Nadżerka szyjki macicy - co warto wiedzieć?

Nadżerka szyjki macicy, prawidłowo określana mianem ektopia szyjki macicy, jest częstą przypadłością kobiet zgłaszających się na wizytę do lekarza ginekologa. Ze względu na zwykle bezobjawowy przebieg, rozpoznawana jest przypadkowo. Czym spowodowana jest nadżerka szyjki macicy, czy jest groźna dla zdrowia i jak postępować po jej rozpoznaniu?

Nadżerka szyjki macicy – co to jest?

Szyjka macicy anatomicznie stanowi połączenie pochwy i macicy. Kanał szyjki macicy wyścielony jest nabłonkiem walcowatym (gruczołowym), natomiast tarczę szyjki macicy pokrywa nabłonek płaski. Nabłonki przede wszystkim pełnią funkcję ochronną, co oznacza, że zabezpieczają głębsze warstwy szyjki macicy przed ewentualnymi uszkodzeniami. To komórki, które cechuje intensywny podział, stąd praktycznie nieustannie podlegają procesowi złuszczania. Nadżerka szyjki macicy diagnozowana jest wówczas, gdy nabłonek walcowaty z kanału szyjki macicy „przemieszcza się” na tarczę szyjki macicy.

Jak wygląda nadżerka szyjki macicy?

Lekarz ginekolog w badaniu z użyciem wziernika obserwuję nadżerkę szyjki macicy jako zaczerwieniony obszar (erytroplakia). Ze względu na fakt, że zaczerwienienie tarczy szyjki macicy może być spowodowane przez stan zapalny, ale także być zmianą przednowotworową, musi być szczegółowo zdiagnozowane. Badaniem diagnostycznym różnicującym zmiany w obrębie szyjki macicy jest cytologia ginekologiczna.

Cytologia ginekologiczna jest badaniem polegającym na pobraniu za pomocą specjalnej szczoteczki komórek kanału i tarczy szyjki macicy. Pobrany materiał po odpowiednim opracowaniu, podlega ocenie mikroskopowej wykonywanej przez specjalistę już w laboratorium. Badanie rozstrzyga, czy zaobserwowane przez lekarza ginekologa zmiany są wywołane stanem zapalnym, procesem nowotworowym, czy też są niegroźne dla zdrowia i życia pacjentki. Należy pamiętać, ze cytologia ginekologiczna jest badaniem przesiewowym, co oznacza że pozwala wykryć zmiany nowotworowe jeszcze przed wystąpieniem objawów klinicznych. Powinna być wykonywana regularnie, przynajmniej raz na trzy lata.

Objawy nadżerki szyjki macicy

Nadżerka szyjki macicy to problem, który dotyczy nawet 30% kobiet. Zwykle jest stanem bezobjawowym. Jeśli towarzyszą jej objawy, są zazwyczaj związane ze stanem zapalnym w drogach rodnych (świąd, upławy o nieprzyjemnym zapachu). Mogą wystąpić również plamienia między krwawieniami miesięcznymi lub po stosunku. Niektóre pacjentki zgłaszają także ból w obrębie miednicy mniejszej i lędźwiowego odcinka kręgosłupa.

Leczenie nadżerki szyjki macicy

Wynik badania cytologicznego, wykonywanego w celu zdiagnozowania zmian na szyjce macicy daje lekarzowi podstawę do podjęcia decyzji o leczeniu. Zmiany w preparacie mikroskopowym opisywane są aktualnie wg systemu Bethesda 2014, dodatkowo na wyniku z niektórych laboratoriów może pojawić się informacja o przyporządkowaniu zmian do poszczególnych grup, wg wcześniej wykorzystywanej „starej” skali Papanicolaou.

W systemie Bethesda  na otrzymanym wyniku pojawia się informacja dotycząca jakości uzyskanego rozmazu (np. rozmaz nadaje się do oceny), ogólna charakterystyka rozmazu z opisem zaobserwowanych w nim komórek prawidłowych i nieprawidłowych (np. nie można wykluczyć zmiany śródpłaskonabłonkowej dużego stopnia HSIL) , informacje dotyczące obecności bakterii, grzybów (np. zmiana flory sugerująca bakteryjne zapalenie pochwy) oraz zalecenia dla pacjentki (np. wskazana kolposkopia i weryfikacja histopatologiczna).

Grupa 1 – To bardzo dobry wynik badania, w którym specjalista w oglądanym preparacie nie dostrzegł żadnych niepokojących zmian. Wszystkie obserwowane komórki posiadały prawidłową budowę. Stan nie wymaga leczenia.

Grupa 2 – To również dobry wynik analizowanego materiału. Wynik ten uzyskuje największa ilość badanych kobiet. Poza prawidłowymi komórkami kanału i szyjki macicy, w preparacie występują także komórki stanu zapalnego. Przy braku objawów klinicznych stan ten jednak nie wymaga leczenia.

Grupa 3 – Wynik badania jest nieprawidłowy, świadczący o stanie wymagającym leczenia. Alarmuje o nieprawidłowych komórkach kanału i szyjki macicy oraz nagromadzeniu komórek zapalnych w zmienionym chorobowo miejscu.  

Grupa 4 – Wynik badania jest nieprawidłowy, świadczący o rozwijającym się stanie przednowotworowym. W preparacie zaobserwowano komórki mogące wskazywać na nowotwór.

Grupa 5 – Nieprawidłowy  wynik, świadczący o obecności komórek charakterystycznych dla raka szyjki macicy.

W przypadku otrzymania nieprawidłowego i niepokojącego zarówno lekarza jak i pacjentkę wyniku cytologii konieczna jest dalsza szczegółowa diagnostyka zmian zaobserwowanych na szyjce macicy. Polega ona między innymi na badaniu kolposkopowym, co oznacza, że szyjka macicy oglądana jest szczegółowo przez lekarza za pomocą dedykowanego mikroskopu, zaleca się również pobranie wycinka materiału do badania histopatologicznego. W przypadku niewielkich, niezaawansowanych zmian na szyjce macicy stosuje się leczenie miejscowe, z użyciem leków dopochwowych, koagulacji chemicznej, prądu (elektrokoagulacji), lasera (fotokoagulacja) lub krioterapii. W przypadku zaawansowanych zmian nowotworowych leczenie wymaga zadziałania systemowego obejmującego zabieg operacyjny i chemioterapię.