Mięczak zakaźny – sposoby zakażenia, objawy i profilaktyka

Mięczak zakaźny jest chorobą wirusową, dotykającą najczęściej małych dzieci i młodych dorosłych. Rozwijające się w przebiegu infekcji grudki na skórze mogą być źródłem zakażenia innych osób. Jak wygląda mięczak zakaźny? Jak można się nim zarazić? Co zrobić, gdy na skórze pojawią się typowe wykwity? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz poniżej!

Mięczak zakaźny – co to za choroba?

Mięczak zakaźny (łac. molluscum contagiosum) jest łagodną dermatozą, wywołaną przez wirusa mięczaka zakaźnego (ang. molluscum contagiosum virus, MCV). Zmiany w przebiegu tej choroby skóry mają dość typowy wygląd, a jej rozpoznanie zwykle nie przysparza trudności. Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez bezpośredni kontakt ze skórą osoby zakażonej, również podczas kontaktów seksualnych. Wirus mięczaka zakaźnego może się także znajdować na przedmiotach codziennego użytku, należących do osoby chorej – na zabawkach, przyborach toaletowych czy bieliźnie.

Choroba występuje powszechnie na całym świecie. Jest najczęściej diagnozowana u dzieci między 2. a 5. rokiem życia, aktywnej seksualnie młodzieży i młodych osób dorosłych. Na rozwój zakażenia szczególnie narażone są osoby zmagające się z niedoborem odporności. Dla przykładu mięczak zakaźny występuje aż u 18% osób zakażonych wirusem HIV.

Jak wyglądają zmiany w przebiegu mięczaka zakaźnego?

Pierwsze zmiany skórne w przebiegu mięczaka zakaźnego pojawiają się od 2 tygodni do 6 miesięcy po zakażeniu. Wykwity mają zwykle charakter niewielkich, półprzezroczystych grudek koloru perłowego, z charakterystycznym, centralnym, wgłębieniem. Osiągają średnicę od 1 mm do 1 cm. Po uciśnięciu z grudki wydobywa się biała, serowata treść. U większości chorych zmiany są mnogie i zlokalizowane blisko siebie, ale rzadko jest ich więcej niż 20–30. W przypadku liczniejszych zmian należy wykluczyć zaburzenia odporności.

Mięczak zakaźny u dzieci zlokalizowany jest zwykle w okolicy twarzy, kończyn, tułowia lub pach. U osób, u których do zakażenia doszło podczas kontaktów seksualnych, grudki znajdują się zwykle na skórze brzucha, wewnętrznej części ud i w okolicy narządów płciowych (np. zdarzają się mięczaki zakaźne na penisie czy wargach sromowych). Zmiany zlokalizowane w okolicy odbytu wymagają różnicowania z innymi przyczynami narośli przy odbycie. Obecności wykwitów nie towarzyszą przeważnie inne objawy. Część pacjentów zgłasza jednak uczucie pieczenia lub swędzenie w okolicy grudek.

Jakie badania wykonać?

Rozpoznanie mięczaka zakaźnego jest zwykle stawiane na podstawie obecności charakterystycznych grudek. W przypadku wątpliwości co do diagnozy, dermatolog może zadecydować o konieczności wykonania badań dodatkowych. Najczęściej są to dermatoskopia (ocena zmian skórnych w dużym powiększeniu) lub badanie histopatologiczne materiału uzyskanego drogą biopsji.

Osoby, u których do zakażenia doszło prawdopodobnie podczas kontaktu seksualnego, powinny rozważyć wykonanie badań w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową. Kobiety mogą wykluczyć zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) i Chlamydia trachomatis przy okazji wykonywania cytologii cienkowarstwowej.

Czy mięczak zakaźny jest groźny?

Nie. Mięczak zakaźny jest zmianą łagodną i nie ma potencjału zezłośliwienia. Niekiedy dochodzi jednak do powikłań w przebiegu choroby – nadkażenia bakteryjnego czy ropnia. Zmianom zlokalizowanym w obrębie powiek może towarzyszyć zapalenie spojówek.

Czy mięczak zakaźny sam znika?

U większości osób z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym mięczak zakaźny znika samoistnie w ciągu 6–12 miesięcy, nie pozostawiając blizn. W przypadku kontaktu z osobą zakażoną może jednak dojść do ponownej infekcji. U pacjentów zmagających się z zaburzeniami odporności zmiany utrzymują się zwykle dłużej i często są oporne na wyleczenie.

Jak szybko pozbyć się mięczaka zakaźnego?

Leczenie mięczaka zakaźnego jest podejmowane przez chorych zwykle ze względów kosmetycznych lub z obawy o przeniesienie zakażenia na inne osoby. Stosuje się zarówno leki miejscowe, ogólnoustrojowe, jak i mechaniczne usuwanie zmian skórnych:

• leczenie miejscowe może być przeprowadzane z użyciem preparatów zawierających wodorotlenek potasu, kwas salicylowy, tretynoinę, podofilotoksynę; wywołują efekt złuszczający lub nekrotyzujący  w obrębie wykwitów;
• doustne preparaty zawierające cymetydynę są uważane za bezpieczną alternatywę u osób, które obawiają się mechanicznego usuwania zmian (np. u małych dzieci);
• mechaniczne usuwanie zmian metodą krioterapii, łyżeczkowania czy laseroterapii może wymagać miejscowego znieczulenia; wiąże się z ryzykiem pozostawienia blizn.

Wybór odpowiedniej terapii powinien być podjęty po konsultacji z dermatologiem.

Jak zapobiegać chorobie?

Ryzyko zakażenia wirusem mięczaka zakaźnego można zmniejszyć, stosując kilka prostych zasad:

• należy unikać bezpośredniego kontaktu ze zmianami skórnymi osoby chorej;
• nie należy korzystać z tych samych przedmiotów użytku osobistego (ręczników, maszynek do golenia, gąbek, bielizny itp.), co inne osoby;
• podczas kontaktów seksualnych należy korzystać z prezerwatyw – zmniejszają one nie tylko ryzyko zajścia w nieplanowaną ciążę, ale również zakażenia patogenami odpowiedzialnymi za występowanie chorób przenoszonych drogą płciową.

Dzieci, u których występuje mięczak zakaźny, mogą chodzić do szkoły. Ważne jest jednak, aby zmiany skórne były zakrywane odzieżą.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian