Morfina w moczu, jakościowo

Badanie przesiewowe ujawniające w moczu obecność morfiny i innych opiatów (kodeina, heroina) bez wskazania ich źródła. Morfina, pochodna fenantrenu, jest jednym z ponad 20 alkaloidów naturalnie występujących  w opium. Posiada działanie przeciwbólowe, odurzające (nasenne i wprowadzające w euforię), przeciwkaszlowe i przeciwbiegunkowe. Do jej licznych właściwości należy depresyjny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy i hamowanie czynności ośrodka oddechowego. Morfina używana jest w lecznictwie do znoszenia bólu o średnim i silnym natężeniu: bólu okołooperacyjnego, pourazowego, nowotworowego i zawałowego (stosowana na III stopniu tzw. drabiny analgetycznej wg WHO). Morfina jest agonistą receptorów opioidowych, przede wszystkim typu u (mi), powodującym ich pobudzenie. Ciągłe przyjmowanie morfiny prowadzi do rozwoju tolerancji i z czasem wymaga zwiększenia wielkości i częstości dawek. Metabolizm morfiny w ok. 70% zachodzi w wątrobie. Niektóre metabolity morfiny są czynne farmakologicznie, jeden z nich może się kumulować w organizmie i wyzwalać objawy neurotoksyczne. Czas półtrwania morfiny we krwi wynosi około 2 godziny (1,6 do 3,4 godz.). Morfina jest wydalana głównie z moczem (w niewielkiej części z kałem) w postaci glukuronianu (90%) i w postaci wolnej (9-10%). Głównym metabolitem morfiny jest morfino-3-glukuronian (M3G) o działaniu neurotoksycznym (zaburzenie poznawcze, delirium, pobudzenie), powstałym z 44-55% dawki; w mniejszej ilości morfino-6-glukuronian (M6G), o działaniu przeciwbólowym silniejszym od morfiny. Oba związki ulegają większej kumulacji we krwi niż morfina.  Przedawkowanie morfiny objawia się przede wszystkim śpiączką, zwężeniem źrenic, depresją ośrodka oddechowego, obrzękiem płuc, a przyczyną śmierci jest zatrzymanie pracy serca i płuc. Oparte na immunochromatografii badanie w kierunku morfiny, wykonane w przygodnej próbce moczu, jest jakościowym badaniem przesiewowym. Wykrywa obecność morfiny bez wskazania jej źródła pochodzenia. Na dodatni wynik testu, poza morfiną, wpływają preparaty  zawierające niektóre jej pochodne oraz  metabolizowane do morfiny: kodeina – pochodna fenantrenu (metylomorfina) i heroina (diacetylomorfina). Rozróżnienie źródła morfiny i jej pochodnych wymaga  dodatkowych badań specjalistycznych. Test przesiewowy może ujawnić obecność morfiny do 3-4 dni po jej przyjęciu, zależnie od przyjętej dawki. Wynik dodatni testu należy potwierdzić dokładniejszymi metodami. Zalecane jest badanie techniką chromatografii gazowej (GC/MS).

Wynik dodatni: stosowanie morfiny i jej pochodnych, heroiny i kodeiny.

Heroina i inne pochodne morfiny m.in. kodeina, metabolizowane są do morfiny i dają  dodatni wynik testu.