Leptyna - hormon sytości
Leptyna jest hormonem produkowanym głównie przez komórki tkanki tłuszczowej, odgrywającym istotną rolę w kontrolowaniu masy ciała.
Leptyna – działanie
Wydzielanie leptyny z tkanki tłuszczowej następuje pod wpływem insuliny, w okresie poposiłkowym, kiedy to podwyższone stężenie glukozy po posiłku obniżane jest przez insulinę do poziomu prawidłowego. Najistotniejszym docelowym miejscem działania leptyny jest ośrodek głodu i sytości w podwzgórzu mózgowym, w którym reakcja receptorów (miejsc wiążących) z leptyną powoduje zahamowanie uczucia głodu i zmniejszenie apetytu.
Leptyna przyspiesza także metabolizm, hamuje odkładanie tkanki tłuszczowej i aktywuje jej rozkład. Ze względu na powyższe właściwości, leptyna nazywana jest hormonem przeciwotyłościowym.
Leptynooporność – co to jest
Ponieważ ilość produkowanej leptyny zależy od ilości tkanki tłuszczowej w organizmie, u osób z nadwagą lub otyłością obserwuje się przewlekle podwyższone stężenie leptyny we krwi. W takim przypadku, komórki podwzgórza „przyzwyczajają” się do stale podwyższonego poziomu hormonu i ostatecznie przestają na niego reagować.
Oznacza to, że mimo zaspokojenia potrzeb energetycznych organizmu, po spożyciu posiłku nie dochodzi do zahamowania uczucia głodu i zmniejszenia apetytu. Charakterystyczne dla tego stanu jest nasilające się uczucie głodu, skutkujące zwiększonym apetytem i przybieraniem na wadze. Zjawisko to określa się mianem leptynooporności.
Rola leptyny w organizmie
Regulacja apetytu i wagi jest najistotniejszą rolą leptyny. Badania naukowe wykazały jednak, że leptyna bierze udział także w wielu innych procesach fizjologicznych, m.in. reguluje proces krwiotworzenia, kościotworzenia oraz powstawania naczyń krwionośnych, wpływa na metabolizm glukozy i tłuszczów, bierze udział w regulacji temperatury ciała, ciśnienia tętniczego krwi, ale także uczestniczy w reakcjach układu odpornościowego.
Niewielką ilość receptorów dla leptyny odkryto także w jajnikach. Oznacza to, że leptyna bierze udział w regulacji procesów rozrodczych i dojrzewania płciowego, które w przypadku nadwagi lub otyłości mogą przebiegać w sposób nieprawidłowy.
W niektórych przypadkach niepłodności u kobiet z nadwagą lub otyłością, to nadmiar tkanki tłuszczowej uznaje się za możliwego winowajcę nieposiadania potomstwa. W takich sytuacjach obniżenie masy ciała staje się bardzo dobrą i w pierwszej kolejności zalecaną metodą wspomagającą leczenie niepłodności.
Jak uregulować poziom leptyny?
Wśród sposobów uregulowania poziomu leptyny we krwi najlepszym wydaje się być zwiększona aktywność fizyczna i rozsądna redukcja masy ciała. Wprowadzenie diety i ćwiczeń powoduje już w czwartym dniu diametralne obniżenie wartości leptyny. Udowodniono, że spadek masy ciała o 10% przekłada się aż na 50% spadek poziomu leptyny, co w przypadku problemów z płodnością istotnie zwiększa szansę na posiadanie potomka.
Jak w przypadku większości hormonów, tak i w przypadku leptyny, jej wydzielanie podlega rytmowi okołodobowemu. Najwyższe stężenia we krwi obserwuje się w godzinach nocnych (24.00–2.00), a najniższe w godzinach porannych (między 8.00 a 9.00). Wyższe stężenie leptyny obserwuje się u kobiet niż u mężczyzn, a jej poziom regulowany jest poza insuliną także przez inne hormony – estrogeny i androgeny.
Wskazania do wykonania badania leptyny
Na chwilę obecną leptyna nieuwzględniana jest w rutynowej diagnostyce zaburzeń hormonalnych. Uważa się jednak, że jej oznaczenie może być przydatne w przypadku poszukiwania przyczyn otyłości u dzieci i dorosłych, w diagnozowaniu zaburzeń dojrzewania, miesiączkowania i płodności, a także w przebiegu cukrzycy typu 2.
Ze względu na wpływ wielu czynników na stężenie leptyny, warunki jej oznaczenia, czyli faza cyklu miesiączkowego, godzina pobrania, wpływ posiłku na wynik, powinny być przedyskutowane i ustalone z lekarzem kierującym na badanie.
dr Beata Skowron
Badanie leptyny znajdziesz w ofercie e-Sklepu
Sprawdź cenę badania leptyny w swoim mieście
Piśmiennictwo:
- Stachowicz M, Janas-Kozik M, Olszanecka-Glinianowicz M, Chudek J. Rola leptyny w zaburzeniach odżywiania się –współczesne poglądy. Role of leptin in eating disorders – current concept. Psychiatr. Pol. 2013; 47(5): 897–907ISSN 0033-2674
- Rola leptyny w utrzymaniu homeostazy w pierwszych okresach życia. The role of leptin In homeostasis In the first months of life. Endokrynol. Ped. 2017.16.4.61:303-310 DOI: 10.18544/EP-01.16.04.1685
- Nogalska A, Świerczyński J. Leptyna — hormon o wielu funkcjach. Leptin — a multifunctional POSTĘPY BIOCHEMII 47(3), 2001 http://www.pb.ptbioch.edu.pl/pdf/3_2001/200_211_3_2001.pdf
- Park HK, Ahima RS. Physiology of leptin: energy homeostasis, neuroendocrine function and metabolism. Metabolism. 2015 Jan;64(1):24-34. doi: 10.1016/j.metabol.2014.08.004. Epub 2014 Aug 15.
