Zespół Loeysa-Dietza – co to za choroba?

Zespół Loeysa-Dietza (LDS) to rzadkie, dziedziczne schorzenie tkanki łącznej, które wyróżnia się szerokim spektrum objawów i poważnymi komplikacjami zdrowotnymi. Ze względu na złożoność objawów diagnoza i leczenie wymagają współpracy wielu specjalistów. Dowiedz się więcej na temat choroby. 

Czym jest zespół Loeysa-Dietza?

Zespół Loeysa-Dietza (LDS) jest rzadką, dziedziczną chorobą tkanki łącznej, charakteryzującą się wieloma zróżnicowanymi objawami i poważnymi komplikacjami zdrowotnymi. Choroba ta została po raz pierwszy opisana w 2005 roku przez genetyków Harry’ego Dietza i Barta Loeysa.

Zespół Loeysa-Dietza jest spowodowany mutacjami w genach TGFBR1, TGFBR2, SMAD3, TGFB2 lub TGFB3, które kodują białka zaangażowane w szlak sygnałowy transformującego czynnika wzrostu beta (TGF-β). Dziedziczenie choroby odbywa się w sposób autosomalny dominujący, co oznacza, że wystarczy odziedziczyć jedną zmutowaną kopię genu od jednego z rodziców, aby rozwinęły się objawy choroby. W praktyce klinicznej oznacza to, że ryzyko przekazania zmutowanego genu przez chorego rodzica wynosi 50% dla każdego potomka. U części osób chorych mutacja nie jest dziedziczona od rodziców, ale powstaje de novo. Ze względu na różnorodność objawów oraz ryzyko ciężkich komplikacji, takich jak nagłe rozwarstwienie aorty, diagnoza i leczenie zespołu Loeysa-Dietza wymagają współpracy wielu specjalistów, w tym genetyków, kardiologów, ortopedów oraz dermatologów. Pacjenci z podejrzeniem LDS powinni być poddawani regularnym badaniom kontrolnym, aby monitorować stan sercowo-naczyniowy oraz inne możliwe komplikacje.

Zespół Loeysa-Dietza – objawy

Zespół Loeysa-Dietza (LDS) jest chorobą wielonarządową, której objawy są różnorodne i dotyczą wielu układów ciała. Jednym z najbardziej charakterystycznych i poważnych objawów są tętniaki i rozwarstwienia aorty, które mogą prowadzić do nagłych i zagrażających życiu komplikacji. Pacjenci często doświadczają także innych naczyniowych anomalii, takich jak tętniaki innych dużych tętnic oraz nadmierna kruchość naczyń krwionośnych.

Objawy kostno-stawowe są również powszechne i obejmują:

• nadmierną ruchomość stawów (hipermobilność),
• skoliozę,
• pająkowate palce (arachnodaktylię),
• deformacje klatki piersiowej, takie jak klatka lejkowata (pectus excavatum) lub klatka kurza (pectus carinatum).

Skóra pacjentów z LDS bywa nadmiernie elastyczna, delikatna i skłonna do siniaczenia. W obrębie czaszki i twarzy mogą występować nieprawidłowości, takie jak szeroko rozstawione oczy (hiperteloryzm), rozszczep podniebienia, a także mała żuchwa (micrognathia). 

📌 Przeczytaj także: Hiperteloryzm – co to jest? O czym świadczy?

Pacjenci doświadczają problemów z układem pokarmowym, w tym refluksu żołądkowo-przełykowego, oraz problemów z układem oddechowym, takich jak astma czy nawracające infekcje dróg oddechowych. Niektóre osoby z LDS mogą również mieć wrodzone wady serca, na przykład defekty przegrody międzykomorowej, cierpieć na oczopląs oraz problemy z soczewkami oka, w tym zwichnięcie soczewki (ectopia lentis).

Ze względu na różnorodność i stopień nasilenia objawów każdy przypadek zespołu Loeysa-Dietza jest inny, co podkreśla konieczność indywidualnego podejścia do diagnozy i leczenia. Często objawy pojawiają się już w dzieciństwie, co pozwala na wczesne rozpoczęcie monitorowania i leczenia, jednak ze względu na rzadkość choroby diagnoza może być opóźniona.

Zespół Loeysa-Dietza – leczenie

Leczenie zespołu Loeysa-Dietza (LDS) jest złożone i wymaga podejścia multidyscyplinarnego, ponieważ choroba ta wpływa na wiele układów ciała. Podstawowym celem terapii jest zapobieganie powikłaniom naczyniowym, w tym tętniakom i rozwarstwieniom aorty, które są najgroźniejszymi konsekwencjami LDS. Pacjenci powinni być regularnie monitorowani za pomocą badań obrazowych, takich jak echokardiografia, tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI), aby śledzić stan aorty i innych dużych naczyń krwionośnych. Farmakoterapia często obejmuje stosowanie leków obniżających ciśnienie krwi, takich jak beta-blokery i inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę (ACE), które mogą pomóc zmniejszyć napięcie w ścianach naczyń krwionośnych i ograniczyć ryzyko powstawania tętniaków. W przypadku dużych tętniaków lub rozwarstwień aorty, konieczna bywa interwencja chirurgiczna, aby zapobiec pęknięciu naczynia. Chirurgia może obejmować wymianę uszkodzonej części aorty lub innych dużych tętnic.

Oprócz zarządzania problemami naczyniowymi pacjenci z LDS mogą wymagać opieki ortopedycznej w związku z deformacjami kręgosłupa, klatki piersiowej lub stawów. Leczenie ortopedyczne obejmuje też wówczas fizjoterapię, stosowanie ortez oraz w niektórych przypadkach interwencje chirurgiczne. Problemami dermatologicznymi, takimi jak nadmierna elastyczność i kruchość skóry, zarządzają dermatolodzy, którzy zalecają odpowiednią pielęgnację skóry i unikanie urazów. Wady czaszki i twarzy, np. rozszczep podniebienia, wymagają interwencji z zakresu chirurgii plastycznej. Współpraca z gastroenterologami bywa konieczna w przypadku problemów z układem pokarmowym, w tym refluksu żołądkowo-przełykowego.

Wsparcie psychologiczne i genetyczne również jest istotnym elementem opieki nad pacjentami z LDS oraz ich rodzinami. Ponieważ choroba ma podłoże genetyczne, konsultacje z genetykami mogą pomóc w zrozumieniu ryzyka przekazywania choroby potomstwu oraz w planowaniu rodziny. 

Na jakim etapie można wykryć LDS?

Zespół Loeysa-Dietza (LDS) może być wykryty na różnych etapach życia, zależnie od objawów i dostępności odpowiednich badań diagnostycznych. W niektórych przypadkach choroba zostaje zdiagnozowana już w okresie prenatalnym, gdy rutynowe badania ultrasonograficzne wykazują nieprawidłowości w budowie serca lub dużych naczyń krwionośnych. Diagnoza prenatalna może być także wsparta badaniami genetycznymi, jeśli istnieje podejrzenie LDS na podstawie historii rodzinnej.

Po narodzinach diagnoza często zależy od obserwacji charakterystycznych objawów klinicznych. Wczesne wykrycie może nastąpić w dzieciństwie, gdy pediatra zauważy cechy, takie jak nadmierna ruchomość stawów, skolioza, deformacje klatki piersiowej lub anomalie naczyniowe. W przypadku zaobserwowania poważnych problemów kardiologicznych, takich jak tętniaki aorty, lekarze mogą zdecydować się na dalsze badania w kierunku LDS.

Kluczowym narzędziem diagnostycznym są badania genetyczne, które mogą potwierdzić obecność mutacji w genach związanych z LDS, takich jak TGFBR1, TGFBR2, SMAD3, TGFB2 czy TGFB3. Badania genetyczne są szczególnie zalecane, gdy występuje rodzinna historia choroby lub gdy pacjent prezentuje typowe objawy, ale nie ma jednoznacznych wyników z badań obrazowych. Dzięki tym testom można również zidentyfikować nosicieli mutacji w rodzinach obciążonych ryzykiem, co pozwala na wcześniejsze monitorowanie i interwencję.

Autor: Marta Skrzypek

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian