13 kwietnia 2017 - Przeczytasz w 3 min

Choroby tarczycy: Nadczynność i niedoczynność

Tarczyca jest bardzo ważnym gruczołem dokrewnym. Wytwarza trzy hormony:

Działanie hormonów T3 i T4 w pewnym uproszczeniu polega na regulowaniu metabolizmu. Stąd charakterystyczne objawy niedoczynności (męczliwość, spowolnione ruchy, uczucie marznięcia, problemy z koncentracją) i nadczynności (chudnięcie, nadmierna pobudliwość, drżenie rąk, uczucie gorąca, zaczerwienienie twarzy).

Regulacja wydzielania hormonów

Pracą tarczycy kieruje przysadka mózgowa, wytwarzająca hormon nazywany tyreotropiną (TSH). Przysadka reaguje na stężenie hormonów tarczycy we krwi: jeśli jest ich za mało, wydziela więcej TSH, żeby pobudzić tarczycę do działania. Nadmiar hormonów tarczycy we krwi sprawia, że przysadka zmniejsza produkcję TSH po to, żeby tarczyca powstrzymała produkcję T3 i T4.

Oba hormony tarczycy – T3 i T4 – łączą się z białkami. W takiej „związanej” postaci stają się nieaktywne. W laboratorium oznacza się poziom niezwiązanych, „wolnych” hormonów, który ma duże znaczenie diagnostyczne. Wolne hormony opisuje się dodatkową literą F (FT3, FT4).

Paradoksalnie najwięcej o pracy tarczycy można się dowiedzieć, obserwując nie tyle poziom wytwarzanych przez nią hormonów, ile poziom hormonu przysadki (TSH). Zmiany TSH można zaobserwować nawet wówczas, gdy poziomy FT3 i FT4 są jeszcze w normie. Z tego powodu w badaniach przesiewowych lekarze często zlecają wyłącznie badanie poziomu TSH. Jeśli wydzielanie tego hormonu jest prawidłowe, można z bardzo dużym prawdopodobieństwem przyjąć, że tarczyca pracuje prawidłowo.

Mechanizm wydaje się prosty: nadczynność tarczycy oznacza podniesiony poziom FT3 i FT4 oraz obniżony poziom TSH, niedoczynność – odwrotnie: zbyt wysoki TSH i za mało FT3 oraz FT4. Wiele osób ulega temu złudzeniu i próbuje diagnozować się samodzielnie na podstawie wyników badań laboratoryjnych i porad znalezionych w internecie. To bardzo zły pomysł, grożący poważną pomyłką, ponieważ na poziom TSH oraz FT3 i FT4 wpływa wiele czynników.

Nie tak prosto…

Przede wszystkim należy pamiętać, że surowcem do produkcji hormonów tarczycy jest jod. Niedobór tego pierwiastka sprawia, że tarczyca nie może wyprodukować odpowiedniej ilości T3 i T4 i pojawiają się objawy niedoczynności spowodowane nie chorobą, tylko brakiem jodu. Zazwyczaj objawy ustępują całkowicie po wzbogaceniu pożywienia w jod. Z tego powodu w Polsce sprzedaje się jodowaną sól kuchenną.

Poziom hormonów zależy nie tylko od ich produkcji w tarczycy, ale także od tkanek, w których F4 jest zamieniany na F3. Zależność pomiędzy poziomem TSH i hormonami tarczycy też nie jest stała. Charakteryzuje się dużą zmiennością osobniczą, co oznacza, że u różnych osób będzie wyglądała inaczej. Może się zmieniać w ciągu życia nawet u osób w pełni zdrowych.

Wniosek jest oczywisty: w żadnym wypadku nie należy diagnozować się samodzielnie na podstawie informacji znalezionych w popularnych poradnikach albo w internecie. Zależności pomiędzy poziomami poszczególnych hormonów a stanem zdrowia są bardzo skomplikowane i ich oceną powinien się zająć specjalista endokrynolog.

Wartości referencyjne poziomów T3, T4, FT3 i FT4 oraz TSH mogą być różne dla różnych laboratoriów, wieku pacjenta oraz płci, dlatego nie ma potrzeby podawania ich w tym miejscu. Z reguły są one umieszczane na wydruku laboratoryjnym obok wartości zmierzonej.

Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą pakietów badań dostępnych w sklepie internetowym.

ZOBACZ e-PAKIET TARCZYCOWY

Leczenie

W nadczynności tarczycy:

  • hamowanie produkcji hormonów tarczycy lekami (tyreostatykami),
  • osłabianie wpływu hormonów tarczycy na tkanki lekami z grupy beta-adrenolityków,
  • usunięcie nadaktywnej tkanki tarczycowej podczas zabiegu chirurgicznego albo przy użyciu radioaktywnego jod

W niedoczynności tarczycy:

  • ciągła suplementacja hormonów tarczycy albo jodu, jeśli to jego niedobór jest przyczyną niedoczynności.
Powiązane pakiety

e-PAKIET TARCZYCOWY
Badania z pakietu warto wykonać: Przy dolegliwościach wskazujących na nadczynność (np. przyspieszone tętno, chudnięcie, uczucie gorąca, biegunki) lub niedoczynność tarczycy (np. ospałość, przybieranie na wadze, nietolerancja zimna, zaparcia). W kontroli leczenia i monitorowaniu przebiegu chorób tarczycy. Profilaktycznie, do oceny funkcji narządu. Dedykowany dla: Kobiet, Mężczyzn, Dzieci. Pamiętaj przed pobraniem:Na pobranie krwi zgłoś się w godzinach porannych, możesz być po posiłku . Czas oczekiwania na wyniki e-pakietu w większości laboratoriów wynosi 1-2 dni robocze.*   Tarczyca – rola w organizmie: Tarczyca to gruczoł układu hormonalnego, zlokalizowany w przedniej części szyi. Produkowane przez tarczycę hormony wpływają na funkcje praktycznie wszystkich narządów organizmu, regulują tempo przemiany materii, ale także warunkują prawidłowy rozwój fizyczny i umysłowy. JAKIE BADANIA NA TARCZYCĘ? e-PAKIET TARCZYCOWY uwzględnia najistotniejsze badania laboratoryjne wykonywane w diagnostyce chorób tarczycy: TSH, fT4, anty-TPO. W ocenie funkcjonowania tarczycy, znalazł zastosowanie przede wszystkim hormon TSH, nadzorujący pracę gruczołu. Oznaczenie stężenia tego produkowanego w przysadce mózgowej hormonu jest najczulszym badaniem, wykrywającym objawowe jak i bezobjawowe zaburzenia czynności tarczycy. Obserwowane zmiany w stężeniu TSH wyprzedzają w czasie zmianę stężenia hormonów produkowanych przez samą tarczycę, a charakter tych zmian pozwala na rozpoznanie nadczynności lub niedoczynności gruczołu. W ocenie pracy tarczycy pomiarowi stężenia TSH zwykle towarzyszy pomiar stężeń hormonów produkowanych w obrębie samego gruczołu. Szczególne znaczenie ma pomiar stężenia fT4, czyli wolnej frakcji tyroksyny – T4, głównego hormonu wytwarzanego i wydzielanego przez tarczycę. Na podstawie wzrostu stężenia fT4 wnioskuje się o nadczynności gruczołu, a jego spadek towarzyszy niedoczynności tarczycy. Nieprawidłowa praca tarczycy może mieć różnorodne podłoże. W ustaleniu przyczyn zaburzeń funkcjonowania gruczołu wykorzystuje się pomiar stężenia autoprzeciwciał – antyTPO. Nieprawidłowo wysokie stężenie anty-TPO we krwi świadczy o istnieniu autoimmunizacyjnego procesu skierowanego przeciwko tkankom tarczycy, a równocześnie stwierdzone zmiany w stężeniach hormonów TSH i fT4 stanowią laboratoryjną podstawę rozpoznania chorób z autoagresji m.in. choroby Hashimoto i Gravesa-Basedowa. Zestawienie wyników badań uwzględnionych w e-pakiecie pozwala nie tylko na ocenę funkcji gruczołu tarczycy, ale także na określenie pierwotnego lub wtórnego charakteru nieprawidłowości oraz na potwierdzenie lub wykluczenie ich autoimmunizacyjnego mechanizmu. Ze względu na wieloczynnikowy charakter podłoża chorób tarczycy, uzyskane wyniki badań należy skonsultować z lekarzem.   *Czas prezentowany jest w dniach roboczych i może ulec zmianie ze względu na uwarunkowania laboratoryjne i nie stanowi zobowiązania do realizacji usługi w tym czasie. Informację o przewidywanym czasie wykonania wszystkich badań objętych pakietem, zależnie od wybranego punktu pobrań, można sprawdzić na podstronach poszczególnych badań, wybierając placówkę realizacji lub kontaktując się z infolinią. Uwaga! Jeżeli kupujesz badanie dla dziecka, zrealizuj je w punkcie przyjaznym dzieciom - sprawdź PUNKTY PRZYJAZNE DZIECIOM.

e-PAKIET TARCZYCOWY ROZSZERZONY
Badania z pakietu warto wykonać: Przy dolegliwościach wskazujących na niedoczynność tarczycy (np. bladość, spadek koncentracji, senność, przybieranie na wadze, uczucie zimna, zaparcia, obfite miesiączki) i nadczynność (np. przyspieszone tętno, nieuzasadnione chudnięcie, uczucie gorąca, zlewne poty, brak lub skąpa miesiączka, biegunki). W monitorowaniu i kontroli leczenia chorób tarczycy. Do profilaktycznej oceny funkcji narządu. Dedykowany dla: Kobiet, Mężczyzn, Dzieci. Pamiętaj przed pobraniem: Na pobranie krwi zgłoś się w godzinach porannych, możesz być po posiłku. Czas oczekiwania na wyniki e-pakietu w większości laboratoriów wynosi 1-2 dni robocze.* Tarczyca – rola w organizmie: Tarczyca to gruczoł endokrynny, usytuowany w przedniej części szyi. Hormony produkowane przez tarczycę regulują pracę praktycznie wszystkich narządów organizmu, wpływają na tempo przemiany materii, ale także od ich działania uzależniony jest prawidłowy rozwój fizyczny i umysłowy. JAKIE BADANIA NA TARCZYCĘ? e-PAKIET TARCZYCOWY uwzględnia badania laboratoryjne wykonywane w diagnostyce chorób tarczycy: TSH, fT3, fT4, anty-TPO, anty-TG, przeciwciała przeciw receptorom TSH (TRAb). Diagnostykę chorób tarczycy rozpoczyna się od pomiaru stężenia TSH – hormonu przysadkowego nadzorującego pracę gruczołu. Jest to najczulsze badanie oceniające pracę gruczołu, wykrywające objawowe jak i bezobjawowe zaburzenia czynności tarczycy. Obserwowane zmiany w stężeniu TSH wyprzedzają w czasie zmianę stężenia hormonów produkowanych przez samą tarczycę, a charakter tych zmian pozwala na rozpoznanie nadczynności lub niedoczynności gruczołu. W ocenie pracy tarczycy pomiarowi stężenia TSH zwykle towarzyszy pomiar stężeń hormonów produkowanych w obrębie samego gruczołu, szczególne ich wolnych frakcji: tyroksyny - fT4 i trójjodotyroniny – fT3. Na podstawie wzrostu stężenia fT3 i fT4 wnioskuje się o nadczynności gruczołu, a spadek towarzyszy niedoczynności tarczycy. Nieprawidłowa praca tarczycy może mieć różnorodne podłoże. W ustaleniu przyczyn zaburzeń funkcjonowania gruczołu wykorzystuje się pomiar stężenia autoprzeciwciał – antyTPO, anty TG i TRAb. Anty-TPO w znacznie podwyższonym mianie typowe jest dla choroby Hashimoto. Ocena przeciwciał przeciw receptorowi TSH (TRAb) jest najbardziej przydatna w różnicowaniu choroby Gravesa-Basedowa od stadium nadczynności choroby Hashimoto i poporodowego zapalenia tarczycy. Podwyższone miano przeciwciał przeciw tyreoglobulinie (anty-TG) może towarzyszyć różnym chorobom tarczycy, wynikającym np. z niedoboru jodu lub zapaleń toczących się w obrębie narządu. Zestawienie wyników badań uwzględnionych w e-pakiecie pozwala nie tylko na ocenę funkcji gruczołu tarczycy, ale także na określenie pierwotnego lub wtórnego charakteru nieprawidłowości oraz na potwierdzenie lub wykluczenie ich autoimmunizacyjnego mechanizmu. Ze względu na wieloczynnikowy charakter podłoża chorób tarczycy, uzyskane wyniki badań należy skonsultować z lekarzem.   *Czas prezentowany jest w dniach roboczych i może ulec zmianie ze względu na uwarunkowania laboratoryjne i nie stanowi zobowiązania do realizacji usługi w tym czasie. Informację o przewidywanym czasie wykonania wszystkich badań objętych pakietem, zależnie od wybranego punktu pobrań, można sprawdzić na podstronach poszczególnych badań, wybierając placówkę realizacji lub kontaktując się z infolinią. Uwaga! Jeżeli kupujesz badanie dla dziecka, zrealizuj je w punkcie przyjaznym dzieciom - sprawdź PUNKTY PRZYJAZNE DZIECIOM.