Spastyczność

Spastyczność (z gr. spasticos, co tłumaczy się jako ‘pociąganie’, ‘wciąganie’) jest przejawem deficytów ruchowych, do których dochodzi w wyniku uszkodzenia górnego neuronu (komórki nerwowej) ruchowego. Konsekwencją tego jest mimowolna, stała lub przerywana aktywacja mięśni. Spastyczność rozwinąć się może w przebiegu licznych schorzeń, w tym m.in. po udarach lub urazach mózgu, guzach i urazach rdzenia kręgowego, w stwardnieniu rozsianym, porażeniu mózgowym, dystonii. Spastyczność jest bardzo dokuczliwym objawem, który nasila niepełnosprawność.

Spastyczność może się przejawiać jako:

• dystonia spastyczna – ciągła aktywność mięśniowa, która prowadzi do przyjmowania nieprawidłowej postawy ciała;
• gwałtowne skurcze – występująca przypadkowo, przemijająca, nawracająca, mimowolna aktywacja mięśni;
• wzmożenie odruchów – zwiększona częstotliwość odruchów ścięgnistych, czyli głębokich;
• zwiększony opór w czasie wykonywania ruchu biernego.

Typowy dla spastyczności jest objaw scyzorykowy. Polega on na nagłym zmniejszeniu oporu na bierne i szybkie rozciąganie, w momencie osiągnięcia jego szczytowego nasilenia. Zaburzenie to może się przejawiać poprzez odruchy patologiczne, klonusy, współruchy patologiczne, wzmożoną pobudliwość układu autonomicznego, brak precyzji ruchów, niedowład/porażenie mięśni, zniesienie odruchów powierzchniowych, nadmierną męczliwość mięśni, zaburzenia motoryki, deformacje kończyn.

Wśród czynników potęgujących spastyczność wymieniane są m.in.: rozległe odleżyny, przewlekłe zaparcia, stany septyczne dróg moczowych, zimno, wiatr, napięcie emocjonalne. Obniżenie napięcia mięśni wiążę się z ogrzaniem. Spastyczność łagodzą leki (np. baklofen, tolperyzon, karyzoprodol). Specjaliści zalecają fizjoterapię, w tym m.in. kinezyterapię, elektroterapię, pole magnetyczne, laser biostymulacyjny, soluks, masaż podwodny.

Niekiedy konieczne jest zaopatrzenie ortopedyczne, a w ciężkich przypadkach neuroliza (zniszczeniu włókien nerwowych za pomocą substancji chemicznej, np. podanie alkoholu w okolicę nerwu) czy leczenie neurochirurgiczne.