Laparotomia – co to jest?

Laparotomia to technika operacyjna, w trakcie której chirurg dokonuje przecięcia powłok brzusznych i uzyskuje dostęp do narządów jamy ciała. W przeciwieństwie do laparoskopii jest techniką inwazyjną, ale to wciąż standard w rozległych operacjach jamy brzusznej czy ginekologicznych. Służy również celom diagnostycznym.

Laparotomia – sprawa dla chirurga

Laparotomia to technika chirurgiczna polegająca na przecięciu powłok brzusznych i otwarciu jamy brzusznej w celu diagnozy i leczenia. Wykonuje się ją przez wykonanie dużego nacięcia w jamie brzusznej w celu uzyskania dostępu do jamy otrzewnej. Standardowo nacięcie jest wykonywane w linii środkowej (cięcie pośrodkowe, laparotomia pośrodkowa) wzdłuż kresy białej (włókna tkanki łącznej przebiegające od środka spojenia łonowego do środka mostka). Jeśli pacjent nie wymaga rozległej operacji, nie przebiega przez całą długość brzucha.

Inne rodzaje nacięć:

• Poprzeczne – to cięcie poziome, powoduje mniejsze uszkodzenia, mniej powikłań, ale dłuższy jest czas trwania zabiegu. Technika ta jest wykorzystywana do wykonywania operacji w obrębie żołądka, jelit i trzustki.
• Cięcie Pfannenstiela – tą metodą wykonuje się cięcie cesarskie, wykonywane poprzecznie, nazywane też cięciem bikini z powodu przebiegu na granicy bikini.
• Podżebrowe – ukośne cięcie w poprzek jednej strony górnej części brzucha. Tą metodą uzyskuje się dostęp do pęcherzyka żółciowego i trzustki.
• Cięcie w kształcie litery L – stanowi wstęp do operacji wątroby, przeszczepu wątroby.

Laparotomia a laparoskopia

Laparoskopia jest metodą diagnostyczno-chirurgiczną wykorzystywaną ze względu na małą inwazyjność i szybkość powrotu pacjenta do codziennego funkcjonowania. Polega na wykonaniu w powłokach brzusznych kilku małych (kilkumilimetrowych) otworów, przez które wprowadza się do wnętrza np. jamy brzusznej laparoskopu (przyrządu optycznego połączonego z ekranem) oraz mikronarzędzia, za pomocą których pobiera się próbki tkanek do badań lub wykonuje się zabieg.

Laparotomia jest techniką bardziej inwazyjną, czyli połączoną z dłuższym czasem powrotu do codziennej aktywności, obciążoną większym ryzykiem powikłań pooperacyjnych, ale w przypadkach szczególnie rozległych operacji procedurą konieczną.

Jak długo boli brzuch po laparotomii?

W trakcie tej procedury przecinane są wszystkie warstwy ściany brzucha: skóra, tłuszcz podskórny, powięzi, mięśnie i błona otrzewna. Dlatego też ból po operacji jest nieunikniony. Zazwyczaj jest najbardziej intensywny kilka dni bezpośrednio po zabiegu, później w miarę gojenia się tkanek stopniowo się zmniejsza.

Laparotomię wykorzystuje się z wielu wskazań:

• ból brzucha o nieznanej przyczynie,
• uraz jamy brzusznej,
• zapalenie otrzewnej,
• niedrożność jelit,
• perforacja (przedziurawienie) narządu jamy brzusznej,
• krwawienie wewnętrzne,
• usuwanie dużych narządów, przeszczepy narządów,
• nowotwory,
• endometrioza.

W ostatnim czasie jest jednak mniej wskazań z powodu dążenia do chirurgii jak najmniej inwazyjnej, częściej używana jest technika laparoskopowa.

Jakie są przeciwwskazania do laparotomii?

Jest wiele przeciwwskazań, które wykluczają tę technikę: liczne choroby współistniejące, niestabilność hemodynamiczna (np. choroby serca), rozległe przerzuty nowotworowe.

Jak się przygotować do laparotomii?

W zależności od rodzaju zabiegu różny jest sposób przygotowania. Lekarz odpowiednio wcześniej informuje o sposobach postępowania przed zabiegiem. Najczęściej wymaga pozostania na czczo w dniu zabiegu, a niekiedy wymaga oczyszczenia jelita. Przed zabiegiem przeprowadzany jest dokładny wywiad anestezjologiczny oraz wykonywane niezbędne badania, których zadaniem jest zapobieganie ewentualnym powikłaniom w czasie i po zabiegu, takie jak badania laboratoryjne (morfologia krwi, badania układu krzepnięcia, oznaczenie grupy krwi) czy EKG. Wyjątkiem jest operacja w trybie nagłym, gdy występuje zagrożenie życia lub zdrowia.

📌 Poznaj e-Pakiet przed zabiegiem.

Ile dostaje się zwolnienia po laparotomii ginekologicznej?

Najczęściej jest to kilka tygodni, zwykle nie mniej niż 4 tygodnie. Ale pełny powrót do zdrowia trwa dłużej, nawet do 8 tygodni. Współżycie po laparotomii nie jest wskazane przed całkowitym wygojeniem tkanek, co w przypadku laparotomii macicy wynosi ok. 8-9 tygodni.

Po laparotomii w obrębie macicy przeciwwskazane są również inne czynności, jak np. intensywny wysiłek fizyczny, dźwiganie, kąpiele w wannie czy używanie tamponów.

Jakie powikłania po laparotomii mogą wystąpić kilka miesięcy po operacji?

Laparotomia jest techniką związaną z dłuższym czasem rekonwalescencji, ale też z większym prawdopodobieństwem wystąpienia powikłań związanych z dłuższym unieruchomieniem, rozległością operacji i obecnością dużej rany powłok brzusznych.

Do powikłań późnych, które mogą wystąpić po laparotomii, należą:

• zrosty w jamie brzusznej,
• uszkodzenia chirurgiczne np. dróg moczowych czy uszkodzenie jelit,
• przepuklina,
• bóle neuropatyczne,
• ropień,
• powstanie przetoki,
• dysfunkcja seksualna,
• wysiłkowe nietrzymanie moczu.

Jakie wpływ na układ immunologiczny pacjenta może mieć laparotomia?

Laparotomia może być niekiedy bardzo rozległym zabiegiem, co skutkuje dużym obciążeniem dla organizmu. W czasie zabiegu zostają naruszone naturalne bariery chroniące organizm przed wtargnięciem drobnoustrojów. Dochodzi również do uszkodzenia tkanek w miejscu operacji. Te zjawiska prowadzą do nagromadzenia się komórek odpornościowych w miejscu zabiegu i ich wpływu na cały organizm. Po zabiegach operacyjnych następuje obniżenie ogólnej odporności organizmu i łatwiejsze powstawanie odczynów zapalnych. Im rozleglejsza laparotomia tym większe oddziaływanie na stan układu immunologicznego.

Mgr Renata Grzelik