Różyczka (Rubella virus) IgG

Oznaczenie ilościowe przeciwciał IgG przeciw wirusowi różyczki w surowicy krwi jest  przydatne w diagnostyce serologicznej zakażenia wirusem różyczki. Różyczka jest łagodną chorobą zakaźną wieku dziecięcego, wywoływaną przez  wirusa Rubella z rodziny Togaviridae. W 30% przypadków przebiega bezobjawowo. Równocześnie jednak należy do grupy zakażeń mających teratogenny wpływ na rozwój płodu, objętych akronimem (TORCH – z ang. toksoplazmoza, różyczka, cytomegalia, opryszczka). Zakażenie pierwotne w trakcie ciąży może być przyczyną wad rozwojowych u płodu (w wyniku różyczki wrodzonej). Istotne jest więc, aby kobieta planujące ciążę znała swój status serologiczny w stosunku do wirusa różyczki. Wirus po wniknięciu do organizmu płodu (drogą wertykalną) powoduje uszkodzenia śródbłonka naczyń, liczne zakrzepy, zatory i ogniska martwicy, prowadzące do uszkodzenia narządów, rozwoju chorób autoimmunologicznych oraz zaburzeń endokrynologicznych, a także do zmian patologicznych układu nerwowego (opóźnienie umysłowe i ruchowe, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, małogłowie, głuchota). Nabyta przez matkę we wcześniejszym okresie (drogą naturalną lub sztuczną) odporność, praktycznie zabezpiecza przed zakażeniem płodu. Obecność specyficznych przeciwciał klasy IgG świadczy o przebytej różyczce, szczepieniu lub przebiegającym zakażeniu. Przeciwciała IgG wykrywane są 5-15 dni po wystąpieniu wysypki (jednego z charakterystycznych objawów) i osiągają wysoki poziom między 15. a 30. dniem. W przypadku diagnostyki pierwotnego zakażenia, prowadzonej po zniknięciu wysypki, przesłanką o świeżo przebytym zakażeniu jest wzrost stężenia przeciwciał IgG w kolejnych oznaczeniach, w odstępie 10 – 14 dni. Jeżeli istnieją wskazania do szybkiej diagnostyki np. u kobiet w początkowym okresie ciąży lub w okresie okołokoncepcyjnym, seryjne pomiary IgG należy zastąpić określeniem awidności IgG. Odpowiednio wysoka awidność, oznaczona w pojedynczym pobraniu,  pozwala na wiarygodne wykluczenie zakażenia pierwotnego. U noworodka immunoglobulina IgG jest głównie pochodzenia matczynego, co należy brać pod uwagę przy badaniach w kierunku zakażenia wrodzonego. Matczyne IgG ulegają obniżeniu w pierwszych 3 –  5 miesiącach życia dziecka. Seryjne oznaczenia stężenia przeciwciał IgG specyficznych dla wirusa różyczki powinny być wykonywane w tym samym laboratorium, tą samą metodą. Patrz też: Różyczka IgM.

Przeciwciała heterofilne, HAMA.

Obecność: aktualne, świeżo przebyte i odległe zakażenie wirusem różyczki, odporność po szczepieniu przeciw różyczce.

Badanie przeciwciał IgG skierowanych przeciwko wirusowi różyczki to test diagnostyczny, który jest szczególnie istotny dla kobiet w ciąży oraz w okresie jej planowania.  Aktywne zakażenie wirusem różyczki może nieść za sobą poważne konsekwencje zarówno dla zdrowia matki, jak i jej rozwijającego się dziecka. Dzięki oznaczeniu poziomu immunoglobulin IgG specyficznych dla różyczki możliwe jest określenie statusu immunologicznego badanej osoby w stosunku do tego schorzenia oraz odpowiedzialne zaplanowanie właściwego postępowania medycznego. Jakie są inne wskazania do oznaczenia przeciwciał IgG przeciwko różyczce, jakie badania należy wykonać jednocześnie z tym testem, kto powinien wykonać badanie „Różyczka IgG” oraz w jakie sposób interpretować wyniki badania „IgG różyczka”?

Wirus różyczki (rubella virus) to patogen z rodziny Togaviridae, który posiada materiał genetyczny w postaci jednoniciowego RNA. Wirus ten odpowiedzialny jest za rozwój różyczki, dawnej nazywanej „odrą niemiecką”. Różyczka to choroba zakaźna wieku dziecięcego, która na ogół przebiega w sposób łagodny. Szacuje się, że nawet do 50% przypadków może występować bez uwidocznienia jakichkolwiek dolegliwości chorobowych, czyli w sposób bezobjawowy. Choroba charakteryzuje się jednak wysoką zaraźliwością, przez co często pojawiała się w postaci lokalnych, endemicznych ognisk. Warto zaznaczyć, że obecnie choroba występuje niezwykle rzadko. Znaczące ograniczenie obecności tej infekcji w Polsce to zasługa programu szczepień obowiązkowych, wśród których znajduje się także szczepienie przeciwko różyczce.

O ile choroba jest dość łagodna i niegroźna dla dzieci, to stanowi szczególne niebezpieczeństwo dla kobiet w ciąży. Aktywna infekcja u matki wywoływana przez wirusa różyczki w tym okresie może prowadzić do przenikania patogenów przez łożysko oraz rozwoju u dziecka zespołu różyczki wrodzonej, nazywanego także zespołem Gregga. Zjawisko to związane jest z występowaniem u dziecka szeregu ciężkich wad wrodzonych oraz ryzykiem pojawienia się różnego typu powikłań przebiegu ciąży, takich jak m.in. przedwczesny poród lub nawet poronienie.

Badanie „wirus różyczki IgG” to test diagnostyczny, w przebiegu którego oznaczany jest poziom specyficznych immunoglobulin klasy IgG skierowanych przeciwko wirusowi różyczki. Dzięki przeprowadzeniu tego pomiaru możliwa jest ocena, czy dana osoba przebyła w przeszłości infekcję wywoływaną przez omawiany patogen lub też nabyła odporność na drodze szczepienia ochronnego. Test ten najczęściej przeprowadzany jest jednoczasowo z oznaczeniem poziomów przeciwciał klasy IgM przeciwko wirusowi różyczki. Pomiar poziomu obydwu tych klas immunoglobulin umożliwia wykrycie nowego zakażenia, nawet jeżeli przebiega ono w sposób bezobjawowy. Informacje na temat statusu immunologicznego w stosunku do tego wirusa są szczególnie istotne w przypadku kobiet planujących ciążę, ze względu na możliwe powikłania rozwoju infekcji w tym okresie.

Badanie rubella IgG (w połączeniu z oznaczeniem przeciwciał IgM oraz korelacją z obrazem klinicznym) może zostać zlecone przez lekarza podczas diagnozowania przyczyn obecnych symptomów chorobowych. Dzięki oznaczeniu stężeń immunoglobulin specyficznych dla wirusa różyczki możliwe jest precyzyjne rozpoznanie infekcji oraz wdrożenie właściwego, dalszego postępowania medycznego.

Objawowa różyczka  obecnie występuje niezwykle rzadko, najczęściej u nieszczepionych dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Objawy w dużej mierze przypominają grypę, przy czym podczas różyczki dodatkowo pojawia się charakterystyczna wysypka. Na rozwój różyczki mogą wskazywać następujące dolegliwości:

• Stan podgorączkowy,
• Uogólnione osłabienie,
• Powiększenie węzłów chłonnych,
• Katar,
• Kaszel,
• Ból gardła,
• Ból głowy,
• Wysypka o charakterze plamisto-grudkowym, która najpierw pojawia się na skórze głowy i z czasem schodzi na tułów oraz kończyny,
• Świąd.

Poza przeprowadzeniem badania przeciwciał przeciwko różyczce IgG w celu diagnozowania bieżącego zakażenia test ten zalecany jest kobietom planującym ciążę. Badanie to wchodzi także w skład podstawowych, obowiązkowych testów laboratoryjnych, które powinny zostać wykonane przez każdą kobietę ciężarną do 10 tygodnia ciąży. Określenie poziomu przeciwciał IgG przeciwko różyczce pozwala określić ryzyko rozwoju aktywnej infekcji w okresie ciąży, a co za tym idzie – wystąpienia zespołu Gregga u dziecka.

Zakażenie wirusem różyczki w ciąży nie stanowi specjalnego niebezpieczeństwa dla zdrowia matki, jednak może mieć katastrofalne skutki dla rozwijającego się płodu. Ryzyko wystąpienia ciężkich powikłań zdrowotnych jest największe w pierwszym trymestrze ciąży – aktywne zakażenie w tym okresie wiąże się z 90% ryzykiem rozwoju wad wrodzonych u dziecka. Z czasem trwania ciąży ryzyko to ulega stopniowemu zmniejszeniu.

Do objawów zespołu różyczki wrodzonej zaliczane są m.in. następujące dolegliwości rozwijające się u dziecka zakażonego w okresie ciąży:

• Zaburzenia funkcji narządu słuchu,
• Głuchota,
• Zaburzenia w budowie gałki ocznej – retinopatia, zaćma, jaskra, małoocze,
• Wrodzone wady budowy mięśnia sercowego – przetrwały przewód tętniczy, zwężenie tętnicy płucnej,
• Uszkodzenia śledziony,
• Zaburzenia funkcji szpiku kostnego,
• Uszkodzenia wątroby,
• Zaburzenia rozwoju intelektualnego,
• Mikrocefalia (zmniejszenie objętości czaszki),
• Wady rozwoju narządów płciowych,
• Deformacje kończyn,
• Wady nerek,
• Zaburzenia krzepliwości krwi,
• Zwiększone ryzyko rozwoju zaburzeń psychiatrycznych, takich jak schizofrenia lub autyzm,
• Opóźnienie wzrastania.

Ze względu na opisane powyżej możliwe powikłania zakażenia wirusem różyczki w okresie ciąży niezbędne jest przeprowadzenie badań, które pozwolą na ustalenie, czy dana pacjentka posiada odporność na ten patogen. W przypadku braku przeciwciał IgG w okresie planowania ciąży zaleca się przeprowadzenie szczepień ochronnych, które pozwolą uniknąć aktywnego zakażenia w okresie postkoncepcyjnym. Postępowanie u ciężarnych bez przeciwciał IgG swoistych dla wirusa różyczki, jest każdorazowo ustalane indywidualnie z lekarzem prowadzącym i w dużej mierze zależy od etapu, na jakim znajduje się ciąża.

W celu interpretacji wyników badania „wirus różyczki IgG” należy zestawić otrzymane rezultaty z zakresem referencyjnym, który każdorazowo umieszczany jest na dokumentacji wydawanej osobie badanej. Warto zaznaczyć, że w celu prawidłowej, pełnej interpretacji rezultatów zaleca się jednoczasowo oznaczyć także poziom przeciwciał klasy IgM oraz skorelować te wyniki ze sobą. Pełną analizę danych badań diagnostycznych powinien przeprowadzić lekarz prowadzący daną osobę.

Wynik dodatni badania przeciwciał IgG skierowanych przeciwko różyczce świadczy o tym, że we krwi osoby badanej zostały wykryte immunoglobuliny specyficzne dla wirusa różyczki. Najczęściej oznacza to, że dana osoba posiada odporność w stosunku do tego patogenu. W przypadku wykrycia przeciwciał klasy IgG przy jednoczesnym braku przeciwciał IgM, do kontaktu z wirusem (lub też szczepienia ochronnego) doszło dość dawno temu. Jeżeli przeciwciała obu tych klas będą dodatnie może to świadczyć o względnie niedawnym przebyciu infekcji lub też zastosowaniu szczepienia ochronnego. Wynik ten należy każdorazowo skonsultować z lekarzem, który może podjąć decyzję o przeprowadzeniu dodatkowych testów laboratoryjnych. W takiej sytuacji niekiedy zlecany jest test awidności przeciwciał IgG. Wysoka awidność IgG (czyli zdolność do silnego wiązania antygenów) świadczy o odległym w czasie powstaniu igG mimo współobecności z  IgM (tzw. IgM przetrwałych) i odporności badanej na infekcję.

Dodatni wynik badania „Różyczka IgG” w ciąży oznacza, że dziecko rozwijające się w organizmie matki jest w skuteczny sposób chronione przed wystąpieniem zespołu różyczki wrodzonej. Ryzyko rozwoju zespołu Gregga jest wówczas niezwykle niskie. Zaleca się jednak zestawienie rezultatów badania przeciwciał IgG z przeciwciałami  klasy IgM oraz stanem klinicznym osoby badanej. Wynik każdego badania przeprowadzonego w okresie ciąży powinien być konsultowany z lekarzem ginekologiem, który prowadzi ciążę danej pacjentki.

Ujemny wynik badania przeciwciał klasy IgG skierowanych przeciwko różyczce świadczy o tym, że w organizmie danej osoby nie zostały wykryte specyficzne immunoglobuliny skierowane przeciwko omawianemu patogenowi. Oznacza to, że występuje ryzyko rozwoju aktywnej infekcji wywoływanej przez wirusa różyczki oraz związanych z nią powikłań. W przypadku kobiet planujących ciążę należy rozważyć przeprowadzenie szczepienia ochronnego, które zapewni odporność na okres ciąży oraz w dalszej przyszłości. Decyzja na temat postępowania w przypadku ujemnych wyników badania Różyczka IgG każdorazowo podejmowana jest indywidualnie przez lekarza prowadzącego, na podstawie wyników badań laboratoryjnych oraz dodatkowych uwarunkowań zdrowotnych danej osoby.