Żylaki sromu – dlaczego się pojawiają? Objawy i leczenie

Żylaki sromu to żylaki, które dotyczą zewnętrznych części żeńskich narządów płciowych – mniejszych i większych warg sromowych. Żylaki sromu najczęściej diagnozowane są u kobiet w ciąży, u których zwiększa się przepływ krwi w miednicy, oraz spowalnia powrót krwi z dolnej części ciała do serca. Żylaki sromu mogą występować samodzielnie lub razem z żylakami kończyn dolnych. Jakie objawy dają żylaki warg sromowych i jak wygląda leczenie?

Żylaki sromu – objawy

Żylaki sromu nie zawsze wywołują objawy, jednak te, które zgłaszają pacjentki to:

• uczucie „pełności” lub ucisku w okolicy sromu,
• swędzenie,
• obrzęk okolicy sromu,
• dyskomfort, 
• dyspaurenia (ból podczas stosunku). 

Ciężkie przypadki żylaków sromu są rzadkie, nawet w czasie ciąży. Jednak w zaawansowanych przypadkach rozszerzone naczynia mogą się uwypuklić, przybrać niebieskawą barwę, czy wydawać się nierówne. 

Żylaki warg sromowych pojawiają się zazwyczaj w trzecim lub czwartym miesiącu ciąży, jednak należy podkreślić, że ich występowanie nie ma wpływu na przebieg ciąży i poród. Zazwyczaj ustępują bez leczenia około sześciu tygodni po narodzinach dziecka. W rzadkich przypadkach żylaki sromu dotykają również kobiety, które nie są w ciąży. Jest to bardziej prawdopodobne, jeśli występują u nich żylaki w innych miejscach ciała (np. w okolicy miednicy lub kończyn dolnych).

Jak częste są żylaki sromu?

Żylaki sromu dotykają około 4% kobiet. Liczba ta wzrasta do 20% u kobiet w ciąży. Jednak rzadko zdarza się, aby żylaki sromu miały nasilony charakter, nawet w czasie ciąży.

Jak wyglądają żylaki sromu?

Kobiety dotknięte żylakami sromu mogą zauważyć niebieskawe lub fioletowe żyły zlokalizowane na wargach sromowych. 

Czy żylaki sromu mogą pękać? 

W rzadkich przypadkach żyły mogą pęknąć podczas porodu drogami natury. Krwawienie z żylaków sromu jest zwykle łagodne i łatwe do opanowania

Czy żylaki sromu bolą? 

W niektórych przypadkach żylaki sromu mogą boleć. Jednak jak każda przypadłość, nie są one odczuwane w ten sam sposób u każdej osoby. Powiększone żyły mogą powodować lekki dyskomfort lub silny ból. Niezależnie od tego, czy poszerzone żyły są bolesne, czy nie, warto problem żylaków omówić z lekarzem.

Żylaki sromu – przyczyny

Żylaki sromu pojawiają się, gdy występują trudności z krążeniem krwi w obrębie okolicy sromu. Żyły sromu przemieszczają krew z dolnej części ciała i miednicy w górę – wbrew grawitacji – do serca. Kiedy w organizmie krąży więcej krwi, niż żyły są w stanie przyjąć, krew zaczyna się w nich gromadzić, a żyły poszerzać.

Ciało kobiety w czasie ciąży przechodzi przez różne zmiany, które zwiększają ryzyko wystąpienia żylaków sromu. Są to:

• Zwiększony przepływ krwi do miednicy

W czasie ciąży więcej krwi krąży w całym organizmie, a co za tym idzie, większa jej ilość przepływa do miednicy. Większa objętość krwi oznacza, że ​​żyły muszą ciężej pracować, aby przetransportować dodatkową ilość krwi do serca. 

• Większy rozmiar macicy

Macica w czasie ciąży staję się coraz większa, a jej ciężar wraz z płodem wywiera nacisk m.in. na żyły sromu. Uciśnięte żyły, mają utrudniony transport krwi z powrotem do serca.

• Zmiany hormonalne

Poziomy hormonów zmieniają się w czasie ciąży, a niektóre z tych zmian mogą wpływać na budowę żył. Stają stać się bardziej rozciągliwe i mniej zdolne do przesuwania krwi. W rezultacie zastoju krwi w żyłach sromowych powstają żylaki. 

Mniej informacji posiadamy na temat powodów występowania żylaków sromu u osób, które nie są w ciąży. Prawdopodobnie genetyka wpływa na to, jak dobrze lub źle żyły radzą sobie z przepływem krwi z dolnej do górnej części organizmu. 

Żylaki sromu – czynniki ryzyka

Ciąża jest największym czynnikiem ryzyka żylaków sromu. Zwiększony przepływ krwi, hormony i ciężar macicy sprawiają, że podatność na nie wzrasta. Inne czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia żylaków sromu to:

• historia rodzinna żylaków,
• nadwaga (wskaźnik masy ciała, lub BMI, większy niż 25),
• wiek,
• zespół przekrwienia miednicy (PCS),
• spędzanie dużej ilości czasu na nogach (np. praca stojąca). 

Żylaki sromu – powikłania

Nie ma żadnych zagrażających życiu ani długotrwałych powikłań żylaków sromu. Potencjalne powikłania to:

• Ból i dyskomfort to najczęstsze powikłanie. Ból może się nasilać podczas niektórych czynności, takich jak siedzenie lub stanie. W niektórych przypadkach zwiększone ciśnienie w żyłach może powodować nasilone podrażnienie skóry lub owrzodzenie.
• Zakrzepy krwi. W przypadku występowania czynników ryzyka żylaki sromu mogą sprzyjać tworzeniu się zakrzepów. 
• Zespół przekrwienia miednicy (PCS). PCS to przewlekła choroba, która występuje, gdy żyły w sromie i narządach płciowych stają się tak opuchnięte, że przepływ krwi do tego obszaru zostaje znacznie zmniejszony.
• Zakrzepica żył głębokich (DVT) to poważny zakrzep w naczyniach, który rzadko występuje u osób z żylakami sromu. Mimo to dobrze jest wiedzieć, jakie są jego objawy. Należy skontaktować się ze swoim lekarzem natychmiast, jeśli zauważysz, gdy żyły stały się szczególnie bolesne, zaczerwienione, obrzęknięte, twarde w dotyku.

Żylaki sromu – diagnostyka i badania

Aby stwierdzić żylaki sromu, lekarz przeprowadza badanie fizykalne. W ramach badania lekarz może przyjrzeć się bliżej okolicy sromu w perspektywie leżącej i stojącej. Oglądanie sromu z obu tych perspektyw może pomóc lekarzowi porównać wygląd żył bez ucisku (w pozycji leżącej) i pod zwiększonym ciśnieniem (w pozycji stojącej).

Lekarz może zlecić również badania obrazowe, aby sprawdzić rozmiar żył oraz ocenić, jak krew krąży w żyłach. Typowym badaniem wykonywanym w tym celu jest badanie USG wraz z ocenieniem przepływu. Badanie to może również pozwolić lekarzowi dowiedzieć się, czy żylaki występują tylko w sromie, czy też w innych częściach miednicy. Lekarz wykorzystuje te informacje, aby zalecić odpowiednie leczenie. 

W niektórych przypadkach lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych badań takich jak: angio-CT, angiografia rezonansu magnetycznego (MRI) i selektywna wenografia.

Żylaki sromu – leczenie 

W przypadku kobiet w ciąży żylaki sromu najprawdopodobniej znikną po urodzeniu dziecka, więc najlepszym podejściem do leczenia może być łagodzenie dokuczliwych objawów. Jeśli żylaki występują ponad kilka miesięcy po porodzie, lekarz zleca odpowiednie leczenie.

W przypadku kobiet niebędących w ciąży lekarz może próbować ustalić, co najbardziej prawdopodobnie powoduje obrzęk żył. Sugerowane przez niego metody leczenia będą zależeć od przyczyny obrzęku i tego, czy inne żyły w miednicy i nogach również są nimi dotknięte.

Potencjalne metody leczenia żylaków sromu to:

• Sklerotyzacja

Jest to najczęstszy rodzaj leczenia żylaków sromu. Lekarz wstrzykuje do żył specjalny płyn lub piankę, co powoduje ich bliznowacenie, zamykanie i ostatecznie zanikanie.

• Flebektomia

Lekarz wykonuje małe nacięcia, aby usunąć poszerzone żyły.

• Embolizacja przezcewnikowa

Podczas tego zabiegu lekarz używa cewnika, aby wstrzyknąć substancje do naczyń krwionośnych, aby zablokować przepływ krwi do danego obszaru.

Lekarz pomaga rozważyć potencjalne korzyści związane z tymi procedurami w porównaniu z bardziej zachowawczymi metodami leczenia, takimi jak leczenie objawów.

Objawowe leczenie żylaków sromu

W przypadku ciężarnych żylaki sromu zwykle ustępują sześć tygodni po porodzie. W międzyczasie należy pamiętać o następujących kwestiach:

Nie należy: 

• Siedzieć, kucać lub stać zbyt długo. Pozycje te ułatwiają gromadzenie się krwi w żyłach.
• Jeść dużej ilości słonych potraw. Sól powoduje, że w organizmie gromadzi się więcej płynów, a to tylko obciąża żyły.

Żylaki sromu – domowe sposoby

W przypadku żylaków sromu należy:

• Pić dużo wody, aby poprawić przepływ krwi – co najmniej 10-12 szklanek wody dziennie. Można ułożyć się z biodrami uniesionymi lub na lewym boku, aby zmniejszyć nacisk na żyły w sromie.
• Przykładać zimne kompresy na srom.
• Nosić odzież wspierającą żyły w okolicy miednicy – dostępna jest odzież wspierająca przeznaczona wyłącznie dla osób z żylakami sromu, podobna do skarpet uciskowych na nogi. Działa ona poprzez uciskanie żył, co może pomóc w przypadku obrzęków i dyskomfortu.

Jak można zapobiec żylakom sromu?

Nie można zapobiec wystąpieniu żylaków sromu. Można jednak podjąć działania, aby poprawić krążenie krwi, dzięki czemu krew będzie lepiej przepływać przez całe ciało:

• regularne ćwiczenia;
• zbilansowana i odżywcza dieta;
• utrzymywanie przyrostu masy ciała w ciąży w zalecanym przedziale;
• noszenie wygodnych butów, zwłaszcza przy staniu przez długi czas. Unikanie noszenia wysokich obcasów;
• unikanie długotrwałego spędzania czasu w pozycji siedzącej;
• unikanie noszenia ubrań, które są bardzo obcisłe w okolicach pachwin;
• unoszenie stóp i noszenie skarpetek uciskowych w ciągu dnia lub gdy stoi się przez długi czas.

Lek. med. Katarzyna Lizak