Zapalenie żołędzi i napletka – jakie są przyczyny oraz objawy tej dolegliwości?

Zapalenie żołędzi i napletka jest schorzeniem, którego najczęstszą przyczyną jest niewłaściwa higiena okolic intymnych. W przypadku pojawienia się charakterystycznych dolegliwości nie należy ukrywać problemu, tylko jak najszybciej zgłosić się do lekarza – nieleczone schorzenie może skutkować poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi.

Zapalenie żołędzi i napletka – schorzenie okolic intymnych

Żołądź to stożkowate zgrubienie na końcu penisa, zbudowane z ciała gąbczastego. Jest bardzo silnie unerwiona, w związku z czym niezwykle wrażliwa na dotyk. W stanie spoczynku pokrywa ją delikatny fałd skórny, czyli napletek. Jedną z dolegliwości tej części ciała jest stan zapalny, który częściej dotyka zarówno żołędzi, jak i napletka (łac. balanoposthitis); rzadziej atakuje samą żołądź (łac. Balanitis). Schorzenie może pojawić się w każdym wieku.

Zapalenie żołędzi i napletka – przyczyny

Przyczyn zapalenia żołędzi i napletka jest kilka. Zwykle spowodowane jest brakiem odpowiedniej higieny okolic intymnych. Gromadząca się pod napletkiem (głównie w rowku zażołędnym) wydzielina (tzw. mastka) składa się przede wszystkim z łoju, moczu, nasienia oraz potu. Jest idealnym pożywieniem dla chorobotwórczych drobnoustrojów: bakterii i grzybów. Na zapalenie żołędzi i napletka szczególnie narażeni są młodzi chłopcy z uwagi na często występującą stulejkę – zwężenie napletka, które uniemożliwia jego pełne odprowadzenie z żołędzi i usuwanie mastki.

Zapalenie żołędzi i napletka jest powodowane również chorobami przenoszonymi drogą płciową:

• schorzeniami bakteryjnymi (jak np. chlamydioza, rzeżączka, kiła),
• wirusowymi (jak np. opryszczka na penisie spowodowana zakażeniem wirusem HSV),
• grzybiczymi (drożdżakowe zapalenie żołędzi wywołane głównie grzybami rodzaju Candida).

Do infekcji w obrębie żołędzi i napletka przyczyniają się również urazy, otarcia (powstałe np. podczas stosunku seksualnego) oraz podrażnienia wywołane przez substancje zawarte w niektórych środkach do mycia (mydła, emulsje, płyny do higieny intymnej, pianki do golenia okolic intymnych itp.). Podrażnienie może być wywołane również przez środki, w których prana jest bielizna czy substancje, z których wykonane są prezerwatywy (głównie lateks).

Na zapalenie żołędzi i napletka narażone są szczególnie osoby otyłe, mające problem z utrzymaniem właściwej higieny genitaliów. Czynnikiem ryzyka są również:

• cukrzyca,
• częsta zmiana partnerów seksualnych,
• osłabienie odporności, które towarzyszy różnym schorzeniom.

Choroba częściej rozpoznawana jest u sportowców narażonych na urazy/otarcia okolic intymnych. Stany zapalne żołędzi i napletka mogą pojawić się również w przebiegu lub po zakończeniu antybiotykoterapii (wówczas choroba ma podłoże grzybicze).

Obrzezanie zmniejsza ryzyko pojawienia się schorzenia, ale nie wyklucza go.

Zapalenie żołędzi i napletka – objawy

Objawy zapalenia żołędzi i napletka są charakterystyczne. U chorego obserwuje się zaczerwienienie żołędzi; występuje swędzenie/pieczenie na końcu penisa, a także obrzęk, czasami uniemożliwiający odprowadzenie napletka. Niekiedy pojawia się nieprzyjemnie pachnąca, ropna lub wodnista wydzielina wydostająca się z pęcherzyków na żołędzi. Nierzadko obserwuje się wyciek z cewki moczowej. Chory może skarżyć się na ból członka w trakcie oddawania moczu, ból moszny, krocza oraz problem z odprowadzaniem napletka.

Zapalenie żołędzi i napletka – diagnostyka

W przypadku pojawienia się objawów mogących świadczyć o zapaleniu żołędzi i napletka należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu lub urologia. Specjalista przeprowadza wywiad z pacjentem oraz dokonuje badania przedmiotowego. Gdy pojawiają się wątpliwości co do charakteru choroby, zleca badania laboratoryjne: posiew wydzieliny spod napletka lub wydzieliny z pęcherzyków – wynik daje możliwość rozpoznania schorzenia: grzybiczego lub bakteryjnego. Gdy objawy są przewlekłe i nie poddają się terapii, lekarz może zlecić również badanie histopatologiczne pobranej w trakcie biopsji tkanki żołędzi i/lub napletka.

Zapalenie żołędzi i napletka – leczenie 

Jeśli schorzenie ma łagodny przebieg i wynika np. z otarcia czy podrażnienia, wizyta u specjalisty nie jest konieczna – objawy powinny ustąpić w ciągu kilku dni od usunięcia ich przyczyny. Jeśli źródłem dolegliwości są inne czynniki, należy zasięgnąć porady medycznej. Zapalenie żołędzi i napletka wymaga bowiem pilnego leczenia – zaniedbane schorzenie może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak np. całkowite sklejenie żołędzi z napletkiem, infekcje układu moczowego itp.

Wyniki badań zleconych przez lekarza są podstawą zaplanowania skutecznej terapii. W zależności od charakteru choroby, specjalista może zaproponować farmakoterapię doustną i/lub miejscową (np. antybiotyki, leki przeciwgrzybicze, leki przeciwwirusowe, środki łagodzące ból i swędzenie). Czasami niezbędna jest interwencja chirurga, jeśli dojdzie do całkowitego sklejenie napletka z żołędzią (plastyka stulejki).

Oprócz farmakoterapii niezbędna jest właściwa higiena okolic intymnych, które należy utrzymywać w bezwzględnej czystości – podczas mycia każdorazowo należy usunąć mastkę, która nagromadziła się pod napletkiem. Zaleca się stosowanie ciepłej (ale nie gorącej) wody oraz łagodnych środków myjących o naturalnym pH; genitalia powinny być starannie osuszane jednorazowym ręcznikiem.

Na co dzień warto nosić nieobcisłą, przewiewną bieliznę, którą trzeba wymieniać każdego dnia. Na czas trwania infekcji należy powstrzymać się od dotykania narządów płciowych oraz kontaktów intymnych z innymi osobami. Leczeniu powinni poddać się również partnerzy, z którym chorzy utrzymują kontakty seksualne.

Zapalenie żołędzi i napletka – zapobieganie

Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo pojawienia się lub nawrotu choroby, trzeba dbać o higienę narządów intymnych – okolice genitaliów należy myć codziennie (pamiętając o usuwaniu mastki) oraz po każdym stosunku seksualnym. W kontaktach intymnych zaleca się stosowanie prezerwatyw, które wprawdzie nie chronią całkowicie przed zakażeniem, ale zmniejszają ryzyko infekcji.

Zapalenie żołędzi Zoona – co to jest?

Zapalenie żołędzi Zoona (ang. balanitis of Zoon), czyli zapalenie plazmakomórkowe żołędzi (PCB, ang. plasma cell balanitis), to rzadkie schorzenie, po raz pierwszy opisane w 1952 roku przez Zoona. Stanowi ono duży problem diagnostyczno-terapeutyczny. U chorych obserwuje się dobrze odgraniczone, połyskujące, symetrycznie rozłożone, czerwone plamki na żołędzi i/lub napletku, czasami jest to jedna większa zmiana. Niekiedy pojawia się tkliwość, ból, pieczenie, świąd okolic intymnych.

Przyczyna powstania zmian nie jest znana. Niektóre źródła podają, że choroba może zostać wywołana przez niedostateczną higienę narządów płciowych. Niestety ten rodzaj schorzenia jest odporny na typowe leczenie farmakologiczne. Diagnozę potwierdza/wyklucza badanie histopatologiczne. Leczeniem z wyboru jest obrzezanie.