Osmolalność surowicy

Osmolalność surowicy. Badanie przydatne w diagnostyce chorób nerek i gospodarki elektrolitowej.  Określenie osmolalności  (osmolarność ) jest pośrednim oznaczeniem liczby moli substancji osmotycznie czynnej w 1 kg rozpuszczalnika, którym jest woda. Badanie jest przydatne w ocenie równowagi pomiędzy objętością wody i rozpuszczonych w niej związków w krwi lub w moczu. Pozwala na identyfikację substancji, które mogą wpływać na tę równowagę, w efekcie, na  ocenę zdolności nerek do utrzymania prawidłowej gospodarki wodno-elektrolitowej.  Badanie może być wykorzystane do określania  stanów przewodnienia lub odwodnienia organizmu. Osmolalność surowicy jest mierzona osmometrem lub obliczana ze wzoru,  stanowiącego wystarczające przybliżenie, uwzględniającego stężenia głównych, osmotycznie czynnych cząsteczek, obecnych normalnie w surowicy. Osmolalność = 2x[Na+] + [mocznik] + [glukoza], przy czym nawias kwadratowy oznacza stężenie jonów/cząsteczk.  Osmolalność jest podawana w miliosmolach (mosmol) na litr surowicy lub kg wody. We wzorze występuje podwójne stężenie jonów [Na+]  by uwzględnić rolę anionów [Cl-] i [HCO3-]. Mocznik jest osmotycznie nieaktywny, gdyż przechodzi swobodnie przez ściany komórek, ale jest istotny przy pomiarze dokonywanym osmometrem, stąd jego  obecność we wzorze. Glukoza, analogicznie do mocznika, nie jest elektrolitem, ale jest osmotycznie czynna. Może powodować przesunięcie wody z komórek do osocza, zwiększając tym samym objętość osocza i zwiększając  wydalanie rozrzedzonego moczu. Hipoosmolalność surowicy może być związana z obniżeniem stężenia sodu w następstwie utraty z moczem lub drogą pokarmową. Może też być wyrazem retencji wody lub „zatrucia wodnego”, kompulsywnego pragnienia i przewodnienia  na skutek zespołu niewłaściwego uwalniania wazopresyny, SIADH (ang. syndrome of inappropriate antidiuretic hormone hypersecretion). Hiperosmolalność surowicy może być wynikiem nadmiaru ujętych we wzorze związków osmotycznie czynnych ( Na+, glukozy i mocznika), a także innych substancji jak etanol, metanol, glikol . Częściej jest ona objawem odwodnienia, głównie komórkowego.