Insulina

Insulina. Pomiar stężenia insuliny przydatny w diagnostyce insulinooporności i rozpoznawaniu nowotworu  wydzielającego insulinę (insulinoma).

Podwyższone stężenie: wyspiak (insulinoma), insulinooporność (np. cukrzyca typu II), akromegalia, zespół Cushinga, nietolerancja fruktozy, nietolerancja galaktozy, otyłość, leki (kortykosteroidy, lewodopa, doustna antykoncepcja, sulfonylomocznik, agoniści receptora beta), zespół policystycznych jajników, egzogenna insulina. Obniżone stężenia: cukrzyca typu I i typ II (późny okres), niedoczynność przysadki, leki (leki alfa-adrenergiczne, beta-blokery, fenytoina, fenotiazyna, kwas nikotynowy, diazoksyd).

Badanie insuliny to test diagnostyczny, które polega na pomiarze stężeń tego hormonu we krwi. Wykonywany jest w próbce krwi żylnej, która najczęściej pobierana jest z żyły podskórnej, zlokalizowanej w dole łokciowym. Przygotowanie do badania insuliny wymaga stawienia się na pobranie na czczo. Oznacza to, że przez 12 godzin poprzedzających pobranie krwi nie można spożywać jakichkolwiek pokarmów oraz pić napojów innych niż woda. Przyjmowanie określonych leków także może wpływać na stężenia insuliny we krwi – z tego powodu przed wykonaniem omawianego badania warto skonsultować się z lekarzem. Insulina jest hormonem peptydowym, którego produkcja odbywa się w wyspecjalizowanych komórkach budujących trzustkę. Głównym zadaniem insuliny jest regulacja poziomów glukozy we krwi. Wzrost stężeń insuliny po posiłku prowadzi do nasilenia transportu glukozy do wnętrza komórek, przez co stężenie tego cukru we krwi zmniejsza się. Właściwa produkcja insuliny oraz jej odpowiednie wydzielanie w przypadku wzrostu poziomu cukru jest niezbędnym elementem prawidłowego metabolizmu energetycznego. W przypadku zaburzeń produkcji insuliny może dochodzić do nadmiernego spadku stężeń glukozy we krwi (hipoglikemii) lub też do przewlekłego utrzymywania się jej niebezpiecznie wysokich poziomów (hiperglikemii). Najczęściej występującą chorobą, w przebiegu której dochodzi do zaburzeń produkcji insuliny jest cukrzyca. Wyróżnia się dwie główne postacie cukrzycy – cukrzycę typu pierwszego (nazywaną dawniej cukrzycą dziecięcą) oraz cukrzycę typu drugiego (tzw. cukrzycę dorosłych). Nieprawidłowe stężenia insuliny we krwi mogą pojawić się także w przebiegu niektórych nowotworów oraz jako efekt uboczny przewlekłego przyjmowania poszczególnych grup leków.

Wykonanie oznaczenia poziomu insuliny we krwi zaleca się w przebiegu diagnostyki cukrzycy. Test ten może zostać zlecony przez lekarza jako badanie dodatkowe podczas diagnozowania innych chorób, takich jak np. insulinooporność, określone nowotwory trzustki lub choroby wątroby, a także  w celu oceny skuteczności wdrożonego leczenia. Badanie insuliny jest również przydatne w planowaniu postepowania leczniczego w innych schorzeniach, które wpływają na działanie układu hormonalnego, jak m.in. PCOS (zespół policystycznych jajników), akromegalia oraz zespół Cushinga. Pomiar stężenia insuliny we krwi najczęściej wykonywany jest jednoczasowo wraz z innymi oznaczeniami parametrów krwi. W zależności od danego przypadku może to być oznaczenie poziomów glukozy, pomiar stężeń C-peptydu lub też hemoglobiny glikowanej (HbA1c). Ze względu na możliwy wpływ licznych czynników na stężenia insuliny we krwi oraz złożoność mechanizmów odpowiedzialnych za regulację metabolizmu energetycznego, przed wykonaniem tego badania należy skonsultować się z lekarzem, który na podstawie objawów oraz historii choroby będzie w stanie zaplanować optymalny, dobrany indywidualnie panel diagnostyczny oraz udzieli niezbędnych informacji w zakresie przygotowania do pobrania próbki krwi.

Badanie insuliny dostarcza wielu istotnych informacji o stanie zdrowia osoby badanej i jest przydatnym narzędziem podczas diagnozowania cukrzycy oraz innych zaburzeń wpływających na metabolizm cukru w organizmie. Cukrzyca, która stanowi jedną z najczęstszych chorób związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem metabolizmu energetycznego prowadzi do rozwoju szeregu objawów chorobowych. Najczęściej w przebiegu cukrzycy pojawiają się dolegliwości takie jak:

• Zwiększone pragnienie (polidypsja),
• Zwiększone oddawanie moczu (poliuria),
• Zwiększony apetyt,
• Niezamierzona utrata masy ciała,
• Ogólne osłabienie,
• Zwiększona senność,
• Częste występowanie infekcji, takich jak np. zakażenie układu moczowego.

W przypadku cukrzycy typu pierwszego choroba warunkowana jest przez czynniki genetyczne, a pierwsze objawy pojawiają się już w dzieciństwie. Cukrzyca typu drugiego rozwija się powoli, przez wiele lat. Na jej rozwój narażone są szczególnie osoby, które wykazują następujące czynniki ryzyka:

• Otyłość,
• Narażenie na przewlekły stres,
• Niski stopień aktywności fizycznej,
• Nieprawidłowa dieta (bogata w cukry proste oraz tłuszcze nasycone),
• Siedzący tryb życia.

Przed wystąpieniem pełnoobjawowej cukrzycy typu drugiego może dochodzić do rozwoju insulinooporności. To zjawisko chorobowe w dużej części pozostaje całkowicie bezobjawowe. Insulinooporność wynika ze zmniejszonej wrażliwości komórek ciała na działanie insuliny – z tego powodu organizm zaczyna produkować jej więcej, co może zostać wykryte w badaniu stężeń tego hormonu we krwi. Zjawisko to nazywane jest hiperinsulinemią. Do wyrzutu insuliny najczęściej dochodzi po spożyciu posiłku bogatego w cukry. Objawy wyrzutu insuliny mogą uwidocznić się w przypadku, gdy dojdzie do nadmiernego obniżenia stężeń cukru we krwi, czyli rozwoju hipoglikemii. Mogą one obejmować:

• Dezorientację,
• Pogorszenie koordynacji ruchowej,
• Osłabienie siły mięśni,
• Drżenia mięśniowe,
• Ból głowy,
• Zaburzenia widzenia.

Wczesne wykrycie insulinooporności często pozwala na wdrożenie właściwego leczenia oraz znaczące zmniejszenie ryzyka rozwoju pełnoobjawowej cukrzycy typu drugiego w przyszłości – z tego powodu nigdy nie należy ignorować występowania niepokojących dolegliwości po posiłku, które mogą wskazywać na występowanie wyrzutów insuliny oraz insulinooporności.

W celu interpretacji wyników badania insuliny należy zestawić rezultaty testu z zakresem referencyjnym, który umieszczany jest na wydawanej pacjentowi dokumentacji. Normy insuliny mogą różnić się w zależności od stanu klinicznego oraz dodatkowych uwarunkowań zdrowotnych. Wysoki poziom insuliny może świadczyć o występowaniu insulinooporności wraz z towarzyszącą jej hiperinsulinemią. Dodatkowe badania, takie jak m.in. pomiar stężenia glukozy na czczo lub wynik badania OGTT (doustnego testu obciążenia glukozą) umożliwiają lekarzowi prowadzącemu rozpoznanie pełnoobjawowej cukrzycy. Wzrost stężeń insuliny może być obecny także u osób chorujących na akromegalię, zespół Cushinga, PCOS (zespół policystycznych jajników) lub określone choroby onkologiczne, w których guzy nowotworowe produkują insulinę. Nadmiar insuliny może wynikać z nieprawidłowego stosowania leków na cukrzycę lub innych preparatów leczniczych. Niski poziom insuliny może wynikać z cukrzycy typu pierwszego, choć zjawisko to może także pojawić się w zaawansowanej cukrzycy typu drugiego. Niska insulina we krwi może być obecna także w przebiegu niedoczynności przysadki oraz stosowania leków takich jak alfa-blokery stosowane do leczenia nadciśnienia tętniczego. Właściwa interpretacja przyczyn nieprawidłowych stężeń insuliny we krwi wymaga zestawienia otrzymanych danych z innymi wynikami badań diagnostycznych, dodatkowymi obciążeniami zdrowotnymi oraz historią choroby. W tym celu najlepiej skonsultować się z lekarzem, który jednocześnie będzie w stanie zaplanować dodatkowe testy laboratoryjne oraz wdrożyć ewentualne leczenie.