Objawy zawału serca. Czy występują objawy kilka dni przed?

Zawał mięśnia sercowego to stan niedokrwienia, wywołany utrudnionym przepływem krwi, czego konsekwencją jest martwica pewnego obszaru tego narządu. Za wystąpienie zawału serca mogą odpowiadać różne czynniki, takie jak na przykład styl życia, choroby towarzyszące, czy predyspozycje genetyczne. Objawy zawału serca to nie tylko silny ból w klatce piersiowej, chociaż jest on rzeczywiście jednym z bardziej charakterystycznych i częstych symptomów. Z tego artykułu dowiesz się jakie są inne dolegliwości, które mogą świadczyć o zawale serca i pomóc w jego rozpoznaniu. Pamiętaj, że atak serca jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia, zatem, nie zwlekaj z reakcją i w razie potrzeby wezwij pomoc medyczną.

Czym jest zawał mięśnia sercowego i jakie są jego przyczyny?

Zawał serca, w języku potocznym nazywany bardzo często atakiem serca to stan spowodowany zmniejszonym lub całkowitym zatrzymaniem dopływu krwi do mięśnia sercowego. Niedokrwienie mięśnia sercowego prowadzi do jego martwicy. Pierwsze zmiany związane z niedokrwieniem zachodzą już po 10-15 minutach. Zazwyczaj, przyczynę stanowi zamknięcie światła tętnicy wieńcowej przez zakrzep krwi, powstający w miejscu pęknięcia blaszki miażdżycowej. Poza zmianami miażdżycowymi do zawału serca może predysponować siedzący tryb życia, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, stres, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, a także zaburzenia gospodarki lipidowej. Badania naukowe wykazały również znaczenie czynników genetycznych. Mutacje w genie LRP8, mogą skutkować podwyższonym poziomem cholesterolu LDL we krwi. Frakcja cholesterolu LDL, znanego jako ,,zły cholesterol” w znacznym stopniu przyczynia się do powstawania blaszek miażdżycowych. Pacjenci z mutacją w genie LRP8 obciążeni są większym ryzykiem wystąpienia zawału mięśnia sercowego, aniżeli osoby, u których mutacja nie występuje. 

Zawał serca – objawy

Najbardziej typowym objawem zawału serca, który występuje nawet u 80% chorych jest ból w klatce piersiowej. Ból ten opisywany jest zwykle jako bardzo nasilony, nagły, dławiący, piekący, ściskający lub gniotący. U 10% chorych ból może być ostry i kłujący. Ból w klatce piersiowej narasta stopniowo i trwa powyżej 20 minut. Jest on odczuwalny na większym obszarze, zlokalizowany zamostkowo lub po lewej stronie klatki piersiowej, a rzadziej po prawej stronie lub w jamie brzusznej. Pacjenci często wskazują na lokalizację bólu poprzez przyłożenie pięści do mostka (objaw Levine’a). W przypadku około 10-20% chorych ból może promieniować do lewego barku lub lewego ramienia, do żuchwy, nadbrzusza, a niekiedy do pleców (okolica międzyłopatkowa). Natężenie bólu jest niezależne od przyjętej pozycji ciała i fazy oddychania.

Innymi objawami zawału mięśnia sercowego są:

• duszność, która może dotyczyć około 40% chorych; są to najczęściej osoby z rozległym zawałem serca lub w starszym wieku; może jej współtowarzyszyć kaszel z odkrztuszaniem;
• kołatanie serca;
• zawroty głowy, omdlenia;
• osłabienie;
• ból odczuwalny w środkowym nadbrzuszu lub w górnym prawym kwadracie brzucha (mogą występować także nudności i wymioty); objaw ten pojawia się często w zawale ściany dolnej serca;
• strach, niepokój, lęk.

Podczas ataku serca objawy przedmiotowe, które mogą występować są niecharakterystyczne. U niektórych osób pojawia się:

• stan podgorączkowy lub gorączka,
• bladość powłok skóry,
• poty,
• przyśpieszenie rytmu serca, zwolnienie rytmu serca, niemiarowość serca.

Objawy przed zawałem mogą się różnić u poszczególnych pacjentów. Chociaż ból w klatce piersiowej jest powszechnym symptomem to z kolei dotyczący części chorych utajony zawał serca objawy ma niejednoznaczne, przez co trudno jest go rozpoznać. Pomimo że, cichy zawał objawy może mieć zróżnicowane, to zazwyczaj mijają one stosunkowo szybko, a rozpoznanie uszkodzeń serca następuje na długo po tym wydarzeniu. 

Objawy kilka dni przed zawałem

Wczesne objawy zawału zwykle nie są charakterystyczne i mogą zostać przypisane innym przyczynom złego samopoczucia. Wśród pierwszych objawów zawału serca wskazuje się na wysoki poziom zmęczenia, występującą duszność oraz zaburzenia snu. Nie należy ignorować pojawiających się symptomów. Gdy jednym z nich jest ból w klatce piersiowej, który nie zmniejsza się w ciągu 5 minut lub wprost przeciwnie zwiększa się jego nasilenie, powinno się niezwłocznie wezwać pogotowanie ratunkowe. W zawale serca kluczowe znaczenie odgrywa czas, w którym zostaną podjęte działania przez personel medyczny.

Jak przebiega diagnostyka zawału serca?

Nieodłącznym elementem diagnostyki w przypadku podejrzenia zawału serca jest elektrokardiografia (EKG), która docelowo wykonywana jest przy pierwszym kontakcie pacjenta z zespołem medycznym. Ostre niedokrwienie mięśnia sercowego jest zwykle związane z dynamiką zmian w badaniu EKG. Ważną składową procesu diagnostycznego, mającego na celu rozpoznanie zawału mięśnia sercowego są też badania laboratoryjne. Zarówno, aby potwierdzić, jak i wykluczyć uszkodzenie mięśnia sercowego lekarz zleca wykonanie oznaczenia troponin sercowych. Troponiny sercowe to białka, biorące udział w regulacji skurczu i rozkurczu mięśni. Następujący wskutek martwicy rozpad kardiomiocytów (komórki mięśnia sercowego) lub uszkodzenie ich błony komórkowej prowadzi do wzrostu poziomu troponiny I oraz troponiny T we krwi obwodowej. W połączeniu z innymi parametrami oceny klinicznej stanu pacjenta ważne jest wykrycie wzrostu i/lub spadku stężenia troponin, wykonując dwa seryjne oznaczenia. Pierwsze oznaczenie wykonywane jest w chwili przyjęcia pacjenta z podejrzeniem zawału i ponownie po 3-6 godzinach. W sytuacji pojawienia się kolejnych epizodów niedokrwienia, może być konieczne pobranie próbek w czasie późniejszym niż 6 godzin. Podwyższony poziom troponin może utrzymywać się przez kilka kolejnych dni.

Do rozpoznania ostrego zawału serca niezbędny jest wzrost i/lub spadek poziomu troponin sercowych z przynajmniej jedną wartością przekraczającą górną granicę zakresu wartości referencyjnych na poziomie 99. centyla, w połączeniu z podejrzeniem niedokrwienia mięśnia sercowego w oparciu o ocenę stanu klinicznego i/lub EKG. Długotrwale podwyższone stężenie troponin może towarzyszyć niektórym chorobom, stąd, aby odróżnić od nich zawał serca należy wykazać wzrost i/lub spadek poziomu troponin. Lekarz może zlecić również inne badania pomocnicze w celu postawienia rozpoznania oraz znalezienia przyczyny zawału serca.  

Autor: Mgr Aleksandra Wasilów

Bibliografia:

1. Myocardial Infarction, In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; Ojha N, Dhamoon AS. 2022.
2. Interna Szczeklika. Szczeklik A, Gajewski P. Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
3. Czwarta uniwersalna definicja zawału serca. Thygesen K. et al. Kardiologia Polska 2018; 76, 10:1383-1415.
4. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. A. Dembińska-Kieć i in. Podręcznik dla studentów medycyny, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010.