Kwas moczowy w moczu

Kwas moczowy  w przypadkowej próbce moczu, jest oznaczeniem wstępnym  przydatnym w diagnostyce kamicy nerkowej, zaburzeń metabolicznych i zaawansowanej  dny moczanowej. Kwas moczowy jest produktem rozpadu zasad purynowych adeniny i guaniny kwasów nukleinowych (DNA i RNA). Jedna trzecia puli kwasu moczowego w krwi  pochodzi z diety, reszta ma pochodzenie endogenne, będąc produktem tkanek organizmu. Gwałtowny rozpad tkanek w wyniku lizy nowotworu lub rabdomiolizy (uszkodzenia tkanki mięśniowej) powoduje gwałtowny wzrost stężenia kwasu moczowego, prowadzącego do uszkodzenia nerek. Kwas moczowy jest wydalany głównie przez nerki i w niewielkiej ilości do wnętrza jelit. Wydalenie kwasu moczowego przez nerki może być zaburzone przez kwasicę metaboliczną. Ilość kwasu moczowego wydalanego z moczem zależy od ilości puryn i białka w diecie  oraz  od endogennej  nadprodukcji  związanej z  metabolizmem zasad purynowych (dotyczy to 20 % chorych na hiperurikemię). Pomiar kwasu moczowego w przypadkowej próbce moczu nie pozwala na rozróżnienie stanu, w którym mamy do czynienia z nadmiernym wytwarzaniem kwasu moczowego od stanu obniżonego wydalania. Kliniczne znaczenie ma  pomiar ilości kwasu moczowego w DZM w przypadku diagnostyki kamicy nerkowej: przy przypadku stężenia > 6,5 mmol/dobę częstość kamicy dochodzi do 50% (wielkości prawidłowe są mniejsze niż 3,6 mmol/dobę); w przypadku młodych osób z przypadkiem dny moczanowej w rodzinie oraz w przypadku konieczności rozpoznania diety zbyt bogatej w puryny. Niskie wydalenie kwasu moczowego z moczem może być spowodowane: dietą, deficytem kwasu foliowego, zatruciem ołowiem, leczeniem allopurynolem,  warunkowanymi genetycznie zaburzeniami metabolizmu, nadmiarem wydalanej witaminy C. Oznaczenie kwasu moczowego nie jest przydatne w początkowej fazie dny moczanowej.