Kortyzol w DZM

Oznaczenie stężenia wolnego kortyzolu w dobowej zbiórce moczu jest podstawowym badaniem w diagnostyce nadczynności kory nadnerczy w zakresie syntezy glikokortykoidów. Niezwiązany z białkami, wolny kortyzol, wydalany jest drogą filtracji kłębkowej i jego ilość w moczu bezpośrednio odzwierciedla ilość biologicznie aktywnej formy hormonu krążącego we krwi. Monitorowanie dobowego wydalania wolnej formy kortyzolu z moczem odzwierciedla miarodajnie poziom kortyzolu w określonym przedziale czasu, eliminując wpływ na pomiar dobowego rytmu wydzielania (z maksimum o 6-8 godzinie i minimum około 24 godzinie), zależność od ilości białek transportujących kortyzol (transkortyny i albuminy) oraz ewentualnego intensywnego wysiłku. Oznaczenie może być wykonywane jedynie w podejrzeniu hiperkortyzolemii, gdyż wzrost poziomu wolnego kortyzolu w moczu stwierdzany jest dopiero po znacznym przekroczeniu zdolności wiązania hormonu przez białka transportujące osocza. Zmniejszenie dobowego wydalania obserwuje się w pierwotnej i wtórnej niedoczynności kory nadnerczy. Zwiększone wydalanie stwierdza się w pierwotnej i wtórnej nadczynności (więcej, patrz „Kortyzol”). Na wynik pomiaru mają istotny wpływ choroby nerek wiążące się z upośledzeniem filtracji kłębuszkowej, stan nawodnienia organizmu oraz procedura przeprowadzenia zbiórki dobowej moczu.

Nieprawidłowo przeprowadzona dobowa zbiórka moczu.

Wzrost: godziny ranne: 6-8, intensywny długotrwały wysiłek, zespół Cushinga (w tym nowotwór nadnerczy, przerost nadnerczy), nowotwór przysadki (gruczolak), nadczynność podwzgórza, ektopowe wydzielanie ACTH (nowotwór inny niż przysadki np. płuc), stres, hipoglikemia, uraz, zabieg chirurgiczny, zakażenie ,ostry krwotok, hipowolemia, gorączka, noradrenalina, otyłość, nadczynność tarczycy, estrogeny, alkohol.