Jakie mogą być objawy psychiczne miażdżycy?

Miażdżyca powoli, ale systematycznie niszczy naczynia krwionośne, ograniczając dopływ krwi do organów. Często przez długi czas nie daje wyraźnych objawów, by nagle uderzyć z pełną mocą, prowadząc do poważnych komplikacji zdrowotnych. Co jednak nie jest powszechnie wiadome, miażdżyca może odbijać się na psychice, wywołując niepokojące zmiany w zachowaniu i samopoczuciu. Sprawdź, jakie mogą być objawy psychiczne miażdżycy.

Czym jest miażdżyca i jak przebiega?

Miażdżyca to przewlekła choroba układu sercowo-naczyniowego, w której w ścianach tętnic gromadzą się blaszki złożone z cholesterolu, tłuszczów, komórek zapalnych i tkanki łącznej. Z czasem te blaszki miażdżycowe zwężają światło naczyń, ograniczając przepływ krwi do narządów. Początkowo zmiany te mogą przebiegać bezobjawowo, ale w miarę postępu choroby prowadzą do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Lokalizacja zmian miażdżycowych determinuje, które narządy i układy zostaną dotknięte. Miażdżyca tętnic wieńcowych zwiększa ryzyko zawału serca, miażdżyca tętnic mózgowych może prowadzić do udaru, a uszkodzenie naczyń zaopatrujących kończyny dolne objawia się chromaniem przestankowym. Jednak miażdżyca nie ogranicza się wyłącznie do fizycznych objawów – może również negatywnie wpływać na psychikę.

Jak miażdżyca oddziałuje na psychikę?

Miażdżyca w istotny sposób ingeruje w funkcjonowanie mózgu. Ograniczenie dopływu krwi, a co za tym idzie, niedotlenienie tkanki mózgowej może prowadzić do poważnych zaburzeń poznawczych i emocjonalnych. Warto podkreślić, że objawy psychiczne miażdżycy nie zawsze pojawiają się jednocześnie z fizycznymi objawami choroby. Często manifestują się one wcześniej, będąc pierwszym niepokojącym sygnałem, że w organizmie zachodzą niebezpieczne zmiany. Najczęstsze objawy psychiczne miażdżycy to:

Zaburzenia pamięci i koncentracji

Jednym z pierwszych i najbardziej charakterystycznych objawów psychicznych miażdżycy są problemy z pamięcią, szczególnie krótkotrwałą, oraz trudności w przyswajaniu nowych informacji. Pacjenci skarżą się na częste „wypadanie” z bieżącej sytuacji, kłopoty z zapamiętywaniem codziennych czynności i szybkie zapominanie wydarzeń. Pojawiają się również trudności z koncentracją, co utrudnia im wykonywanie wielu zadań równocześnie.

Zmiany osobowości

W miarę postępu choroby obserwuje się stopniowe zmiany w zachowaniu i osobowości chorych. Mogą stać się oni bardziej drażliwi, egoistyczni, pozbawieni empatii. Częste są również napady agresji i problemy z kontrolowaniem emocji.

Apatia i depresja

Niedotlenienie mózgu związane z miażdżycą może prowadzić do obniżenia nastroju, braku motywacji i ochoty do życia. Pacjenci stają się apatyczni, wycofani i pogrążają się w depresji.

Splątanie i zaburzenia świadomości

W zaawansowanych stadiach choroby mogą wystąpić poważniejsze zaburzenia psychiczne, takie jak splątanie, majaczenia czy zaburzenia świadomości.

Dlaczego miażdżyca wywołuje objawy psychiczne?

Mechanizm, przez który miażdżyca przekłada się na zaburzenia psychiczne, jest ściśle związany z wpływem tej choroby na mózg. Ograniczenie dopływu krwi do tkanki mózgowej prowadzi do niedotlenienia i zaburzenia jej prawidłowego funkcjonowania.

Po pierwsze, zmniejszenie przepływu krwi oznacza, że do mózgu dociera mniej tlenu i składników odżywczych, niezbędnych dla prawidłowej pracy neuronów. To z kolei upośledza procesy poznawcze, takie jak uczenie się, zapamiętywanie czy koncentrację.

Po drugie, niedokrwienie mózgu może wywoływać stany zapalne i uszkadzać komórki nerwowe. To z kolei przekłada się na zmiany w zachowaniu, emocjach i osobowości pacjenta. Wreszcie, poważne niedobory krążenia mogą doprowadzić do obumierania tkanki mózgowej, co skutkuje jeszcze poważniejszymi zaburzeniami świadomości i orientacji.

Wczesne wykrywanie objawów psychicznych

Wczesne zidentyfikowanie objawów psychicznych miażdżycy ma kluczowe znaczenie, ponieważ pozwala na szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia i powstrzymanie postępu choroby. Niestety, te psychiczne manifestacje miażdżycy często pozostają niezauważone lub są bagatelizowane, gdyż chorzy i ich bliscy nie kojarzą ich z tą chorobą.

Dlatego tak ważna jest edukacja na temat możliwych objawów psychicznych miażdżycy. Należy zwrócić uwagę na takie sygnały, jak:

• Problemy z pamięcią, szczególnie krótkotrwałą, oraz trudności w uczeniu się nowych rzeczy.
• Zmiany w zachowaniu i osobowości – drażliwość, brak empatii, napady agresji.
• Obniżenie nastroju, apatia, depresja.
• W zaawansowanych przypadkach – splątanie, majaczenia, zaburzenia świadomości.

Jeśli zauważymy u siebie lub bliskich tego typu objawy, warto niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, który zleci badania na miażdżycę. Szybka diagnoza i właściwe leczenie mogą znacząco poprawić rokowanie i jakość życia pacjenta.

Rola psychologa w leczeniu miażdżycy

Leczenie miażdżycy to kompleksowe działanie, obejmujące nie tylko farmakoterapię, ale także modyfikację stylu życia. Ważnym elementem terapii są również konsultacje z psychologiem lub psychoterapeutą, szczególnie w przypadku wystąpienia objawów psychicznych.

Psychoterapeuta poprzez psychoedukację, terapię poznawczo-behawioralną oraz wsparcie emocjonalne pomaga pacjentowi lepiej zrozumieć i zaakceptować zmiany zachodzące w jego organizmie. Uczy też technik radzenia sobie ze stresem i trudnymi emocjami, co przekłada się na poprawę samopoczucia i jakości życia.

Co ważne, pomoc psychologa jest potrzebna nie tylko samemu pacjentowi, ale również jego bliskim. Zrozumienie mechanizmów stojących za objawami psychicznymi miażdżycy pozwala rodzinie i opiekunom z empatią wspierać chorego i lepiej radzić sobie z wyzwaniami, jakie stawia przed nimi ta przewlekła i trudna choroba.

Rola badań profilaktycznych

Wczesne wykrycie miażdżycy, jeszcze przed pojawieniem się poważnych objawów, ma kluczowe znaczenie dla zapobiegania jej konsekwencjom, w tym również objawom psychicznym. Dlatego tak ważne są regularne badania profilaktyczne.

Podstawowe badania, które powinny być wykonywane w ramach profilaktyki miażdżycy, to:

• lipidogram – ocena poziomu cholesterolu całkowitego, LDL, HDL, nie-HDL i triglicerydów,
• badanie homocysteiny – podwyższony poziom tego aminokwasu może być czynnikiem ryzyka miażdżycy,
• badanie glukozy – cukrzyca to jeden z głównych czynników sprzyjających rozwojowi miażdżycy,
• badanie ciśnienia tętniczego.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w wynikach tych badań lekarz może zlecić dodatkowe testy obrazowe, takie jak USG naczyń lub angiografię, w celu oceny stanu układu krążenia.

Regularne monitorowanie stanu zdrowia i wczesne wykrycie zmian miażdżycowych pozwala na szybkie wdrożenie leczenia, zanim dojdzie do poważnych powikłań, w tym tych dotyczących sfery psychicznej.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska