Łuszczyca skóry głowy – jak się objawia? Badania i leczenie łuszczycy skóry głowy

Szacuje się, że łuszczyca skóry głowy występuje u 45–56% pacjentów z łuszczycą, a w pewnym okresie życia u nawet 90% chorych. Ta przewlekła choroba w znaczący sposób obniża jakość życia pacjentów. Główne objawy to łuszczenie się skóry i nasilone wypadanie włosów.

Łuszczyca jest jedną z najczęściej rozpoznawanych chorób w praktyce dermatologicznej. Zmiany skórne umiejscowione są przeważnie na łokciach, kolanach oraz na owłosionej skórze głowy. Sprawdź, w jaki sposób objawia się łuszczyca skóry głowy. Dowiedz się, jak lekarz stawia rozpoznanie i na czym polega leczenie tej przypadłości.

Łuszczyca skóry głowy – co to za choroba? Przyczyny łuszczycy głowy

Łuszczyca skóry głowy to przewlekła, niezakaźna choroba skóry o nawrotowym przebiegu, z występującymi na przemian okresami zaostrzeń i remisji. Charakteryzuje się ona znacznym skróceniem czasu złuszczania naskórka – z miesiąca do kilku dni. Mimo wieloletnich badań nie poznano do końca podłoża powstania łuszczycy skóry głowy. Badacze uważają ją za zaburzenie autoimmunologiczne, w którym organizm uważa własne komórki za obce lub szkodliwe i atakuje je – w tym przypadku są to komórki skóry. Zwraca się również uwagę na czynniki genetyczne i tendencję do dziedziczenia łuszczycy skóry głowy. Ryzyko zachorowania na łuszczycę u dzieci zdrowych rodziców wynosi 1–2%, gdy jedno z rodziców choruje – 10–20%, gdy obydwoje – 50%.

Pojawienie się objawów choroby może być związane z obecnością tzw. czynników wyzwalających. Zalicza się do nich m.in.:

• infekcje bakteryjne lub wirusowe,
• przewlekłe stany zapalne,
• narażenie na stres i silne emocje,
• choroby przewlekłe (np. trądzik, łojotokowe zapalenie skóry),
• zmiany hormonalne (np. towarzyszące ciąży, menopauzie, dojrzewaniu),
• stosowanie niektórych leków (np. litu, beta-blokerów),
• uszkodzenia mechaniczne naskórka (np. otarcia, rany).

Jak wygląda łuszczyca na głowie? Objawy choroby

Pierwsze objawy wskazujące na łuszczycę na skórze głowy to rumieniowe wykwity, zmiany skórne w postaci grudek i srebrzystobiałych, łuszczących się łusek. Skóra pod łuskami się błyszczy. To tzw. objaw świecy stearynowej. Objęta chorobą skóra staje się mocno przesuszona. W efekcie dochodzi do jej pękania, uszkodzenia naczyń brodawek skórnych i niewielkiego krwawienia. Pacjenci nierzadko zwracają uwagę na pieczenie, bolesność oraz świąd o dużym nasileniu. Drapanie przeniesie ulgę jedynie na krótką chwilę, a w dalszej perspektywie nasila świąd i przyczynia się do pogorszenia stanu skóry.

Typowy dla łuszczycy, ale i bielactwa, liszaja płaskiego i brodawek płaskich, jest objaw Köbnera, w którego przypadku nawet niewielki miejscowy uraz naskórka po upływie średnio 8–14 dni powoduje powstanie w danym miejscu zmian łuszczycowych. Do wystąpienia objawu Köbnera dochodzi przykładowo w wyniku zranienia podczas drapania skóry czy w czasie rutynowej pielęgnacji włosów. W łuszczycy skóry głowy obserwuje się również objaw Nikolskiego, w którym naskórek schodzi podczas pocierania.

Próby usuwania łuski łuszczycowej doprowadzić mogą do nadmiernego wypadania włosów, a nawet w ciężkich przypadkach do wtórnego okresowego łysienia. Co więcej, niektóre środki farmakologiczne przeznaczone do łagodzenia objawów łuszczycy głowy zawierają kwas salicylowy, który uszkadza mieszki włosowe, a tym samym powoduje wypadanie włosów.

Rozpoznanie łuszczycy skóry głowy

Z podejrzeniem łuszczycy skóry głowy należy zgłosić się do dermatologa. To specjalista zajmujący się profilaktyką, rozpoznawaniem i leczeniem chorób skóry. Rozpoznanie łuszczycy skóry głowy opiera się w pierwszej kolejności na dokładnie przeprowadzonym wywiadzie i badaniu przedmiotowym. Chorobę tą można ocenić według skali Psoriasis Scalp Severity Index (PSSI), w której określa się stopień nasilenia rumienia, nacieku i łuski. Lekarz wykonuje trichoskopię. Urządzeniem przypominającym z wyglądu długopis ogląda skórę i włosy. Znajdująca się w nim kamera pozwala na ich ocenę w dużym powiększeniu oraz wykonanie w czasie badania zdjęć.

W tzw. dermoskopii owłosionej skóry głowy w przebiegu łuszczycy zaobserwować można następujące zmiany:

• podczas badania w małym powiększeniu – czerwone kropki i globulki, białą łuskę, czerwone globulki ułożone w pierścienie i linie, rumieniowe tło;
• podczas badania w dużym powiększeniu, (pięćdziesięciokrotnym lub większym) – naczynia kłębuszkowate o układzie linii lub pierścieni, grupy homogennych naczyń, wynaczynienia.

Dermatolog zlecić może dodatkowo badanie mikrobiologiczne, analizę histopatologiczną pobranego wycinka skóry, a przy nasilonym wypadaniu włosów również trichogram. Ostatnia metoda polega na laboratoryjnej ocenie próbek włosów z cebulkami. Z uwagi na nieco zbliżony obraz kliniczny w diagnostyce różnicowej należy wziąć pod uwagę zwłaszcza łojotokowe zapalenie owłosionej skóry głowy i grzybicę.

Łuszczyca głowy – jak leczyć?

Leczenie łuszczycy głowy bywa problematyczne, nie ma bowiem charakteru przyczynowego. W rzeczywistości skupia się na łagodzeniu objawów choroby, zapobieganiu ich rozprzestrzenieniu się i wydłużeniu okresu remisji. Leczenie jest zazwyczaj długotrwałe i wymaga od chorego systematyczności w stosowaniu się do zaleceń. Farmakoterapia opiera się w pierwszej kolejności na miejscowych środkach keratolitycznych. W ich składzie spotyka się głównie: kwas mlekowy, kwas salicylowy, mocznik. Ich zadaniem jest usunięcie łuszczących się warstw naskórka. Stosuje się również środki przeciwzapalne glikokortykosteroidowe, w tym zazwyczaj: betametazon (płyn, żel), mometazon (płyn, emulsję), hydrokortyzon (emulsję, płyn, lotion), klobetazol (płyn, piankę, szampon), triamcynolon (podanie doogniskowe). Poza łagodzeniem stanu zapalnego leki te zmniejszają rumień i świąd. W leczeniu łuszczycy skóry głowy używa się również retinoidów. Farmakoterapia ogólnoustrojowa wprowadzana jest tylko w przypadku braku efektów dotychczasowego leczenia i w łuszczycy ciężkiej. Stosowane są w niej m.in.: metotreksat, acytretyna, cyklosporyna.

Poza farmakoterapią korzysta się z takich metod, jak:

• fototerapia (UVB 311 nm, grzebień UV), zabiegi 2–3 razy tygodniowo;
• fotochemoterapia (PUVA);
• terapia laserem ekscymerowym (ekscimerowym);
• unikanie czynników zaostrzających przebieg choroby (np. alkoholu, określonych leków, terapii dodatkowych chorób, drażnienia i drapania skóry);
• dbanie o higienę skóry – stosowanie specjalistycznych kosmetyków, mających w składzie m.in.: kwas mlekowy, PSSO, mocznik, dziegcie, glicerol;
• przestrzeganie zdrowej diety – zaleca się spożywanie świeżych warzyw i owoców, które dostarczą witamin, zwłaszcza kwasu askorbinowego, karotenoidów, flawonoidów, białego mięsa i produktów bogatych w wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. M. Cyran, Łuszczyca skóry – współczesne możliwości terapii, „Kosmetologia Estetyczna” 2013, t. 4, nr 2, s. 254–256.
2. M. Maj, L. Rudnicka, Łuszczyca skóry owłosionej głowy (Scalp psoriasis), „Aesthetica” 2016, nr 16, s. 60–64.
3. K. Romańska-Gocka, Farmakoterapia łuszczycy, „Farmacja Polska” 2009, t. 65, nr 9, s. 647–654.