07 września 2022 - Przeczytasz w 4 min

Łuszczyca stawów a reumatoidalne zapalenie stawów – co różni, a w czym są podobne te choroby?

Łuszczyca stawów, tak samo jak reumatoidalne zapalenie stawów, to choroba o podłożu autoimmunologicznym. Jednakże w jej przebiegu poza dolegliwościami stawowymi obserwuje się szereg objawów w obrębie płytki paznokciowej. Leczenie obu tych schorzeń opiera się głównie na farmakoterapii. Choroby stawów to patologie w znaczący sposób utrudniające codzienne funkcjonowanie, które w ciężkich przypadkach mogą doprowadzić do niepełnosprawności. Może się tak zdarzyć zarówno w łuszczycy stawów, jak i w wyniku reumatoidalnego zapalenia stawów. Sprawdź, jakie jeszcze podobieństwa, ale i różnice, występują między tymi schorzeniami.

łuszczyca stawów a reumatoidalne zapalenie stawów

Łuszczyca stawów (łuszczycowe zapalenie stawów) a reumatoidalne zapalenie stawów – tło choroby

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) i łuszczyca stawów (łuszczycowe zapalenie stawów, ŁZS) zaliczane są do grupy schorzeń tkanki łącznej. Oba mają podłoże autoimmunologiczne. Oznacza to, że powstają w wyniku nadmiernej, nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego, który wytwarza przeciwciała skierowane wobec własnych komórek. Mimo dziesiątek lat od opracowania pierwszych opisów obu tych schorzeń specjaliści w dalszym ciągu nie są w stanie dokładnie określić przyczyn ich powstania. Najprawdopodobniej rozwijają się one u osób predysponowanych genetycznie, u których zadziałał dodatkowy czynnik. Mogą nim być m.in. narażenie na silny stres, zakażenie bakteryjne lub wirusowe, urazy mechaniczne, niektóre substancje chemiczne i leki (np. sole litu stosowane w psychiatrii czy beta blokery)

Zarówno reumatoidalne zapalenie stawów, jak i łuszczyca stawów to choroby zapalne o przewlekłym charakterze. Jednakże w przebiegu tej drugiej we krwi nie pojawia się czynnik reumatoidalny. Należy dodatkowo podkreślić, że łuszczycowe zapalenie stawów to choroba dotykająca w ogromnej większości, choć nie zawsze, osoby z rozpoznaną łuszczycą i manifestującymi się zmianami łuszczycowymi na płytce paznokciowej lub skórze. To cecha odróżniająca łuszczycę stawów od reumatoidalnego zapalenia stawów. Dlatego w postawieniu diagnozy pomocne okazać się może badanie na łuszczycę.

Zapalenie stawów łuszczycowe a reumatoidalne – objawy chorobowe

Przebieg łuszczycowego zapalenia stawów jest różnorodny, zależny od stopnia zajęcia układu ruchu i innych narządów. Ogólnie, obrazy kliniczne łuszczycowego i reumatoidalnego zapalenia stawów są do siebie podobne. Niekiedy występują nawet problemy z odróżnieniem ich od siebie. W przebiegu obu schorzeń objawy zazwyczaj dotykają w pierwszej kolejności stawów rąk – śródręczno-paliczkowego i międzypaliczkowego bliższego. Jednakże w reumatoidalnym zapaleniu stawów patologie zajmują te same miejsca po obu stronach ciała. Z kolei w łuszczycy stawów objawy mogą koncentrować się wyłącznie po jednej stronie ciała. To bez wątpienia jedna z głównych różnic pomiędzy tymi jednostkami chorobowymi.

Obu chorobom stawów towarzyszy szereg objawów ogólnych. Zaobserwować można takie dolegliwości, jak m.in.: podwyższona temperatura ciała, uczucie zmęczenia, spadek apetytu i tym samym masy ciała. Najbardziej typowe dolegliwości ze strony stawów to: zaczerwienienie okolicy stawu, tkliwość i obrzęk, dolegliwości bólowe, sztywnienia stawów (zwłaszcza poranne, problemy z rozruszaniem stawu, utrzymujące się przynajmniej 30–60 minut po wstaniu), ograniczona ruchomość, w cięższych postaciach deformacje stawów i upośledzenie ich funkcji. Jak wspomniano, w łuszczycowym zapaleniu stawów obserwowane są na ogół łuszczycowe zmiany skórne i w obrębie płytki paznokciowej.

Łuszczyca stawowa a reumatoidalne zapalenie stawów – zmiany mineralizacji kości i choroby tarczycy

Proces zapalny pojawiający się w przewlekłych zapaleniach stawów nie pozostaje obojętny na pozostałe struktury układu ruchu. Wiadomo, że w przebiegu obu porównywanych chorób dochodzi w ciężkich przypadkach do osłabienia siły mięśniowej. Co więcej, wpływają one na metabolizm tkanki kostnej, co prowadzi do zaburzeń mineralizacji i wzrostu ryzyka złamań. Najczęściej stopień mineralizacji kości mierzony jest w obrębie szyjki kości udowej. W przypadku chorych na łuszczycowe zapalenie stawów i reumatoidalne zapalenie stawów wartość tego parametru jest zbliżona.

Poza zmianami kostnymi choroby zapalne stawów mają pewne powiązania z zaburzeniami pracy gruczołu tarczycowego. Zarówno u chorych na łuszczycowe zapalenie stawów, jak i u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów wystąpić mogą przeciwciała anty-TPO, czyli skierowane przeciwko peroksydazie tarczycy (TPO), jednemu z enzymów tarczycy. Wśród chorych na reumatoidalne zapalenie stawów przeciwciała te stwierdza się jednak częściej. Choroby tarczycy mogą komplikować przebieg zapaleń stawów.

ŁZS i RZS – czy są różnice w rozpoznaniu i leczeniu?

W postawieniu diagnozy omawianych chorób stawów wykorzystywane są głównie te same badania. Żadne badanie laboratoryjne nie jest swoiste dla ŁZS. Chodzi o wywiad, badanie kliniczne, badania obrazowe zajętych stawów – jako pierwsze zazwyczaj RTG, USG, w przypadkach wątpliwych – rezonans magnetyczny. Dodatkowo wykonuje się liczne badania laboratoryjne, w tym zwłaszcza: oznaczenie stężenia białka CRP i OB – w obu przypadkach wartości są podwyższone – RF (czynnika reumatoidalnego, występującego u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów, a nie na łuszczycę stawów), anty-CCP (przeciwciał przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi, które występują w RZS). W razie potrzeby lekarz zleca dodatkowe testy, przykładowo morfologię krwi (ze względu na wskazanie niedokrwistości charakterystycznej dla chorób przewlekłych) czy kwas moczowy.

Sposób leczenia omawianych schorzeń jest podobny. W obu przypadkach ma charakter kompleksowy, a zastosowanie w nim znajdują: farmakoterapia (głównie niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy, leki modyfikujące przebieg choroby), zaopatrzenie ortopedyczne, odpowiednia dieta, fizykoterapia, ćwiczenia, odpoczynek, wsparcie psychiczne. W cięższych przypadkach wprowadza się leczenie zabiegowe, w tym np.: synowektomię (usunięcie zmienionej błony maziowej), punkcję stawu z usunięciem płynu zapalnego i podaniem leków, endoprotezowanie (usunięcie zniszczonego stawu i wprowadzenie protezy). W obu chorobach trudno mówić o wyleczeniu z uwagi na częste nawroty i problemy w uzyskaniu satysfakcjonujących efektów terapeutycznych.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia

  1. M. Krajewska-Włodarczyk, W. Samborski, Porównanie gęstości mineralnej kości u mężczyzn chorych na łuszczycowe zapalenie stawów i seronegatywne reumatoidalne zapalenie stawów, „Rheumatology Forum” 2018, t. 4, nr 1, s. 4–9.
  2. M. Majdan, Łuszczycowe zapalenie stawów w gabinecie lekarza specjalisty, PZWL, Warszawa 2020.
  3. A. Marcol-Majewska, G. Majewski, P. Kotyla, Reumatoidalne zapalenie stawów – propozycje postępowania diagnostycznego, „Forum Reumatologii” 2017, t. 3, nr 2, s. 88–92.
  4. B. Targońska-Stępniak, Reumatoidalne zapalenie stawów u ludzi starszych, „Wiadomości Lekarskie” 2019, t. 72, nr 9, s. 1676–1682.
  5. W. Tłustochowicz, J. Świerkot, E. Stanisławska-Biernat, Łuszczycowe zapalenie stawów, „Reumatologia” 2016, supl. 1, s. 22–25.
Powiązane pakiety

e-PAKIET REUMATOLOGICZNY
Dedykowany dla: Kobiet, Mężczyzn Wskazany: → przy podejrzeniu choroby reumatycznej, w przypadku występowania dolegliwości bólowych w obrębie układu ruchu, sztywności stawów i ich ograniczonej ruchomości     Pamiętaj przed pobraniem: *Na badania na reumatyzm należy zgłosić się w godzinach porannych * Do punktu pobrań zgłoś się na czczo     Badania na reumatyzm - czyli jakie? Choroby reumatyczne charakteryzują się występowaniem przewlekłych dolegliwości bólowych w układzie mięśniowo-szkieletowym. Dolegliwości te nie są konsekwencją doznanych urazów mechanicznych w układzie ruchu, stanowią jednak efekt stanu zapalnego wywołanego procesem autoimmunizacji, czyli niszczeniem zdrowych tkanek organizmu przez wytworzone przez układ odpornościowy agresywne autoprzeciwciała. W celu zdiagnozowania przyczyn dolegliwości wykonuje się badania krwi na reumatyzm, uwzględniające m.in. oznaczenie poziomu przeciwciał, skierowanych przeciwko konkretnym antygenom tkankowym organizmu oraz badania oceniające nasilenie stanu zapalnego w organizmie. Kluczowe w rozpoznaniu choroby są także szczegółowy wywiad i badanie fizykalne pacjenta.     Jakie badania krwi na reumatyzm? E-PAKIET REUMATOLOGICZNY uwzględnia badania, umożliwiające wstępną diagnostykę chorób reumatologicznych i ocenę stanu zapalnego w organizmie: morfologia krwi, OB, kwas moczowy, CRP, ASO, RF, anty CCP, PPJ (ANA1) met. IIF - test przesiewowy. Na choroby reumatyczne zapadają głównie kobiety, co nie oznacza, że nie przytrafiają się mężczyznom. Statystyki pokazują, że kobiety chorują aż trzykrotnie częściej, ponieważ doświadczają menopauzy, która wiąże się z utratą ochronnego działania estrogenu na układ szkieletowy oraz częściej niż mężczyźni mają obciążającą układ szkieletowy nadwagę. Do najczęściej diagnozowanych chorób reumatycznych zalicza się m.in. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), chorobę zwyrodnieniową stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, zapalenie ścięgien, toczeń rumieniowaty układowy. Badania na reumatyzm uwzględnione w pakiecie dobrano w sposób nastawiony na wstępną diagnostykę wymienionych dolegliwości.     Poznaj znaczenie zawartych w pakiecie badań reumatologicznych: Morfologia krwi jest badaniem, które pozwala ocenić ogólną kondycję organizmu oraz wnosi wiele istotnych informacji na temat niedoborów pierwiastków lub witamin będących przyczyną anemii oraz etiologii toczących się infekcji. Pozwala także na wykluczenie choroby nowotworowej układu krwiotwórczego lub zaburzeń odporności. W przebiegu chorób reumatycznych częstym zjawiskiem jest anemia chorób przewlekłych, która tłumaczy ogólne osłabienie pacjentów, spadek odporności i wydolności organizmu, ale także drażliwość, duszność czy problemy z koncentracją. OB jest badaniem pozwalającym na wykrywanie i monitorowanie przewlekłych stanów zapalnych organizmu, związanych ze zmianami stężenia białek we krwi, które obserwuje się m.in. w chorobach reumatycznych. Podwyższony OB, poza chorobami reumatycznymi, może towarzyszyć wielu innym chorobom i zaburzeniom, takim jak: bakteryjne choroby zakaźne, choroby nerek, niedobory białkowe, zespoły utraty białka, nowotwory układu krwionośnego (szpiczak, białaczki, czerwienica) oraz nowotwory nabłonkowe. Znacznie podniesiony, niekiedy trzycyfrowy, wynik tego uniwersalnego badania, jakim jest OB, stanowi silną przesłankę do podejrzenia choroby reumatycznej, ale także choroby nowotworowej. Kwas moczowy pozwala na rozpoznanie choroby metabolicznej - dny moczanowej. W przebiegu dny moczanowej ból stawów, charakterystyczny także dla chorób reumatycznych, nie jest wywołany procesem autoimmunizacji, tylko odkładaniem kryształków kwasu moczowego w obrębie tkanek miękkich otaczających stawy. Pomiar stężenia kwasu moczowego we krwi wykorzystywany jest do diagnozowania samej choroby, monitorowania jej leczenia oraz różnicowania dny moczanowej od innych chorób reumatycznych. Oznaczenie stężenia kwasu moczowego we krwi może być także pomocne w rozpoznawaniu zagrożenia kamicą nerkową. CRP to niespecyficzny wskaźnik stanu zapalnego, którego stężenie wzrasta najczęściej w przebiegu infekcji bakteryjnej. Wzrasta ponadto po doznanych urazach, w przebiegu przewlekłych chorób zapalnych jak reumatoidalne zapalenie stawów i nieswoiste zapalne choroby jelit oraz w chorobach nowotworowych. ASO, czyli antystreptolizyna O i jej pomiar jest przydatny w ustaleniu, czy objawy chorobowe m.in. bóle kostno-stawowe, spowodowane są przebytym zakażeniem bakterią Streptococcus pyogenes. Nieleczone lub nieprawidłowe leczenie zakażenia np. gardła bakterią S. pyogenes może wyzwalać reakcję autoimmunizacyjną, skutkującą popaciorkowcowym zapaleniem stawów lub ostrą gorączką reumatyczną. RF, czyli czynnik reumatoidalny i pomiar jego stężenia jest pomocny w diagnostyce reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) i innych chorób o podłożu autoimmunizacyjnym (należą do nich np. toczeń rumieniowaty, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, twardzina układowa czy zespół Sjögrena). Wysoki czynnik reumatoidalny występuje także u osób z autoimmunologicznym zapaleniem trzustki czy niektórymi chorobami nowotworowymi. Ze względu na to, że u pewnego odsetka osób po 60 roku życia, RF w podwyższonym stężeniu występuje fizjologicznie (naturalnie), wynik badania należy zestawić z ewentualnymi objawami klinicznymi i pozostałymi wynikami badań, w szczególności anty-CCP. Anty CCP to przeciwciała diagnozowane nawet u 70% chorych z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS). Ich obecność we krwi stwierdza się nawet na wiele lat przed wystąpieniem dolegliwości bólowych ze strony stawów. Pomiar anty-CCP, zwłaszcza z dodatnim RF, pozwala na różnicowanie RZS z innymi rodzajami zapalenia stawów, chorobami tkanki łącznej oraz z infekcjami. PPJ (ANA1) met. IIF - test przesiewowy jest jakościowym badaniem, wykazującym obecność w surowicy krwi autoprzeciwciał przeciwjądrowych (ANA) i przeciwcytoplazmatycznych, świadczących o aktywnym procesie autoimmunizacji. Badanie znajduje zastosowanie w diagnostyce chorób autoimmunizacyjnych, m.in. tocznia układowego, twardziny układowej, zapalenia mięśniowego i skórno-mięśniowego, zespołu Sjörgena i innych. Ze względy na szereg wzajemnych zależności występujących między analizowanymi parametrami, uzyskane wyniki badań reumatologicznych należy skonsultować z lekarzem.     Co może mieć wpływ na wynik: *Od osób suplementujących biotynę w dawce >5mg/dobę, materiał do badań reumatologicznych należy pobierać najwcześniej po 8 godz. od ostatniego zażycia biotyny.     Jak się pobiera materiał do badania? Do wykonania badań na reumatyzm niezbędna jest próbka krwi.     Ile czeka się na wyniki? Od 1 do 5 dni. *Czas prezentowany jest w dniach roboczych i może ulec zmianie ze względu na uwarunkowania laboratoryjne i nie stanowi zobowiązania do realizacji usługi w tym czasie. Informację o przewidywanym czasie wykonania wszystkich badań objętych pakietem, zależnie od wybranego punktu pobrań, można sprawdzić na podstronach poszczególnych badań, wybierając placówkę realizacji lub kontaktując się z infolinią.