Zapalenie migdałków - jak sobie z nim poradzić?

Zapalenie migdałków jest częstą przyczyną wizyt w gabinecie lekarskim. Za etiologię zapalenia odpowiadają zarówno wirusy jak i bakterie, a sama infekcja objawia się przede wszystkim bólem gardła. Częściej diagnozowane jest u dzieci niż u osób dorosłych, grupą najbardziej narażoną na zachorowanie są dzieci poniżej 15 roku życia. Jak radzić sobie z zapaleniem migdałków i jakie leczenie jest skuteczne w walce z infekcją?

Jakie są objawy zapalenia migdałków?

Anatomicznie migdałki znajdują się w tylnej części gardła. Są to struktury zbudowane z tkanki limfatycznej, która w organizmie człowieka związana jest z odpornością i bierze udział w zwalczaniu infekcji. Migdałki stanowią pierwszą linię frontu w walce z wdychanymi lub połykanymi drobnoustrojami chorobotwórczymi. Na skutek kontaktu z czynnikiem zakaźnym – wirusami lub bakteriami, migdałki powiększają się, rozwija się w ich obrębie reakcja zapalna, której zadaniem jest pozbycie się z organizmu czynnika odpowiedzialnego za zapalenie.

Objawem, który bezpośrednio wiąże się z zapaleniem migdałków jest utrudniający przełykanie ból gardła. Wśród objawów towarzyszących wymienia się ogólne osłabienie organizmu i gorączkę, dreszcze i bóle głowy. Zmianie może ulec ton głosu, w obrębie szyi mogą być wyczuwalne powiększone węzły chłonne. Jeśli osoba z zapaleniem migdałków kicha i kaszle, może stać się potencjalnym źródłem zakażenia innej osoby.

Czynniki zakaźne atakujące górne drogi oddechowe rozprzestrzeniają się drogą kropelkową, czyli stanowią element „aerozolu”, który chory wydala z organizmu w trakcie kichania lub kaszlu. Objawy świadczące o zarażeniu się, pojawiają się kilka dni po kontakcie z osobą chorą.

Wirusowe zapalenie migdałków

Najczęściej zapalenie migdałków wywołują wirusy. Wśród nich znajduje się rhinowirus, wirus syncytialny układu oddechowego, adenowirus i koronawirus. Dużo rzadziej przyczyną zapalenia migdałków, mogą być wirusy: Epstein-Barr (powodujące mononukleozę), cytomegalii, zapalenia wątroby typu A, różyczki i HIV, czyli takie które wywołują inne podstawowe schorzenia, a zapalenie migdałków jest jedynie schorzeniem współistniejącym. W wirusowym zapaleniu migdałków gardło jest przekrwione i obrzęknięte, a na ich powierzchni nie stwierdza się obecności białych nalotów świadczących o bakteryjnym podłożu choroby.

Bakteryjne zapalenie migdałków

Rzadziej spotykaną sytuacją jest zapalenie migdałków wywołane przez bakterie. Tak zwane ropne zapalenie migdałków powodują paciorkowce beta-hemolizujące grupy A (GABHS), Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae i Haemophilus influenza. Bardzo rzadko wywołuje je Corynebacterium diphtheriae (czynnik etiologiczny błonicy), ale także bakterie odpowiedzialne za rozwój gruźlicy i chorób wenerycznych (kiły i rzeżączki). Zapalenie bakteryjne zyskało określenie „ropne” ze względu na charakterystyczne zlewające się białe nacieczenia na powierzchni migdałków, różnicujące etiologię zapalenia – bakteryjną od wirusowego.

Ostre czy przewlekłe zapalenie migdałków

Podział na ostre i przewlekłe zapalenie migdałków jest niezależny od czynnika wywołującego infekcję, tylko zależy od czasu jej trwania. Ostre zapalenie migdałków definiowane jest jako takie, które ustępuje w przeciągu dwóch tygodni od pojawienia się pierwszych objawów. Jeżeli okres trwania choroby się przedłuża powyżej dwóch tygodni, taki stan określa się jako przewlekłe zapalenie migdałków. Stanem niepokojącym, wymagającym pogłębionej diagnostyki i wizyty u specjalisty z zakresu laryngologii są infekcje nawracające i przewlekające się ponad okres trzech miesięcy.

Jak przebiega leczenie?

W leczeniu niezbędne jest ustalenie etiologii infekcji. W przypadku infekcji wirusowej stosuje się leczenie objawowe, zmniejszające miejscowe i bólowe dolegliwości. Są to pastylki do ssania, spraye ograniczające stan zapalny i zmniejszające obrzęk gardła. W infekcji bakteryjnej stosowana jest antybiotykoterapia empiryczna, czyli dobrana przez lekarza na podstawie samego wyglądu gardła lub celowana – dobrana na podstawie wyniku posiewu mikrobiologicznego z gardła i wykonanego antybiogramu. W przypadku towarzyszącej temperatury i ogólnego osłabienia dodatkowo zaleca się stosowanie leków NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych) np. ibuprofenu. W infekcjach przewlekających się i nawracających rozważa się leczenie chirurgiczne, polegające na usunięciu migdałków.