Czym jest schizofrenia hebefreniczna i jak się ją rozpoznaje?

Schizofrenia hebefreniczna, znana również jako schizofrenia zdezorganizowana, jest jedną z form schizofrenii, która wyróżnia się szczególnym wpływem na emocje oraz zachowanie. W przeciwieństwie do innych typów objawy hebefreniczne są bardziej złożone i często prowadzą do znacznego upośledzenia funkcjonowania społecznego i zawodowego. W artykule przyjrzymy się bliżej tej postaci schizofrenii, jej objawom oraz metodom diagnozowania.

Czym jest schizofrenia hebefreniczna?

Termin schizofrenia pochodzi z greckich słów schizis ‘rozszczepienie’ i phren ‘umysł’, co odzwierciedla charakterystyczne cechy tej choroby. Schizofrenia hebefreniczna jest jedną z kilku postaci schizofrenii, obok paranoidalnej, katatonicznej, prostej oraz rezydualnej. W przypadku hebefrenii objawy są bardziej złożone i mogą przybierać różne formy, co utrudnia ich klasyfikację.

Schizofrenia hebefreniczna to przewlekłe zaburzenie psychiczne, które manifestuje się w postaci chaotycznych i nieodpowiednich zachowań. Osoby cierpiące na tę formę choroby często doświadczają intensywnych zmian afektywnych, które mogą prowadzić do braku spójności w myśleniu i w mowie. W jej przebiegu występują także objawy dezorganizacyjne, które znacząco wpływają na codzienne życie osoby chorej.

Objawy schizofrenii hebefrenicznej

Choroba zazwyczaj rozwija się w młodym wieku, często między 15. a 30. rokiem życia. Objawy schizofrenii hebefrenicznej można podzielić na kilka kategorii, w tym na objawy pozytywne, negatywne oraz dezorganizacyjne. Każda z nich ma typowe cechy, które wpływają na zachowanie i emocje chorego.

📌 Przeczytaj także: Szyszynka – czym jest i jakie pełni funkcje? Choroby związane z szyszynką.

Objawy pozytywne

Objawy pozytywne dotyczą nadmiaru pewnych funkcji psychicznych. W schizofrenii hebefrenicznej obejmują one urojenia, halucynacje, chaotyczne myślenie. Chorzy mogą mieć fałszywe przekonania dotyczące rzeczywistości, które są trudne do zmiany, nawet w obliczu dowodów. Mogą słyszeć głosy lub widzieć nieistniejące obiekty. Miewają problemy z logicznym myśleniem, prowadzące do niespójnych wypowiedzi i trudności w komunikacji.

Objawy negatywne

Objawy negatywne odnoszą się do braku lub niedoboru pewnych funkcji psychicznych. W przypadku schizofrenii hebefrenicznej mogą obejmować apatię i zubożenie emocjonalne. Chorzy wykazują brak zainteresowania otaczającym światem oraz brak motywacji do działania. Osoby cierpiące na schizofrenię hebefreniczną mają trudności w wyrażaniu uczuć, co prowadzi do spłycenia emocji, oraz problemy w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji interpersonalnych, skutkujące izolacją społeczną.

Objawy dezorganizacyjne

Objawy dezorganizacyjne są charakterystyczne dla schizofrenii hebefrenicznej. Chorzy mogą mieć trudności w organizacji myśli. Wykazują nieprzewidywalne i dziwaczne zachowania, które są nieadekwatne do sytuacji. Ich mowa bywa chaotyczna i trudna do zrozumienia, co utrudnia interakcje.

📌 Zobacz także: Zespół serotoninowy – jak się objawia i co robić, gdy nastąpi?

Diagnoza schizofrenii hebefrenicznej

Diagnostyka schizofrenii hebefrenicznej zaczyna się od wywiadu psychiatrycznego. Lekarz rozmawia z chorym oraz z jego bliskimi, aby uzyskać pełen obraz objawów i ich wpływu na życie codzienne. Monitoruje zachowania chorego w różnych sytuacjach, aby ocenić nasilenie objawów. Dodatkowo ocenia funkcje poznawcze – bada zaburzenia myślenia (rozkojarzenie, inkoherencję, „sałatkę słowną”). Testy neuropsychologiczne mogą pomóc w ocenie deficytów poznawczych. Kolejnym etapem diagnozy są badania laboratoryjne i obrazowe. Wykonuje się je, aby wykluczyć podłoże organiczne objawów (np. neuroobrazowanie rezonansem magnetycznym (MRI) lub tomografią komputerową (CT) w przypadku podejrzenia zmian w mózgu). Uzupełnieniem są badania toksykologiczne w celu wykrycia substancji psychoaktywnych.

📌 Sprawdź, na czym polega badanie serotoniny.

Wykluczenie innych przyczyn objawów

Diagnostyka różnicowa schizofrenii hebefrenicznej powinna obejmować choroby neurologiczne (np. guzy mózgu, padaczkę, choroby demielinizacyjne), zaburzenia metaboliczne i hormonalne (np. nadczynność/niedoczynność tarczycy), inne zaburzenia psychiczne (zaburzenia afektywne, zaburzenia osobowości). Objawy przypominające schizofrenię hebefreniczną mogą pojawić się po zażyciu substancji psychoaktywnych, takich jak amfetamina, LSD, marihuana. Dlatego stan po przyjęciu tych środków również powinien być uwzględniony w diagnostyce różnicowej.

Kryteria diagnostyczne schizofrenii hebefrenicznej

W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 przyjęto ogólne i specyficzne kryteria schizofrenii:

• Ogólne kryteria schizofrenii – obecność co najmniej dwóch spośród poniższych objawów przez większość czasu przez co najmniej miesiąc:
  • urojenia,
  • halucynacje (szczególnie słuchowe),
  • dezorganizacja myślenia i wypowiedzi (np. rozkojarzona mowa),
  • zachowania katatoniczne,
  • objawy negatywne (np. spłycenie afektu, wycofanie społeczne).
• Specyficzne kryteria schizofrenii hebefrenicznej:
  • dezorganizacja myślenia, prowadząca do zaburzeń komunikacji (np. mowa niespójna, trudna do zrozumienia),
  • spłycenie lub niedostosowanie afektu (np. niedostosowane reakcje emocjonalne),
  • wyraźna dezorganizacja zachowania (np. zachowanie dziwaczne, nieprzewidywalne),
  • brak wyraźnych urojeń czy halucynacji (mogą występować, ale nie dominują),
  • początek zwykle w młodym wieku (często w okresie dojrzewania lub we wczesnej dorosłości).

Klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM-5) nie wyróżnia podtypów schizofrenii, a opis objawów dezorganizacyjnych (myślenie, mowa, zachowanie) jest włączony w kryteria diagnostyczne schizofrenii ogólnej. 

Rokowanie w schizofrenii hebefrenicznej

Rokowania w przypadku schizofrenii hebefrenicznej zależą od wielu czynników, takich jak wiek, czas trwania choroby oraz odpowiedź na leczenie. Im wcześniej postawiona diagnoza, tym większe są szanse na skuteczne leczenie. Pacjenci, którzy otrzymują wsparcie od rodziny i przyjaciół, mają lepsze rokowania. Odpowiednia terapia farmakologiczna oraz psychoterapia mogą znacząco poprawić jakość życia osób ze schizofrenią hebefreniczną.

Wiele osób ze schizofrenią hebefreniczną prowadzi satysfakcjonujące życie, pod warunkiem że przestrzega zaleceń lekarzy oraz regularnie uczestniczy w terapii. W niektórych przypadkach choroba powoduje trudności w codziennym życiu, ale z odpowiednim wsparciem możliwe jest osiągnięcie znaczącej poprawy.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian