Czym jest niedokrwistość megaloblastyczna? Objawy, przyczyny, dieta

Niedokrwistość megaloblastyczna jest jednym z wielu rodzajów chorób krwi, które mogą znacząco wpływać na zdrowie i jakość życia. Czym dokładnie jest ta choroba, jakie są jej objawy i przyczyny, jaką dietę stosować podczas leczenia?

Czym jest niedokrwistość megaloblastyczna?

Niedokrwistość megaloblastyczna to stan charakteryzujący się niedoborem czerwonych krwinek w organizmie i ich nieprawidłową budową, co prowadzi do zmniejszenia ilości tlenu transportowanego przez krew do tkanek. W warunkach fizjologicznych czerwone krwinki są wytwarzane w szpiku kostnym. W przypadku niedokrwistości megaloblastycznej dochodzi do nieprawidłowego tworzenia się czerwonych krwinek, co prowadzi do powstawania dużych, nieprawidłowych form krwinek, zwanych megaloblastami.

Główną przyczyną tego rodzaju niedokrwistości jest deficyt witaminy B12 lub kwasu foliowego, które są niezbędne do prawidłowej syntezy DNA w komórkach. Bez odpowiedniej ilości tych witamin komórki nie mogą się dzielić i dojrzewać prawidłowo, co prowadzi do powstawania megaloblastów. Na deficyty powinny uważać przede wszystkim kobiety w ciąży, które mają zwiększone zapotrzebowanie na witaminę B12 i kwas foliowy, a ich ograniczona podaż naraża je na anemię.

Niedokrwistość megaloblastyczna – objawy

Niedokrwistość megaloblastyczna manifestuje się poprzez różnorodne objawy. Oto niektóre z nich:

• osłabienie oraz uczucie przewlekłego zmęczenia,
• bladość skóry, która jest efektem niedoboru czerwonych krwinek,
• zawroty głowy,
• skurcze mięśni oraz zmniejszenie tolerancji wysiłku fizycznego,
• zaburzenia koncentracji i problemy z pamięcią,
• kołatanie serca oraz uczucie duszności, szczególnie podczas wysiłku fizycznego,
• objawy niedoboru witaminy B12 – pieczenie języka, nudności, wymioty, utrata apetytu i spadek masy ciała.

Powyższe objawy mogą być sygnałem niedokrwistości megaloblastycznej, jednak diagnoza wymaga potwierdzenia przez lekarza na podstawie badań krwi i innych testów diagnostycznych. Wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie tego schorzenia są kluczowe dla zapobiegania jego powikłaniom.

Przyczyny anemii megaloblastycznej

Przyczyną anemii megaloblastycznej jest najczęściej niedobór kwasu foliowego i/lub witaminy B12 wynikający z nieprawidłowej diety lub chorób towarzyszących. Oto kilka głównych czynników, które prowadzą do wystąpienia tego rodzaju niedokrwistości:

1. Zaburzenia wchłaniania: niektóre zaburzenia przewodu pokarmowego, takie jak niedokrwistość Addisona i Biermera, choroba trzewna czy choroba Leśniowskiego-Crohna, mogą prowadzić do zaburzeń wchłaniania witaminy B12 i/lub kwasu foliowego z pożywienia, co z kolei prowadzi do niedokrwistości megaloblastycznej.
2. Nieprawidłowe odżywianie: dieta uboga w produkty zawierające witaminę B12 i kwas foliowy, zwłaszcza u wegetarian lub wegan, zwiększa ryzyko wystąpienia niedoborów tych substancji i prowadzi do anemii megaloblastycznej.
3. Czynniki genetyczne: w rzadszych przypadkach anemia megaloblastyczna spowodowana jest dziedzicznymi zaburzeniami genetycznymi, które wpływają na produkcję czerwonych krwinek lub przemianę witamin niezbędnych do tego procesu.

Niedokrwistość megaloblastyczna – wyniki krwi

W rozpoznaniu  niedokrwistości megaloblastycznej istotna jest wartość MCV (ang. Mean Corpuscular Volume), czyli średnia objętość krwinki czerwonej, która jest podwyższona. Normy MCV różnią się w zależności od laboratorium, ale zazwyczaj mieszczą się w zakresie od 80 do 100 femtolitrów (fl) [1].

Wyniki badań krwi są kluczowym elementem diagnostyki niedokrwistości megaloblastycznej. Podczas badań laboratoryjnych stwierdza się obniżoną liczbę czerwonych krwinek oraz stężenia hemoglobiny, co upoważnia do rozpoznania niedokrwistości. Ponadto w morfologii krwi zauważa się obecność megaloblastów, czyli zbyt dużych czerwonych krwinek.

Jeśli podejrzewasz u siebie niedokrwistość, warto również wykonać badanie poziomu ferrytyny i zapoznać się z jej rolą w organizmie.

Co jeść przy anemii megaloblastycznej?

Dieta odgrywa istotną rolę w zarządzaniu niedokrwistością megaloblastyczną, wspomaga leczenie i poprawia ogólny stan zdrowia. Oto kilka zaleceń dotyczących tego, co jeść przy anemii megaloblastycznej:

1. Żywność bogata w witaminę B12: produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak mięso, ryby, jaja oraz produkty mleczne.
2. Żywność bogata w kwas foliowy: zielone warzywa liściaste, takie jak szpinak, jarmuż, sałata  są świetnym źródłem kwasu foliowego. Owoce cytrusowe, brokuł, fasola, soczewica i orzechy również zawierają znaczną ilość tej witaminy.
3. Żywność bogata w żelazo: spożywanie pokarmów bogatych w żelazo jest istotne, ponieważ pomaga w produkcji czerwonych krwinek. Czerwone mięso, fasola, szpinak, soczewica oraz produkty pełnoziarniste to dobre źródła żelaza.
4. Unikanie alkoholu: jego spożywanie może zakłócać wchłanianie witamin z grupy B oraz żelaza, co pogłębia niedobory pokarmowe i nasila objawy niedokrwistości.

Ważne jest regularne przyjmowanie posiłków bogatych w różnorodne składniki odżywcze. Takie jedzenie wspomaga utrzymanie stabilnych poziomów witamin i minerałów we krwi.

Dieta powinna być zbilansowana i dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta. W przypadku niedokrwistości megaloblastycznej zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub z dietetykiem w celu ustalenia optymalnego planu żywieniowego, który wspomaga proces leczenia i poprawia ogólny stan zdrowia.

Autor: Marta Skrzypek

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian