Hiperkeratoza podpaznokciowa – co ją powoduje i jak jest diagnozowana?

Hiperkeratoza podpaznokciowa to schorzenie, które objawia się nadmiernym rogowaceniem naskórka pod płytką paznokciową, prowadząc do jej uniesienia, deformacji oraz dolegliwości bólowych. Problem ten może być samodzielną jednostką chorobową lub objawem towarzyszącym innym zaburzeniom dermatologicznym, takim jak łuszczyca, grzybica czy egzema. Dowiedz się, jakie są najczęstsze przyczyny hiperkeratozy podpaznokciowej i jak ją rozpoznać.

Czym jest hiperkeratoza podpaznokciowa?

Hiperkeratoza podpaznokciowa to schorzenie dermatologiczne, polegające na nadmiernym rogowaceniu naskórka w przestrzeni znajdującej się bezpośrednio pod płytką paznokciową. W wyniku tej patologii dochodzi do nagromadzenia zrogowaciałych mas pod paznokciem, co powoduje jego uniesienie, deformację oraz niekiedy także bolesność.

Przyczyny hiperkeratozy podpaznokciowej

Przyczyny hiperkeratozy podpaznokciowej są różnorodne i zazwyczaj związane z chorobami skóry, infekcjami lub urazami. Jedną z najczęstszych przyczyn jest łuszczyca paznokci, w której przebiegu dochodzi do nadmiernego rogowacenia naskórka pod płytką paznokciową. Hiperkeratoza może być także wynikiem grzybicy paznokci (onychomikozy), w której infekcja grzybicza prowadzi do zmian strukturalnych i pogrubienia tkanek podpaznokciowych.

Innym czynnikiem wywołującym hiperkeratozę podpaznokciową są choroby zapalne skóry, takie jak wyprysk kontaktowy czy atopowe zapalenie skóry, które powodują przewlekłe podrażnienie i stymulują nadmierne rogowacenie. Urazy mechaniczne paznokci, zarówno pojedyncze, jak i powtarzające się (np. w wyniku noszenia zbyt ciasnego obuwia lub intensywnej pracy fizycznej), również mogą prowadzić do rozwinięcia się tego schorzenia.

Wśród innych przyczyn hiperkeratozy podpaznokciowej wymienia się choroby autoimmunologiczne, takie jak liszaj płaski czy toczeń rumieniowaty układowy, które wpływają na strukturę i wzrost paznokci. Dodatkowo procesy starzenia się organizmu mogą sprzyjać zaburzeniom rogowacenia i zwiększonej podatności na zmiany podpaznokciowe. Niekiedy hiperkeratoza rozwija się także w wyniku niewłaściwej pielęgnacji paznokci lub przewlekłego działania czynników chemicznych.

Objawy hiperkeratozy podpaznokciowej

Objawy hiperkeratozy podpaznokciowej są zazwyczaj dość charakterystyczne. Jednym z głównych objawów jest widoczne zgrubienie warstwy naskórka pod płytką paznokciową, które prowadzi do unoszenia paznokcia. Paznokieć może wydawać się oddzielony od łożyska, a w przestrzeni pod nim gromadzą się zrogowaciałe masy.

Kolejnym objawem hiperkeratozy podpaznokciowej jest zmiana wyglądu paznokcia – często staje się on matowy, żółtawy lub szarawy, a jego powierzchnia może być nierówna i krucha. W wyniku nagromadzenia się zrogowaciałego naskórka płytka paznokciowa może deformować się i przyjmować nietypowe kształty.

Pacjenci często skarżą się również na ból lub uczucie dyskomfortu, zwłaszcza podczas chodzenia (jeśli zmiany dotyczą paznokci stóp) lub podczas nacisku na zajęty paznokieć. W zaawansowanych przypadkach hiperkeratoza podpaznokciowa może prowadzić do onycholizy, czyli oddzielania się płytki paznokcia od łożyska, co zwiększa ryzyko wtórnych infekcji bakteryjnych i grzybiczych.

W przypadku długotrwałego przebiegu choroby może dojść do całkowitego uszkodzenia paznokcia, który staje się bardzo łamliwy, popękany, a nawet może ulec samoistnemu odpadnięciu.

Diagnostyka hiperkeratozy podpaznokciowej 

Diagnostyka hiperkeratozy podpaznokciowej opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie medycznym oraz badaniu klinicznym paznokci. Lekarz, najczęściej dermatolog, w pierwszej kolejności przeprowadza szczegółowy wywiad, w którym pyta o czas występowania objawów, ich nasilenie, wcześniejsze choroby skóry, urazy paznokci, ewentualne infekcje oraz przyjmowane leki.

Następnie specjalista wykonuje oględziny paznokci, zwracając uwagę na ich kształt, kolor, stopień zgrubienia oraz obecność zrogowaciałych mas pod płytką paznokciową. W przypadku wątpliwości, aby wykluczyć infekcję grzybiczą lub bakteryjną, lekarz zaleca wykonanie badań mikologicznych. W tym celu pobiera się materiał (np. fragment paznokcia lub zeskrobinę spod paznokcia), który następnie jest analizowany pod mikroskopem oraz wysiewany na odpowiednie dla gatunku podłoża i  hodowany w laboratorium.

Czasami pomocne bywa także wykonanie badania dermatoskopowego paznokcia (tzw. onychoskopia), które pozwala na ocenę drobnych struktur niewidocznych gołym okiem, takich jak mikronaczynia czy drobne zmiany koloru płytki. W niektórych przypadkach, gdy przyczyna hiperkeratozy nie jest oczywista, konieczne jest przeprowadzenie biopsji paznokcia lub łożyska paznokcia, aby wykluczyć choroby autoimmunologiczne, łuszczycę lub zmiany nowotworowe. 

W sytuacjach, gdy podejrzewa się, że hiperkeratoza podpaznokciowa jest wtórna do choroby ogólnoustrojowej (np. łuszczycy), lekarz może skierować pacjenta na dodatkowe badania laboratoryjne (np. badania krwi) lub konsultacje specjalistyczne.

📌 Poznaj badanie: Łuszczyca (HLA-Cw6).

Diagnostyka różnicowa hiperkeratozy podpaznokciowej 

Diagnostyka różnicowa hiperkeratozy podpaznokciowej polega na odróżnieniu tego schorzenia od innych stanów, które mogą powodować podobne objawy kliniczne. W diagnostyce różnicowej powinno się rozważyć: grzybicę paznokci, łuszczycę paznokci, liszaj płaski, toczeń rumieniowaty układowy, choroby autoimmunologiczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, nowotwory podpaznokciowe.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Konsultacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela