Lipodemia - co to za schorzenie?

Redakcja Diagnostyki

30 sierpnia 2022

Przeczytasz w 6 minut

Udostępnij

Spis treści:

Lipodemia – co to jest?
Lipodemia – jakie są objawy?
Przyczyny lipiodemii
Lipodemia – diagnostyka i leczenie
Źródła

Lipodemia to schorzenie, które prowadzi do nadmiernego zwiększania się objętości tkanki tłuszczowej w obrębie kończyn dolnych. Lipodemia występuje praktycznie tylko i wyłącznie u kobiet. Postawienie trafnej diagnozy jest dość trudne, w wyniku czego w wielu przypadkach przez długie lata choroba pozostaje nierozpoznana. Poza zwiększeniem tkanki tłuszczowej lipodemii mogą towarzyszyć inne, uciążliwe dolegliwości chorobowe. Jakie są przyczyny lipodemii, jakie objawy występują najczęściej oraz czy lipodemię da się wyleczyć?

Lipodemia – co to jest?

Lipodemia, nazywana także obrzękiem tłuszczowym, to choroba, która dotyczy tylko kobiet. Ze względu na niejasne kryteria diagnostyczne dokładna częstość występowania lipodemii jest trudna do oszacowania – niektóre badania zakładają, że może ona występować nawet u 11% kobiet. W wielu przypadkach objawy związane z tą chorobą przypisywane są współwystępującej często otyłości oraz ograniczonej aktywności fizycznej.

W przebiegu lipodemii dochodzi do nadmiernego odkładania się tkanki tłuszczowej w obrębie kończyn dolnych – od bioder i pośladków, przez uda aż do łydek. Rzadko zdarza się, aby kończyny górne były także zajęte przez to schorzenie. Charakterystyczny dla lipodemii jest brak odkładania się nadmiarowej tkanki tłuszczonej na dłoniach oraz stopach.

Dokładne przyczyny rozwoju lipodemii na ten moment nie zostały precyzyjnie określone. Ze względu na występowanie tego schorzenia wyłącznie u kobiet prawdopodobnie istotną rolę w patogenezie lipodemii odgrywają czynniki hormonalne oraz genetyczne. Obecnie możliwości leczenia tego schorzenia są dość ograniczone i obejmują przede wszystkim modyfikację nawyków żywieniowych oraz dietetycznych pacjentki. Niestety, powstałe wcześniej zmiany związane z lipodemią często nie reagują na redukcję objętości tkanki tłuszczowej w innych lokalizacjach, która wynika ze skutecznego odchudzania się.

Lipodemia – jakie są objawy?

Podstawowym objawem lipodemii jest nierównomierna dystrybucja tkanki tłuszczowej na ciele. Objawia się ona obrzękiem oraz towarzyszącym mu powiększeniem się obwodu kończyn dolnych. Warto zaznaczyć, że do rozwoju lipodemii może dochodzić u osób ze szczupłą sylwetką, u których dysproporcja w rozmiarach kończyn jest tym bardziej zauważalna.

Lipodemia przebiega najczęściej w trzech etapach. W pierwszym stadium choroby zwiększa się ilość podskórnej tkanki tłuszczowej w obrębie kończyn dolnych, jednak skóra nadal pozostaje gładka oraz miękka. W drugim stadium kondycja skóry pogarsza się – może ona posiadać nierówną powierzchnię, pod którą wyczuwalne są zbite złogi tłuszczowe. W trzecim stadium dochodzi do pojawienia się znaczących deformacji związanych z nierównomiernym, nasilonym tworzeniem się guzków tłuszczowych oraz dodatkowych obrzęków związanych z zaburzeniami krążenia.

Do rozwoju lipodemii może dochodzić już nawet na etapie dojrzewania, u nastolatek. Choroba może ulegać zaostrzeniu w późniejszym wieku, szczególnie w okresach istotnych zmian hormonalnych, na przykład w okresie okołomenopauzalnym lub podczas ciąży. Poza podstawowymi dolegliwościami, związanymi z nadmiernym odkładaniem się tłuszczu w obrębie nóg, lipodemii mogą towarzyszyć dodatkowe objawy, taki jak m.in.:

Tkliwość skóry objętej zmianami chorobowymi,
Nasilona bolesność kończyn dolnych,
Uczucie mrowienia oraz pieczenia nóg,
Zwiększona tendencja do siniaczenia się, nawet przy niewielkich urazach.

W wielu przypadkach lipodemii towarzyszą także problemy psychiczne związane z postrzeganiem własnego ciała oraz samoakceptacją, co może prowadzić do rozwoju depresji oraz innego typu zaburzeń emocjonalnych. Nasilające się zmiany chorobowe mogą z czasem prowadzić do ograniczenia mobilności kończyn dolnych oraz uszkodzeń struktur stawowych i kostnych. Ponadto, tkanka tłuszczowa może uciskać na naczynia żylne, co zwiększa ryzyko rozwoju zaburzeń o charakterze zakrzepowym, takich jak zakrzepica żył głębokich w obrębie kończyn dolnych oraz towarzyszące jej powikłania zdrowotne.

Przyczyny lipiodemii

Dokładne przyczyny rozwoju lipodemii nie są do końca poznane. Warto jednak zwrócić uwagę na częste występowanie podobnych objawów w rodzinie chorej. Ze względu na wyższą częstotliwość rozwoju choroby w takich przypadkach uważa się, że w rozwoju lipodemii mogą uczestniczyć czynniki genetyczne.

Jedną z postulowanych przyczyn lipodemii są pewne zaburzenia hormonalne związane z gospodarką hormonów płciowych. Za tą teorią przemawia fakt, że schorzenie to występuje wyłącznie u kobiet, a jego rozwój oraz pogarszanie się objawów związany jest często ze stanami, w których dochodzi do znaczących zmian hormonalnych organizmu, jak np. dojrzewanie płciowe, ciąża oraz menopauza.

Lipodemia nie jest bezpośrednio związana z otyłością, jednak u ponad połowy chorych cierpiących na tę przypadłość współwystępuje zbyt wysoka masa ciała. Tłuszcz odkładający się w obrębie nóg w przebiegu lipodemii jest jednak dość odporny na klasyczne metody redukcji masy ciała, co znacząco utrudnia skuteczne stosowanie różnego typu diet odchudzających.

Lipodemia – diagnostyka i leczenie

Rozpoznanie lipodemii stawiane jest przez lekarza na podstawie typowego obrazu klinicznego w połączeniu z charakterystycznym wywiadem chorobowym oraz progresją dolegliwości w czasie. Istotne jest przeprowadzenie dokładnej diagnostyki różnicowej, jako że objawy lipodemii mogą występować także w innych chorobach.

Leczenie lipodemii jest dość trudne. Depozyty tłuszczowe powstające w przebiegu tego schorzenia zazwyczaj nie maleją podczas stosowania diety restrykcyjnej oraz chudnięcia w innych okolicach ciała. Istotną rolę w leczeniu odgrywa właściwa fizjoterapia, która ma na celu zapobieganie ograniczeniom ruchomości oraz dodatkowym dolegliwościom ze strony układu ruchu. W ciężkich przypadkach możliwa jest interwencja chirurgiczna, np. w postaci liposukcji, która pozwoli na inwazyjne usunięcie złogów tkanki tłuszczowej. Warto zwrócić także uwagę na zwiększone ryzyko innych chorób, jak m.in. zakrzepica żył głębokich. W określonych sytuacjach może być konieczne wdrożenie stosowanej profilaktyki, która będzie miała na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań związanych z tą jednostką chorobową.