Przygotowanie do badania moczu
Przygotowanie pacjenta do pobrania jednorazowej, porannej próbki moczu na badanie ogólne
Przed pobraniem moczu zalecane jest:
- stosowanie umiarkowanej, zwyczajowej diety oraz przyjmowanie fizjologicznej (normalnej) ilości płynów,
- unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego, który może spowodować pojawienie się w moczu lub zwiększenie stężenia białka i ciał ketonowych
- powstrzymywanie od stosunków płciowych w dobie poprzedzającej badanie
- dokładne umycie okolicy ujścia cewki moczowej ciepłą wodą bez środków myjących i dezynfekujących,
- unikanie badania w okresie od 2 dni poprzedzających menstruację (krwawienie miesiączkowe) do 2 dni po jej zakończeniu, ze względu na dużą ilość krwinek czerwonych i nabłonków uniemożliwiających uzyskanie wiarygodnych wyników badania.
Pobieranie porannej próbki moczu
- mocz do analizy pobiera się do czystego pojemnika jednorazowego (do nabycia w aptece lub w laboratorium), bezpośrednio po spoczynku nocnym (pierwsza poranna porcja moczu) ze środkowego strumienia,
- pojemnik opisuje się imieniem i nazwiskiem oraz datą urodzenia.
Pobieranie przygodnej próbki moczu na badanie ogólne
- próbkę moczu pobiera się samodzielnie, bez wcześniejszego przygotowania, w dowolnym czasie i objętości. Aktywność fizyczna oraz nadmierna podaż płynów wpływają na skład moczu, dlatego wykonywanie badania ogólnego w próbce przygodnej zlecane jest jedynie w sytuacjach nagłych.
- mocz do analizy pobiera się do czystego pojemnika jednorazowego (do nabycia w aptece lub w laboratorium) ze środkowego strumienia,
- pojemnik opisuje się imieniem i nazwiskiem oraz datą urodzenia.
Uwaga ! Należy pamiętać, że jeśli to tylko możliwe badanie powinno być wykonywane w porannej próbce moczu.
Przygotowanie noworodka lub małego dziecka do pobrania jednorazowej porannej próbki moczu na badanie ogólne
- osoba przygotowująca się do pobrania próbki moczu od noworodka lub małego dziecka powinna zaopatrzyć się w jednorazowe woreczki do zbierania moczu (apteka),
- po uprzednim umyciu i wysuszeniu okolic krocza dziecka należy przykleić woreczek do skóry,
- po uzyskaniu odpowiedniej ilości moczu woreczek jak najszybciej odkleić,
- mocz w woreczku dostarczyć do laboratorium.
Transport moczu: Próbkę moczu dostarczyć jak najszybciej do laboratorium. Zaleca się, aby transport moczu w temperaturze pokojowej trwał krócej niż 2 godziny. W przypadku utrzymania próbki w temperaturze 2-8 °C czas transportu może wydłużyć się do 4 godzin.
Przygotowanie i pobranie dobowej zbiórki moczu
Przed przystąpieniem do dobowej zbiórki moczu:
- przygotować czysty, 2-3 litrowy pojemnik
- w laboratorium uzyskać informację o ewentualnej konieczności dodania do pojemnika na zbierany mocz odpowiedniego stabilizatora i w razie konieczności zaopatrzyć się w taki stabilizator.
- w dniu rozpoczęcia zbiórki dobowej pierwszą poranną porcję moczu należy oddać do muszli klozetowej.
Przeprowadzanie dobowej zbiórki moczu
- zbiórkę przeprowadza się w okresie 24 godzin (12 godzin w przypadku klirensu kreatyniny),
- każdą kolejną porcję oddanego moczu należy w całości przenosić do pojemnika przeznaczonego na zbiórkę. Zanotować godzinę rozpoczęcia zbiórki,
- pojemnik ze zbieranym moczem przechowywać w lodówce,
- zbiórkę prowadzić do następnego dnia,
- następnego dnia rano zakończyć zbiórkę o godzinie, o której ją rozpoczęto dnia poprzedniego, tj. po 24 godzinach (np. o godz. 7:00, o ile poprzedniego dnia rozpoczęto o 7:00),
- po zakończeniu zbiórki zawartość pojemnika dokładnie wymieszać, zmierzyć objętość moczu, a następnie odlać próbkę (około 50-100 ml) do jednorazowego pojemnika i dostarczyć do laboratorium,
- na kartce dołączonej do próbki należy koniecznie podać:
- dokładny czas rozpoczęcia i zakończenia zbiórki
- całkowitą objętość zebranego moczu
- ciężar ciała
- wzrost
Uwaga ! Jeśli z jakiejś przyczyny w okresie 24 godzin pominięto w zbiórce nawet pojedynczą porcję moczu, zbiórkę należy przeprowadzić ponownie w innym dniu.
Pobieranie moczu do badań mikrobiologicznych
Mężczyźni i Kobiety
Mocz do badania mikrobiologicznego należy pobierać rano, a jeśli to niemożliwe, po 4 godzinach od ostatniego oddania. Tylko w uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest pobieranie moczu niezależnie od pory dnia. Informację taką należy przekazać pracownikowi Punktu Pobrań. Materiał należy pobierać przed włączeniem antybiotykoterapii. W przypadku przebiegającej terapii lekami o działaniu przeciwdrobnoustrojowym należy poinformować o rodzaju leku i okresie przyjmowania.
Mocz pobierać przestrzegając poniższych zasad:
- Zaopatrzyć się w jednorazowy, jałowy pojemnik (dostępny w aptekach).
- Umyć ręce bieżącą wodą z mydłem i osuszyć jednorazowym ręcznikiem.
- Dokładnie umyć okolice krocza i cewki moczowej bieżącą wodą z mydłem, osuszyć jednorazowym ręcznikiem:
- Mężczyźni: Po odciągnięciu napletka, dokładnie umyć okolice cewki moczowej, spłukać i osuszyć jednorazowym ręcznikiem.
- Kobiety: Dokładnie umyć okolice krocza, jedną ręką rozchylić wargi sromowe odsłaniając ujście cewki moczowej, umyć okolice cewki, spłukać i osuszyć jednorazowym ręcznikiem.
Uwaga: Zachować kierunek mycia i osuszania: od ujścia cewki w kierunku odbytu.
- Przed samym pobraniem otworzyć jałowy pojemnik.
- Pobrać mocz z tzw. środkowego strumienia. Pierwszą partię moczu oddać do toalety, drugą partię moczu, nie przerywając strumienia oddać bezpośrednio do pojemnika, maksymalnie do 1/3 jego wysokości.
- Dla uniknięcia przypadkowego zanieczyszczenia bakteriami nie dotykać brzegiem pojemnika okolic narządów płciowych, a dodatkowo, palcami wewnętrznej powierzchni jałowego pojemnika.
- Pojemnik natychmiast zamknąć, zabezpieczyć przed uszkodzeniem, opisać imieniem i nazwiskiem.
- Natychmiast po pobraniu pojemnik z moczem dostarczyć do punktu pobrań materiału lub bezpośrednio do laboratorium.
- Mocz do chwili transportu przechowywać w temperaturze chłodziarki (4-8 °C), maksymalnie do 4 godzin.
Uwaga: mocz do badania ogólnego i na posiew dostarczać w dwóch oddzielnych pojemnikach: niejałowym i jałowym.
Instrukcja pobierania moczu u dzieci i noworodków do badań mikrobiologicznych:
- Mocz do badania pobierać do jałowego pojemnika według zasad podanych dla mężczyzn i kobiet.
- Jedynie w wyjątkowych sytuacjach mocz pobierać do jałowego woreczka przyklejanego do skóry krocza.
- Woreczek zakładać rano po wykonaniu zabiegów higienicznych tuż przed oddaniem moczu przez dziecko wg podanych zasad.
- Woreczek odklejać zaraz po oddaniu moczu, zabezpieczyć przed wylaniem, umieścić w jałowym pojemniku. – NIE PRZELEWAĆ MOCZU.
- Natychmiast po pobraniu, mocz dostarczyć do punktu pobrań materiału lub bezpośrednio dla laboratorium.
- Mocz do chwili transportu przechowywać w temperaturze chłodziarki (4-8 °C).
Uwaga: Taki sposób pobrania sprzyja zanieczyszczeniu moczu florą jelitową, stąd dla uzyskania wiarygodnego wyniku oznaczenia wykonywać w próbkach z co najmniej dwóch oddzielnych pobrań. W przypadku wzrostu flory różnorodnej (dwóch lub więcej drobnoustrojów) wynik jest niewiarygodny. Niedopuszczalne jest przelewanie moczu z nocnika.
Zasady pobierania moczu na podłoże transportowo wzrostowe:
- Przygotowanie pacjenta według instrukcji pobierania moczu do badań mikrobiologicznych – patrz Instrukcja mężczyźni i kobiety.
- Mocz pobierać do jałowego pojemnika (środkowy strumień).
Posiew moczu: - Dokonać oceny podłoża transportowego sprawdzając, czy nie jest wyschnięte, przerośnięte i znajduje się w okresie przydatności do użycia.
- Odkręcić nakrętkę z płytką i ostrożnie wyjąć z pojemnika nie dotykając płytki ani wnętrza pojemnika.
- Płytkę zanurzyć w moczu na 4-5 sekund tak, aby obie powierzchnie agaru zostały całkowicie pokryte.
- W przypadku małej ilości moczu, po wymieszaniu polać moczem obie płytki.
- Płytkę umieścić w pojemniku i szczelnie zamknąć.
- Na etykiecie napisać imię i nazwisko pacjenta, datę i godzinę pobrania.
- Podłoże z naniesionym materiałem transportować do Pracowni Mikrobiologii w temperaturze pokojowej (nie schładzać i nie wstawiać do cieplarki). Okres transportu nie może przekraczać 24 godzin od posiania materiału.
Przechowywanie podłoża:
- podłoże w szczelnie zakręconych pojemnikach przechowywać w temperaturze pokojowej,
- nie odkręcać, nie dotykać palcami powierzchni płytek ani wnętrza pojemnika,
- nie używać podłoży po terminie ważności,
- podłoże przerośnięte lub wyschnięte usuwać.
