśli onycholizie towarzyszy grzybica, należy ją wyleczyć stosując miejscowe leki przeciwgrzybicze w postać kremów, maści lub żeli, które wciera się bezpośrednio w paznokcie.

Onycholiza – leczenie domowe

Oto kilka wskazówek domowego leczenia onycholizy, które wspomogą proces odrastania i gojenia się paznokcia:

• higiena rąk oraz stóp poprzez częste mycie delikatnymi mydłami, które są do tego przeznaczone;
• regularnie przycinanie dotkniętych paznokci;
• ochrona paznokci przed uszkodzeniami;
• ochrona paznokci przed środkami chemicznymi oraz detergentami (noszenie rękawiczek);
• zrezygnowanie na czas gojenia z malowania paznokci lakierem zwykłym lub hybrydowym;
• zastosowanie przeciwdrobnoustrojowych kąpieli zawierających sok z cytryny czy niewielką ilość wody utlenionej;
• olejki eteryczne z drzewa herbacianego, pomarańczy lub trawy cytrynowej mają działanie antyseptyczne;
• olejki jojoba czy kokosowy pozwolą nawilżyć płytkę paznokcia jak również wał okołopaznokciowy.

W przypadku zaawansowanej, długotrwałej onycholizy, szczególnie pojawiającej się z bólem i podbarwieniami paznokci należy skonsultować się z lekarzem dermatologiem, a w przypadku onycholizy paznokci stóp również ze specjalistą podologiem.

Dr n.med. Iwona Chromik

Bibliografia:

1. Onycholysis associated with green nail dyschromia. Muth A, Królik S, Kubisiak-Rzepczyk H, Adamski Z, Jenerowicz D. Przegląd Dermatologiczny. 2020;107(6):546-550.
2. Schorzenia paznokci a choroby układowe — o czym mówi nam wygląd paznokci? Stamatis Gregoriou, George Argyriou, George Larios, Dimitris Rigopoulos. Forum Medycyny Rodzinnej 2009;3(2):129-135
3. Pathogenesis, clinical signs and treatment recommendations in brittle nails: A review. Chessa M, Lorizzo M, Richert B, et al. Dermatol Ther (Heidlb). 2020 Feb;10(1):15-27
4. Cosmetically Induced Disorders of the Nail with Update on Contemporary Nail Manicures. Rieder EA, Tosti A. J Clin Aesthet Dermatol. 2016 Apr;9(4):39-44.