Opuchnięte wargi sromowe – co zrobić z tym problemem?

Opuchnięte wargi sromowe u kobiety, podobnie jak inne problemy ginekologiczne, mimo że są bardzo powszechne, wydają się wstydliwe dla pacjentek. Często latami borykają się z dyskomfortem wynikającym ze zmian w narządach rodnych, nim zdecydują się na wizytę u ginekologa. Obrzęk warg sromowych może powodować dyskomfort zarówno fizyczny (bolesne stosunki seksualne, ból przy siadaniu, chodzeniu, wtórne urazy i otarcia), jak i psychiczny (poczucie nieatrakcyjności fizycznej). Opuchlizna warg sromowych jest prosta do zauważenia w trakcie codziennej toalety okolic intymnych. Subtelne zmiany mogą zostać niezauważone, natomiast, gdy pojawia się bolesność, problem staje się oczywisty. Warto obserwować narządy rodne, by w porę zareagować na niepokojące objawy.

Srom – prawidłowy wygląd 

Srom jest zewnętrzną częścią układu płciowego żeńskiego. Na srom składają się: 

• wzgórek łonowy, 
• wargi sromowe większe i mniejsze, 
• łechtaczka, 
• przedsionek pochwy, 
• gruczoły przedsionkowe,
• opuszka przedsionka. 

Wargi sromowe większe to fałdy skórne, zawierające dużo podściółki tłuszczowej, symetrycznie położone po obu stronach szpary sromowej. Od strony ud pokryte są włosami łonowymi i zawierają liczne gruczoły łojowe i potowe, natomiast po stronie wewnętrznej są nieowłosione. Wargi sromowe mniejsze okalają, również symetrycznie, przedsionek pochwy. Skóra ich jest cienka, pigmentowana, pozbawiona gruczołów potowych. 

Opuchnięte wargi sromowe – przyczyny

Ze względu na umiejscowienie, wargi sromowe są narażone na wiele chorób. Przyczynami puchnięcia warg sromowych mogą być infekcje bakteryjne oraz grzybicze, w tym drobnoustroje pochodzące z cewki moczowej czy odbytu. 

Wśród innych przyczyn opuchlizny warg sromowych można wymienić: 

• odczyny alergiczne, 
• zaburzenia wydzielania hormonów, 
• torbiele, 
• nowotwory, 
• ciążę, 
• urazy. 

Występuje również zjawisko przerostu warg sromowych, jeżeli jednak istnieje od urodzenia, nie jest uważane za anomalię.

Opuchnięte wargi sromowe i swędzenie – czy występuje związek między tymi zjawiskami?

Swędzenie warg sromowych przywodzi na myśl infekcję. Oczywiście zdarza się, że pieczenie może być wynikiem nieprawidłowej pielęgnacji okolic intymnych. Jednak pojawienie się dodatkowych objawów w postaci opuchniętych warg sromowych może wskazywać na poważniejszą przyczynę. 

W trakcie infekcji bakteryjnych (m.in. Escherichia coli), grzybiczych (Candida albicans), pasożytniczych (Trichomonas vaginalis) mogą pojawiać się: 

• opuchlizna warg sromowych,
• świąd, 
• zaczerwienienie, 
• ból, 
• dyspareunia (ból podczas stosunku), 
• dysuria (ból przy oddawaniu moczu), 
• upławy o nieprzyjemnym zapachu. 

Zakażenia drobnoustrojami wynikają z występowania zaburzeń mikroflory bakteryjnej narządów rodnych. Związane jest to z nieodpowiednią higieną, antybiotykoterapią, osłabieniem odporności, otyłością, cukrzycą, ciążą, stosowaniem antykoncepcji hormonalnej. 

W zakażeniach o podłożu grzybiczym pojawiają się białe uporczywe upławy, a także biały nalot na narządach rodnych, przechodzący też na uda. Infekcje bakteryjne charakteryzują upławy zielonkawe, szare, o rybim zapachu. Zakażenie rzęsistkiem pochwowym objawia się zielonymi, pienistymi upławami o nieprzyjemnym zapachu. 

Każde zakażenie, bez względu na charakter, wymaga konsultacji lekarskiej celem dobrania odpowiedniego leczenia, po którym dolegliwości powinny ustąpić, a flora bakteryjna powinna wrócić do normy.

Opuchnięcie warg sromowych a alergia

Również w przypadku reakcji alergicznej może dojść do puchnięcia warg sromowych z towarzyszącym świądem. Przyczyną alergii mogą być: 

• konserwanty, 
• substancje zapachowe, 
• substancje pomocnicze, 
• barwniki występujące w kosmetykach i środkach higienicznych. 

Nie można też wykluczyć możliwości uczulającego działania materiałów pochodzących z odzieży czy lateksu z prezerwatyw. Objawy powinny ustąpić po zaprzestaniu ekspozycji na dany alergen. 

Opuchnięte wargi sromowe a zaburzenia hormonalne

W przypadku zaburzeń hormonalnych opuchlizna warg sromowych może być spowodowana niedoborem estrogenów. Jest to bardzo powszechne szczególnie u kobiet po menopauzie. Brak estrogenów prowadzi do atrofii łechtaczki i utraty sprężystości warg sromowych. Skutkiem tych zmian jest uczucie suchości, świąd, dyspareunia oraz nawracające infekcje (bakteryjne i grzybicze) będące przyczyną opuchnięcia warg sromowych.

Spuchnięta warga sromowa z jednej strony

Jednostronne opuchnięcie warg sromowych może być wynikiem zapalenia gruczołu Bartholina (gruczoł przedsionkowy). W warunkach fizjologicznych odpowiada on za wydzielanie śluzu nawilżającego pochwę w czasie stosunku płciowego. Zapalenie gruczołu może skutkować powstającymi w obrębie sromu torbielami i ropniami. Zazwyczaj czynnikami odpowiedzialnymi za powstanie ropnia są bakterie: Escherichia coli, Streptococcus faecalis, Staphylococcus aureus, chlamydie. 

W przebiegu zapalenia gruczołu Bartholina, poza asymetrycznym opuchnięciem warg sromowych, może występować ból i gorączka.

Opuchnięte wargi sromowe po stosunku płciowym

Stosunek płciowy wymaga mobilizacji wielu mięśni i narządów układu rodnego. Opuchnięcie warg sromowych po stosunku może być wynikiem otarcia, urazu, podrażnienia wynikającego z braku wydzieliny pochwowej (skutek niedrożności przewodu Bartholina). W czasie stosunku może też dojść do zakażenia przenoszonego drogą płciową, np. Trichomonas vaginalis, które może powodować miejscowe podrażnienie i opuchliznę warg sromowych po stosunku. Może ona być też skutkiem reakcji alergicznej narządów rodnych na składniki prezerwatyw (lateks) lub lubrykantu (substancje zapachowe, konserwanty), warto zatem zwrócić uwagę na ich zawartość. 

Opuchnięte wargi sromowe w ciąży i po porodzie

W ciąży fizjologicznie może pojawiać się zjawisko puchnięcia warg sromowych. Jest to związane z naciskiem dziecka na narządy i naczynia krwionośne. Zmniejszone krążenie powoduje obrzęk i ból sromu. Patologicznie opuchnięte wargi sromowe w ciąży mogą być wynikiem zakażenia bakteryjnego lub grzybiczego, wynikającego z obniżonej odporności przyszłej mamy i większej podatności na zachorowania. Po porodzie obrzęk warg sromowych może wynikać z pęknięcia, otarcia czy uszkodzenia sromu.

Opuchnięte wargi sromowe a ich przerost 

Przerost warg sromowych mniejszych może pojawić się jako wynik nieprawidłowego ich ukształtowania w życiu płodowym. Inne czynniki będące przyczyną przerostu warg sromowych to: 

• nadmierne mechaniczne drażnienie (masturbacja, piercing, współżycie płciowe), 
• przewlekłe stany zapalne, 
• leczenie hormonalne w dzieciństwie.

Może on przybierać formę przerostu symetrycznego i asymetrycznego. Zazwyczaj powoduje uczucie dyskomfortu, szczególnie psychicznego, poczucie braku atrakcyjności, problemy ze współżyciem seksualnym. W sensie fizycznym wargi takie są bardziej podatne na otarcia i zranienia, a ich higiena jest utrudniona. Problem ten można skorygować operacyjnie, przeprowadzając plastykę warg sromowych. 

Opuchnięte wargi sromowe – domowe sposoby

W radzeniu sobie z opuchniętymi wargami sromowymi najważniejsza jest profilaktyka, która oznacza przede wszystkim dbanie o higienę narządów rodnych. Należy pamiętać, że są one bardzo wrażliwe na czynniki mechaniczne (piercing, ciasna bielizna, intensywne stosunki seksualne), biologiczne (bakterie, grzyby, pasożyty), chemiczne (barwniki, substancje zapachowe, lateks). Również ich umiejscowienie sprzyja narażeniu na czynniki drażniące. Dodatkowo opuchniętym wargom sromowym towarzyszą zawsze inne objawy w postaci upławów, bólu, pieczenia, swędzenia, problemów z oddawaniem moczu. 

Co zrobić, gdy profilaktyka zawiedzie?

• Zadbać o wietrzenie okolic intymnych, stosując odpowiednio dobraną przewiewną bieliznę z naturalnych materiałów – wilgotne środowisko sprzyja rozwojowi drobnoustrojów chorobotwórczych.
• W przypadku reakcji alergicznej należy ustalić czynnik wywołujący alergię i usunąć go, zmieniając na inny (zmiana podpasek, kosmetyków, lubrykantów, prezerwatyw, ubrań).
• Na opuchnięte wargi sromowe można stosować chłodne kompresy.
• Stosować probiotyki dopochwowe, środki do płukania sprzedawane bez recepty w aptece.
• Powstrzymać się w tym czasie od współżycia.
• Używać lubrykantów, gdy opuchlizna związana jest ze współżyciem. 
• Towarzyszący świąd można ukoić nasiadówkami z naparu z kory dębu i kąpielami tymiankowymi.

Gdy pomimo stosowania domowych sposobów, nie ma poprawy, objawy się nasilają lub nawracają, należy zgłosić się do specjalisty, który zdiagnozuje problem i wdroży leczenie przyczynowe. 

Problemy intymne bywają trudne dla nas jako temat do rozmowy, nawet ze specjalistą. Warto jednak pamiętać, że lekarz ginekolog nie ocenia nas jako człowieka, a jedynie skupia się na poznaniu przyczyny dolegliwości i ulżeniu nam w bólu. Objawy z układu rodnego powinny zostać skonsultowane, ponieważ mogą nieść ze sobą poważne skutki ogólne, szczególnie jeżeli wynikają z toczącego się w organizmie zakażenia. 

Mgr Jolanta Pawłowska