Woda w płucach – przyczyny, objawy, rokowanie

Nagromadzenie płynu w płucach, potocznie nazywany „wodą w płucach”, to inaczej obrzęk płuc. Główną przyczyną obrzęku płuc jest zastoinowa niewydolność serca. Obrzęk płuc i nagromadzenie płynu w płucach może wystąpić również z powodu schorzeń niezwiązanych z sercem. Objawy obejmują duszność i trudności w oddychaniu. Nagły (ostry) obrzęk płuc wymaga natychmiastowego leczenia. Nagromadzenie płynu w płucach może również postępować powoli, stopniowo aż rozwinie się przewlekły obrzęk płuc.

Woda w płucach – co to jest? 

Woda w płucach, inaczej obrzęk płuc, to nieprawidłowe gromadzenie się „płynu w płucach”. Gromadzenie się płynu w płucach może prowadzić do duszności, odkrztuszania piany i luźnego śluzu, świszczącego oddechu, uczucia ucisku w klatce piersiowej i trudności w oddychaniu. Obrzęk płuc może zagrażać życiu i wymaga natychmiastowego leczenia.

• Jaka jest różnica między obrzękiem płuc a zapaleniem płuc? 

Zarówno obrzęk płuc, jak i zapalenie płuc wiążą się z gromadzeniem płynu w płucach. Zapalenie płuc może mieć charakter wirusowy, bakteryjny lub grzybiczy. Infekujące patogeny mogą powodować wypełnienie pęcherzyków powietrznych zakażonym płynem. Infekcja nie powoduje jednak obrzęku płuc, a płyn w płucach jest zazwyczaj rzadszy i wodnisty.

• Jaka jest różnica między obrzękiem płuc a wysiękiem opłucnowym? 

Wysięk opłucnowy występuje, gdy nieprawidłowa ilość płynu gromadzi się poza płucami w opłucnej, stanowiącej wyściółkę wokół płuc. Opłucna znajduje się pomiędzy płucami a wewnętrzną ścianą klatki piersiowej i zwykle zawiera tylko niewielką objętość płynu. Wysięk opłucnowy jest często spowodowany zapaleniem płuc, zastoinową niewydolnością serca lub procesem nowotworowym. W przeciwieństwie do obrzęku płuc płyn w wysięku płucnym znajduje się poza płucami i może uciskać na gąbczastą tkankę płucną. 

Co to jest obrzęk płuc wywołany pływaniem? Obrzęk płuc u nurków i pływaków

Zanurzeniowy obrzęk płuc jest czasami nazywany „obrzękiem płuc wywołanym pływaniem”. Występuje, gdy u pływaków i nurków wyczynowych dochodzi do urazów płuc w wyniku pęknięcia naczyń włosowatych w płucach. Podczas nurkowania krew przepływa do płuc z nóg i brzucha. Nadmiar krwi zwiększa ciśnienie w naczyniach krwionośnych płuc. Naczynia przeciekają, a płyn przedostaje się do worków powietrznych, wywołując pojawienie się płynu w płucach. 

Co to jest wysokościowy obrzęk płuc (HAPE)? Obrzęk płuc w górach

Wysokościowy obrzęk płuc (ang. HAPE, High Altitude Pulmonary Edema) występuje, gdy przebywa się na dużych wysokościach lub podczas szybkiej wspinaczki na górskie szczyty. Wysokogórski obrzęk płuc (ostra choroba wysokogórska, AMS, ang. acute mountain sickness) to ciężka postać choroby wysokościowej (znanej również jako choroba górska), która występuje, ponieważ na dużych wysokościach poziom tlenu jest niższy.

Wysokościowy obrzęk płuc może powodować zmęczenie, osłabienie, obolałość i duszność. Może powodować kaszel i ucisk w klatce piersiowej. Wysokogórski obrzęk płuc to medyczny stan nagły, który może zagrażać życiu. Jeśli pacjent doświadcza wysokogórskiego obrzęku płuc, konieczne jest natychmiastowe zejście z góry i uzyskanie pomocy medycznej.

Woda w płucach – objawy

Przyczyny obrzęku płuc można podzielić na dwie grupy: kardiogenne (związane z sercem) i niekardiogenne (niezwiązane z sercem).

Przyczyny związane z układem krążenia (kardiogenne)

Kardiogenny obrzęk płuc oznacza odkładanie się płynu w płucach w wyniku choroby serca. Najczęstszą przyczyną kardiogennego obrzęku płuc jest zastoinowa niewydolność serca. Kiedy lewa strona serca przestaje prawidłowo pompować krew, krew cofa się do naczyń krwionośnych w płucach. Wraz ze wzrostem ciśnienia w naczyniach krwionośnych płuc płyn jest wypychany do pęcherzyków powietrznych w płucach.

Zastoinowa niewydolność serca prowadząca do obrzęku płuc może wynikać z:

• zawału serca,
• osłabienia mięśni serca (kardiomiopatii),
• zastawkowej choroby serca (zastawki serca, które są nieszczelne lub zwężone),
• zbyt wysokiego ciśnienia krwi (nadciśnienie),
• nieprawidłowego rytmu serca (arytmia),
• zapalenia mięśnia sercowego,
• płynu w osierdziu, czyli wyściółce wokół serca (wysięk osierdziowy),
• przyczyn niezwiązanych z układem krążenia (niekardiogenne).

Przyczyny niezwiązane z układem krążenia (niekardiogenne)

Niekardiogenny (pozasercowy) obrzęk płuc występuje, gdy inne choroby niż choroby układu krążenia powodują gromadzenie się płynu w płucach. Pozasercowe gromadzenie płynu w płucach wynika z tego, iż naczynia krwionośne w płucach ulegają zapaleniu lub uszkodzeniu. Stają się nieszczelne, przez co płyn przedostaje się do pęcherzyków płucnych.

Zespół ostrej niewydolności oddechowej dorosłych, ARDS (ang. acute respiratory distress syndrome) to kolejna popularna nazwa niekardiogennego (pozasercowego) obrzęku płuc. W zespole niewydolności oddechowej głównym problemem jest stan zapalny w płucach, którego przyczyny obejmują:

• zapalenie płuc,
• sepsę (ciężka, uogólniona infekcja),
• urazy,
• zapalenie trzustki,
• choroby wątroby,
• używanie narkotyków,
• krwawienie lub obrzęk mózgu (neurogenny obrzęk płuc).

Jakie są oznaki i objawy obrzęku płuc? 

Obrzęk płuc może pojawić się nagle (jako ostry obrzęk płuc) lub rozwijać się w czasie, jako stan długotrwały (przewlekły).

Oznaki i objawy ostrego obrzęku płuc obejmują:

• skrócenie oddechu (duszność), szczególnie podczas poruszania się lub leżenia,
• odkrztuszanie krwi lub spienionego śluzu,
• świszczący oddech,
• łapanie powietrza,
• uczucie duszenia się,
• ucisk lub ból w klatce piersiowej.

Objawy długotrwałego obrzęku płuc są takie same jak objawy w ostrym obrzęku płuc, chociaż mogą być łagodniejsze. Długotrwały (przewlekły) obrzęk płuc powoduje dodatkowo objawy takie jak:

• uczucie duszności, która wybudza pacjenta w nocy,
• uczucie duszności nasilone w pozycji leżącej,
• obrzęki nóg,
• zmęczenie.

Diagnostyka obrzęku płuc

W trakcie wizyty lekarz przeprowadza badanie fizykalne, aby sprawdzić, czy istnieje ryzyko nagromadzenia płynu w płucach pacjenta. Podczas badania lekarz osłuchuje serce i płuca za pomocą stetoskopu oraz bada pacjenta pod kątem:

• zwiększonej lub zmniejszonej częstość akcji serca, lub nieprawidłowych wartości ciśnienia tętniczego krwi,
• zwiększonej częstości oddechów,
• nieprawidłowych tonów serca,
• trzaskających dźwięków lub świszczącego oddechu/gwiżdżących dźwięków osłuchowo nad polami płucnymi,
• obrzęków (zwłaszcza kończyn dolnych),
• szarawej lub niebieskawej skóry.

Jakie badania można wykonać w celu zdiagnozowania obrzęku płuc?

Jeśli Twój lekarz uznaje, że istnieje ryzyko obrzęku płuc, może zlecić badania takie jak np.:

• pełna morfologia krwi,
• gazometria krwi tętniczej
• pulsoksymetria, aby sprawdzić procent tlenu we krwi,
• rentgen klatki piersiowej, aby sprawdzić, czy w płucach znajduje się płyn,
• echokardiogram, czyli badanie ultrasonograficzne serca w celu sprawdzenia nieprawidłowej czynności serca,
• elektrokardiogram (EKG) w celu sprawdzenia problemów z rytmem serca lub zawału serca.

Czy obrzęk płuc można wyleczyć? 

Obrzęk płuc to poważna choroba. Jeśli u pacjenta wystąpi nagły (ostry) obrzęk płuc, konieczne jest natychmiastowe leczenie. Może być nawet konieczne leczenie na oddziale intensywnej terapii (OIOM).

Metody leczenia obrzęku płuc obejmują:

• Dostarczenie większej ilości tlenu przez maseczkę
• Wentylatory lub maski oddechowe wdmuchujące powietrze przez rurkę wprowadzoną do tchawicy
• Stosowanie leków, które powodują częstsze oddawanie moczu i usuwanie płynów lub które wzmacniają serce
• Stosowanie innych leków (jeśli zastoinowa niewydolność serca nie jest przyczyną obrzęku płuc) takich jak antybiotyki i steroidy

Profilaktyka obrzęku płuc. Jak zapobiegać obrzękowi płuc?

W przypadku narażenia na zwiększone ryzyko obrzęku płuc należy podejmować działania profilaktyczne, m.in.: 

• wykonywać rutynowe szczepienia (np. przeciwko grypie),
• regularnie odwiedzać swojego lekarza pierwszego kontaktu,
• stosować zdrową dietę o niskiej zawartości soli,
• nie palić wyrobów tytoniowych,
• utrzymywać zdrową wagę.

Nagły (ostry) obrzęk płuc może być stanem zagrożenia życia! Należy zadzwonić pod numer 999 lub udać się na pogotowie (SOR), jeśli występują wymienione z następujących objawów:

• trudności w oddychaniu,
• uczucie duszenia się,
• odkrztuszanie krwi lub krwawej piany,
• świszczący oddech lub sapanie,
• szybkie bicie serca,
• niebieskawa lub szarawa skóra,
• nadmierne pocenie,
• zawroty głowy lub osłabienie.

Woda w płucach – rokowanie

Rokowanie uzależnione jest przede wszystkim od przyczyny wystąpienia obrzęku płuc. 

Lek. med. Katarzyna Lizak