Polipy w nosie - czym są? Objawy, leczenie, usuwanie chirurgiczne

Redakcja Diagnostyki

10 marca 2023

Przeczytasz w 8 minut

Udostępnij

Spis treści:

Polipy nosa u dziecka
Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na polipy nosa
Histologiczne typy polipów nosa
Polipy w nosie – objawy
Diagnostyka polipów nosa
Polipy w nosie – leczenie
Czy istnieje lek na polipy w nosie?
Profilaktyka polipów nosa

Polipy nosa są bezbolesnymi, miękkimi, nienowotworowymi zmianami rozrostowymi błony śluzowej wyścielającej przewody nosowe oraz zatoki przynosowe. Ich powstawaniu sprzyja przewlekły stan zapalny, stąd ich związek z astmą, nawracającymi infekcjami, alergiami, nadwrażliwością na leki i niektórymi zaburzeniami immunologicznymi. Polipy w nosie stwierdzane są u osób w każdym wieku, lecz zdecydowanie częściej dotykają dorosłych. Najczęściej mają kształt kropli wody lub uszypułowanych winogron rosnących do światła przewodów nosowych i zatok, występując pojedynczo lub grupowo. Szczególnie często umiejscowione są w regionie, w którym zatoki przynosowe uchodzą do jamy nosa (w regionie nosa, oczu i kości policzkowych). Polipy nosa same w sobie są nie groźne, lecz bywają uciążliwe zaburzając drożność nosa i usuwanie wydzieliny, stymulującej nieżyt śluzówki, wywołującej ból i upośledzającej węch.

Polipy nosa u dziecka

U dzieci polipy w nosie spotykane są bardzo rzadko, stąd wymagają pogłębionej diagnostyki różnicującej je z chorobami niekiedy znacznie groźniejszymi. Diagnostyka ma na celu wykluczenie mukowiscydozy, wrodzonych zaburzeń ruchomości rzęsek nabłonka oddechowego, zaburzeń odporności oraz nowotworów gardła.

Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na polipy nosa

Częstość występowania polipów nosa oceniana jest na 4-5% populacji. Najczęściej występują u dorosłych mężczyzn pomiędzy 50. a 60. rokiem życia. Rzadko polipy nosa rozpoznawane są u dzieci. Przyczyny powstawania polipów nosa nie zostały przekonująco wyjaśnione. Poza uwarunkowaniami genetycznymi, wpływającymi na funkcje układu odpornościowego, powstawaniu polipów sprzyjają:

przewlekłe procesy zapalne błony śluzowej;
zaburzenia struktury i funkcji komórek nabłonka;
zespół nieruchomych rzęsek (urzęsionych komórek nabłonkowych dróg oddechowych).

Zgodnie z powyższy, zwiększone ryzyko polipów nosa dotyczy chorych na:

astmę oraz astmę aspirynową (reakcję alergiczną na apirynę i niesterydowe leki przeciwzapalne, NLPZ);
choroby alergiczne, w tym: alergiczny nieżyt nosa, atopowe zapalenie skóry (AZS) i alergiczne grzybicze zapalenie zatok;
mukowiscydozę zgęstniająca wydzielinę błon śluzowych, w tym zatok i nosa;
zespół Churga i Strauss (zapalenie średnich i małych naczyń górnych i dolnych dróg oddechowych.

Histologiczne typy polipów nosa

Ze względu na budowę histologiczną rozróżnia się polipy nosa typu:

Obrzękowego, w którym obrzęknięta tkanka łączna pokryta jest prawidłową błoną śluzową;
Gruczołowego, w którym obrzęknięta tkanka łączna zawiera duże gruczoły i torbiele;
Mieszanego.

Polipy w nosie – objawy

Polipy obecne w zatokach i przewodach nosowych wykazują znaczne różnice rozmiarów. Duże niekiedy stają się widoczne w nozdrzach, jako przypominając grudki żelatyny gładkościenne i lśniące uwypuklenia tkanki. Objawy związane z obecnością polipów nosa zależą od ich wielkości. Małe pozostają bezobjawowe. Większe, przez bezpośrednią i pośrednią (związaną z podrażnieniem śluzówek) blokadę przewodów nosowych, ograniczają przepływ powietrza i odprowadzanie wydzielin. Powodują szereg dolegliwości (zestawione poniżej) oraz komplikacje w postaci infekcji i stanów zapalnych zatok. Stosunkowo często polipy towarzyszą chronicznym nieżytom nosa i zatok oraz astmie oskrzelowej, wpływając na zaostrzenie ich nasilenia. Obecność polipów zwiększa podatność na infekcje zatok, których zapalenie może, z kolei, zaostrzać astmę. Obturacyjny bezdech senny związany z polipami w nosie jest stanem zagrażającym niekiedy życiu chorego.

Objawami polipów znacznych rozmiarów są:

ograniczenie drożności nosa;
ograniczenia węchu i związane z nimi zaburzenia smaku;
mówienie przez nos;
oddychanie przez usta;
bezdech nocny i chrapanie podczas snu;
ból wnętrza nosa;
kichanie;
krwawienia z nosa:
wyciek wodnistej lub ropnej wydzieliny z nosa;
spływanie wydzieliny z nosa po tylnej ścianie gardła;
delikatne rozszerzenie nosa.

Diagnostyka polipów nosa

Polipy nosa rozpoznawane są przez laryngologa za pomocą nieinwazyjnej metody badania nosa: wziernikowania czyli rynoskopii. Badanie wykonywane przy pomocy wzierników ujawnia polipy jako ruchome, gładkościenne, lśniące, uszypułowane lub nie białożółte lub przezroczyste struktury, niekiedy z nalotem ropnej wydzieliny, umiejscowione w ujściu zatok przynosowych, przewodzie nosowym środkowym i tylnych nozdrzach (polipy choanalne wywodzące się z zatoki szczękowej). Niekiedy, w przypadku konieczności lustracji jamy nosowo-gardłowej wykonywane jest badanie endoskopowe – fiberoskopia.

Diagnostyka obrazowa (tomografia komputerowa) przydatna jest w określaniu lokalizacji polipów nosa ułożonych głębiej; w ocenie stanu zapalnego związanego z obecnością polipów; rozpoznaniu rodzaju rozrostu tkanek (wzrost nowotworowy i nienowotworowy) oraz nieprawidłowych stosunków anatomicznych. W przypadku jednostronnych polipów nosa wykonywana jest biopsja dla wykluczenia nowotworu złośliwego; łagodnego nowotworu jamy nosa – brodawczaka odwróconego oraz grzybiczego zapalenie zatok.

Diagnostyka polipów może również obejmować ogólne badanie fizykalne, diagnostykę w kierunku alergii, mukowiscydozy oraz określenie deficytu witaminy D zwiększającego ryzyko polipów nosa.

Polipy w nosie – leczenie

Leczenie polipów ma charakter objawowy. Polega na ich chirurgicznej eliminacji z przewodów i zatok nosowych, lub, w formie zachowawczej, na farmakologicznym ograniczeniu ich wielkości. Zabieg chirurgiczny (polipektomia) jest rozwiązaniem radykalnym, stosowanym w przypadku, gdy obecność polipów powoduje ciężki dyskomfort lub grozi poważnymi powikłaniami zdrowotnymi. Usuwanie polipów nosa w zależności od rozległości zabiegu wykonywane jest w warunkach ambulatoryjnych lub szpitalnych, w znieczuleniu ogólnym lub w miejscowym znieczuleniu jamy nosa, niekiedy połączonym z sedacją (tj. farmakologicznym uspokojeniem ośrodkowego układu nerwowego). Objawy pooperacyjne po polipektomii wiążą się z trwającym kilka tygodni bólem i/lub krwawieniem.

Skuteczność metody chirurgicznej bywa ograniczona przez tendencję polipów do nawrotów, na ogół w ciągu ok. 10 lat po zabiegu, jednakże w formie łagodniejszej. Ryzyko nawrotów można redukować lecząc chorobę podstawową, prowadzącą do powstawania polipów, przykładowo alergię. Usunięta chirurgicznie tkanka polipa jest poddawana rutynowemu badaniu histopatologicznemu (tzw. histpat.) mającemu potwierdzić rozpoznanie polipów i wykluczyć złośliwy charakter usuniętych zmian.

Czy istnieje lek na polipy w nosie?

I tak i nie. Leczenie zachowawcze polipów w nosie obejmuje stosownie leków o działaniu ogólnym oraz leków miejscowych w postaci maści, płukanek i inhalacji. Leczenie farmakologiczne polipów nosa oparte jest na stosowaniu:

leków redukujących wielkość polipów i przekrwienie śluzówek związane z zapaleniem zatok: kortykosteroidów, na ogół doustnych (prednizon) lub wziewnych, donosowych (flutykazon, budezonid, triamcynolon, beklometazon;
leków o działaniu przeciwalergicznym, antyhistaminowym, redukującym obrzęk zatok i przewodów nosowych;
leków swoiście odczulających;
leków o działaniu przeciwbakteryjnym, zapobiegającym nawracającym infekcjom nadkażającym zmienione chorobowo tkanki.

Profilaktyka polipów nosa

Profilaktyka polipów nosa dotyczy osób z rodzinną predyspozycją do polipów oraz osób starających się odsunąć nawrót polipów nosa usuniętych chirurgicznie. Wskazane jest:

Monitorowanie przez lekarza prowadzącego rozpoznanej i leczonej alergii lub astmy;
Unikanie drażnienia śluzówek nosa i zatok substancjami chemicznymi i czynnikami fizycznymi (jak: kurz, dym, przesuszone powietrze);
Unikanie infekcji mogących spowodować stan zapalny nosa i zatok;
Przepłukiwanie (irygacje) nosa/zatok solą fizjologiczną, płynami do płukania nosa etc. ze ścisłym zachowaniem wskazań lekarza lub producenta płynu irygacyjnego.

Bibliografia:

Zapalenie języka. Objawy i leczenie

Grypa typu A - choroba, która nie daje o sobie zapomnieć

Więcej+
artykułów