Atak schizofrenii – jak wygląda, jak rozpoznać i co go powoduje?

Atak schizofrenii to złożony proces, który może obejmować halucynacje, urojenia, dezorganizację myślenia oraz zmiany emocjonalne i behawioralne. Przyczyny ataków schizofrenii są wieloczynnikowe, a ich zrozumienie ma kluczowe znaczenie w procesie leczenia. Sprawdź, jakie objawy mogą towarzyszyć atakowi schizofrenii i jak się go diagnozuje.

Czym jest atak schizofrenii i co go może wywołać?

Schizofrenia jest przewlekłym, poważnym zaburzeniem psychicznym, które wpływa na sposób myślenia, odczuwania emocji i postrzegania rzeczywistości. Ataki schizofrenii, nazywane również epizodami psychotycznymi, są charakterystycznym elementem tego schorzenia.

Ataki schizofrenii nie mają jednej wyraźnej przyczyny. Schizofrenia jest schorzeniem wieloczynnikowym, a epizody psychotyczne są wynikiem złożonej interakcji czynników biologicznych, genetycznych, środowiskowych i psychologicznych.

Wśród czynników biologicznych, które mogą prowadzić do ataków schizofrenii, wymienia się zmiany w strukturze mózgu (zmniejszenie objętości niektórych obszarów mózgu, np. hipokampu) oraz zaburzenia poziomu neuroprzekaźników (nadmiar dopaminy i inne dysfunkcje chemiczne w mózgu). Ryzyko nie tylko pojawienia się schizofrenii, ale i ataków tej choroby wzrasta, jeśli ktoś w rodzinie cierpi na tę chorobę.

Silny stres emocjonalny, utrata bliskiej osoby czy trudne sytuacje życiowe mogą wywołać epizod psychotyczny. Przemoc, zaniedbanie lub inne traumatyczne doświadczenia również zwiększają ryzyko rozwinięcia schizofrenii. Używanie substancji psychoaktywnych, zwłaszcza marihuany, amfetaminy czy LSD, może wywoływać lub zaostrzać objawy psychotyczne.

Osoby ze schizofrenią mają trudności z przetwarzaniem emocji, co może sprzyjać dekompensacji psychicznej. Ryzyko wystąpienia ataku schizofrenii zwiększa też brak wsparcia społecznego.

📌 Sprawdź, czym jest i kiedy wykonuje się badanie serotoniny.

Jak wygląda atak schizofrenii?

Zanim dojdzie do pełnego epizodu schizofrenii, wiele osób doświadcza tzw. fazy prodromalnej, która może trwać od kilku tygodni do miesięcy, a czasem nawet lat. W tej fazie objawy mogą być mniej wyraźne, ale dające do zrozumienia, że coś jest nie tak. Mogą to być:

• trudności z koncentracją,
• zmiany w zachowaniach społecznych, takie jak wycofanie się lub unikanie interakcji,
• skrócone wahania nastroju,
• subiektywne poczucie, że świat jest dziwny lub trudny do zrozumienia,
• nieuzasadniona podejrzliwość i poczucie, że inni ludzie mówią o nas lub są przeciwko nam.

Atak schizofrenii może przybrać różne formy w zależności od osoby, ale zwykle charakteryzuje się wystąpieniem objawów psychotycznych, które wpływają na zdolność do kontaktu z rzeczywistością.

Halucynacje są jednym z najbardziej rozpoznawalnych objawów schizofrenii. Osoba podczas epizodu może doświadczać halucynacji słuchowych, dotykowych, węchowych i smakowych. Najczęściej są to głosy, które mogą być przyjazne, osądzające lub nawet nakazujące wykonanie określonych działań. Mogą pojawiać się w głowie lub płynąć z otoczenia. Chory widzi rzeczy, które nie istnieją, np. postacie, cienie czy błyski światła. Rzadziej występują halucynacje dotykowe, węchowe i smakowe, np. uczucie dotyku niewidzialnych sił, odczuwanie zapachów lub smaków, które nie mają źródła.

Urojenia to kolejny objaw ataku schizofrenii. To fałszywe przekonania, które są mocno utrwalone, mimo że nie mają podstaw w rzeczywistości. Typowe urojenia w schizofrenii obejmują urojenia prześladowcze, wielkościowe, odnoszące. Pierwsze to przekonanie, że ktoś śledzi, podsłuchuje lub chce zaszkodzić choremu. Drugie to wiara, że jest się kimś wyjątkowym, np. mesjaszem, wynalazcą lub kimś, kto ma nadzwyczajne moce. Trzecie postrzega się jako przekonanie, że przypadkowe zdarzenia lub wypowiedzi innych osób odnoszą się bezpośrednio do chorego.

Podczas ataku schizofrenii sposób myślenia osoby chorej może stać się chaotyczny. Myśli są niespójne, zdania nie mają logicznego związku, a rozmowa okazuje się trudna do zrozumienia. Obserwuje się słowotok, czyli nadmierne mówienie, które jest trudne do przerwania. Typowym objawem jest zatrzymanie myśli – osoba nagle przerywa wypowiedź, jakby straciła wątek.

Chory w trakcie ataku schizofrenii może zachowywać się w sposób nietypowy, np. wykonywać dziwne gesty lub ruchy, mówić do siebie, zachowywać się agresywnie lub odwrotnie – pozostawać w stanie stuporu (bezruchu). Atak schizofrenii wpływa również na sferę emocjonalną. Możliwy jest płaski afekt – brak emocji lub ich bardzo ograniczone wyrażanie – czy nieadekwatność emocji, np. śmiech w sytuacjach smutnych lub płacz bez wyraźnego powodu.

Podczas epizodu schizofrenii mogą pojawić się objawy negatywne, które są trudniejsze do dostrzeżenia, ale równie ważne w diagnostyce. Chory wykazuje brak motywacji do działania, nawet jeśli chodzi o podstawowe czynności codziennego życia. Unika kontaktów z innymi osobami, wycofuje się z relacji rodzinnych, przyjacielskich i zawodowych. Zanik dbałości o higienę osobistą lub wygląd zewnętrzny jest częstym objawem schizofrenii w trakcie epizodu.

📌 Sprawdź: Czym jest depresja sezonowa? Jak ją rozpoznać?

Jak rozpoznać epizod schizofrenii?

Rozpoznanie epizodu schizofrenii opiera się na obserwacji wyżej wymienionych objawów oraz ich wpływu na życie chorego. W przypadku jakichkolwiek podejrzeń o schizofrenię należy skontaktować się z lekarzem psychiatrą, który przeprowadzi szczegółową ocenę i diagnostykę. Pierwszym krokiem jest wywiad medyczny – wnikliwa rozmowa z pacjentem i rodziną o objawach, ich początku i przebiegu. Lekarz przeprowadza badanie psychiczne, ocenia zdolności myślenia, mowę, zachowanie, a także emocje. Przeprowadza testy psychometryczne. To narzędzia oceniające nasilenie objawów i funkcjonowanie pacjenta. Aby wykluczyć inne schorzenia, które mogą powodować podobne objawy (np. zaburzenia neurologiczne, zatrucia, ciężkie zaburzenia metaboliczne lub hormonalne), diagnostykę uzupełnia się o dodatkowe badania.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian