Zimne dłonie i stopy – co oznaczają? Poznaj możliwe przyczyny

Zimne dłonie i stopy nieprzyjemna dolegliwość związana zazwyczaj z panującą niską temperaturą otoczenia, w którym przebywamy. Stąd, najwięcej osób zmaga się z tą przypadłością w okresie jesienno-zimowym. Jeśli jednak problem ten występuje przez dłuższy okres i niezależnie od warunków atmosferycznych, niezbędna może okazać się wizyta u lekarza. Objawem jakich chorób mogą być zimne stopy i dłonie?

Co oznaczają zimne ręce i stopy?

Zimne stopy i dłonie są dolegliwością pojawiającą się zwykle w sezonie jesienno-zimowym. Związane jest to ze znacznie obniżającą się temperaturą na zewnątrz oraz w pomieszczeniach, jeśli nie są dostatecznie ogrzane. Takie warunki sprzyjają wychładzaniu ciała, a najbardziej dystalnych części, takich jak wspomniane dłonie i stopy, a także uszy oraz nos. Podczas niskich temperatur organizm dba przede wszystkim o zachowanie prawidłowej temperatury narządów wewnętrznych, które są kluczowe dla jego funkcjonowania. W związku z tym, występuje wzmożony przepływ krwi w obrębie jamy brzusznej i klatki piersiowej, z kolei w dłoniach i stopach może dochodzić do zwężenia naczyń krwionośnych, powodując uczucie zimna. Dodatkowo odczuwalne może być lekkie drętwienie, a niekiedy można zaobserwować również blednięcie skóry palców. Każdy człowiek ma nieco inny próg tolerancji na zimno. Uczucie zimnych dłoni i stóp może doskwierać częściej kobietom niż mężczyznom. Osoby, które pracują w warunkach niskich temperatur, najczęściej są bardziej odporne na niesprzyjające warunki. Zimne stopy i dłonie mogą być też jednym z symptomów niektórych chorób, dlatego nie należy lekceważyć tej przypadłości.

Zimne dłonie i stopy – przyczyny

Bardzo często zimne dłonie i stopy są skutkiem panujących warunków atmosferycznych lub innych możliwych do wyeliminowania czynników. Wśród nich można wymienić:

• nadmierny ucisk – związany może być ze zbyt ciasnym ściągaczem przy rękawiczkach, skarpetkach, podkolanówkach, pończochach; powodować go może także ciasna biżuteria; poniżej miejsca ucisku może dojść do zablokowania przepływu krwi, wówczas pojawia się uczucie zimna;
• przebywanie w jednej pozycji przez dłuższy czas oraz siedzący tryb życia – podobnie jak ucisk mogą być przyczyną zaburzeń przepływu krwi;
• nadmierny stres – zwiększona ilość adrenaliny prowadzi do obkurczania naczyń krwionośnych;
• palenie papierosów – nikotyna jest substancją o działaniu obkurczającym naczynia krwionośne;
• leki – efektem ubocznym stosowania niektórych leków mogą być zimne stopy i dłonie (np. beta-blokery).

Choroby, których objawem mogą być zimne stopy i/lub dłonie powiązane z układem krwionośnym i krwiotwórczym to na przykład:

• niedokrwistość (tzw. anemia) – dochodzi do zmniejszenia stężenia hemoglobiny, któremu może towarzyszyć również zmniejszenie liczby erytrocytów (krwinek czerwonych) i obniżenie wartości hematokrytu. Częstą przyczynę niedokrwistości stanowi niedobór żelaza, które wchodzi w skład budowy hemoglobiny, a w efekcie transport tlenu we krwi jest utrudniony, mniej utlenowanej krwi dociera do tkanek. Za zimnymi dłońmi i stopami może też stać niedokrwistość z niedoboru witaminy B12.
• miażdżyca– odkładające się w tętnicach blaszki miażdżycowe, powodują zmniejszenie światła naczyń i utrudniają przepływ krwi;
• objaw Raynauda- pod wpływem zimna skóra palców rąk i/lub stóp ulega blednięciu, sinieniu, a kolejno zaczerwienieniu. Związane jest to ze skurczem, a później rozkurczem tętniczek w obrębie palców stóp i rąk;
• niskie ciśnienie tętnicze (niedociśnienie) – jest to czynnik pogarszający prawidłowe ukrwienie, szczególnie dystalnych części ciała; niedociśnienie może być objawem niektórych chorób kardiologicznych;
• choroby hematologiczne (białaczki, chłoniaki);
• inne choroby prowadzące do zmniejszenia przepływu w naczyniach, na przykład: choroba Buergera.

Inne choroby i stany, które mogą być przyczyną zimnych dłoni i stóp to:

• cukrzyca – jeśli cukrzyca jest nieleczona może dojść do jej przewlekłych powikłań, określanych mianem mikroangiopatii. Są to zmiany w małych naczyniach krwionośnych. Jednym z typów mikroangiopatii jest neuropatia cukrzycowa (uszkodzenia nerwów). Uszkodzenie naczyń krwionośnych prowadzi do ich zwiększonego obkurczania się i zmniejszonego ukrwienia, z kolei uszkodzenie nerwów prowadzi do obniżenia czucia;
• zespół cieśni nadgarstka- dolegliwości, na przykład w postaci uczucia zimna, mrowienia czy drętwienia, spowodowane są uciskiem na nerw pośrodkowy, który przebiega w kanale nadgarstka;
• odmrożenia- prowadzi do nich długotrwałe przebywanie w bardzo niskich temperaturach; należy unikać gwałtownego ogrzewania i pocierania skóry, konieczna może okazać się pomoc lekarza;
• niedoczynność tarczycy- z powodu obniżonego poziomu hormonów tarczycy, dochodzi do spowolnienia procesów metabolicznych.

Zimne dłonie i stopy – jak leczyć?

Występujące długotrwale uczucie zimna w obrębie dłoni i stóp może być uciążliwe i nieprzyjemne. Jeśli problem ten, występuje niezależnie od temperatury zewnętrznej lub temperatury w pomieszczeniach może to świadczyć o innej przyczynie jego pojawienia się. Jest to wskazanie do konsultacji z lekarzem rodzinnym. Wizyty nie powinno się także odkładać, w sytuacji, gdy występują dodatkowe objawy, poza zimnymi dłońmi lub stopami, jak na przykład uczucie mrowienia, drętwienie, zmiana zabarwienia skóry (blednięcie, zsinienie) lub inne.

Podobnie jak podczas każdej wizyty, lekarz na początku przeprowadzi wywiad. Jeśli uzna, że za problemem zimnych dłoni i stóp stoi określona jednostka chorobowa, może zlecić wykonanie dodatkowych badań, celem potwierdzenia rozpoznania.

Nie ma konkretnej metody leczenia zimnych dłoni i stóp. Można podjąć działania, które pozwolą na złagodzenie tego objawu, poprzez stosowanie dostępnych w sprzedaży żeli lub kremów rozgrzewających. Kluczowe będzie jednak podjęcie leczenia choroby, która stanowi przyczynę zimnych dłoni lub stóp.

Zimne ręce i stopy – jakie badania wykonać?

Brak jest zaleceń, mówiących o tym, jakie konkretnie badania należałoby wykonać u osoby zmagającej się z zimnymi dłońmi i stopami. Jednakże, lekarz po zebranym wywiadzie może zalecić wykonanie niektórych badań, celem znalezienia choroby, wywołującej ten objaw.

Pierwszym badaniem, które może zostać wykonane w każdej placówce medycznej, a nawet we własnym domu jest pomiar ciśnienia krwi. Pozwala on między innymi wykluczyć niedociśnienie, czyli jedną z częstych przyczyn zimnych dłoni i stóp.

Kolejną grupę badań, stanowią badania obrazowe. W przypadku podejrzenia chorób związanych z układem krążenia, lekarz może wykonać badanie elektrokardiograficzne (EKG), echokardiograficzne (echo serca) lub USG Doppler.

Istotne w postawieniu diagnozy mogą okazać się badania laboratoryjne. W początkowej diagnostyce zwykle wykonywane są podstawowe badania, takie jak morfologia krwi, lipidogram, glukoza, OB, CRP, badania w kierunku chorób tarczycy (TSH, FT3, FT4).

Sposoby na zimne ręce i stopy

W przypadku powracającego problemu z zimnymi dłońmi i stopami istotna jest konsultacja lekarska, aby znaleźć ewentualną przyczynę występowania tej dolegliwości. Jeśli jednak zostaną wykluczone choroby, których objawem mogą być zimne stopy i dłonie, warto poznać sposoby zapobiegania uczuciu zimna w tych okolicach. Mogą one również okazać się skuteczne w momencie, gdy już pojawia się ten problem lub jako działania uzupełniające zalecenia lekarskie. Poniżej znajdziesz kilka sposobów:

• odpowiedni ubiór- jeden z ważniejszych sposobów na zachowanie ciepła; ubiór powinien być adekwatny do pogody; zimą pamiętaj o rękawiczkach i ciepłych skarpetkach, wykonanych z naturalnych tworzyw; należy unikać zbyt obcisłych ubrań;
• regularna aktywność fizyczna- działa wspomagająco na układ krążenia; poprawia ogólną kondycję całego organizmu;
• prawidłowa dieta bogata w witaminy i minerały;
• dbałość o nawodnienie organizmu;
• regularny sen;
• rzucenie palenia;
• ćwiczenia rozciągające palców;
• unikanie długotrwałego przebywania w jednej pozycji;
• masaż stóp i dłoni;
• kąpiele rozgrzewające, ogrzewacze do dłoni, termofory.

Autor: Mgr Aleksandra Wasilów

Bibliografia:

1. Interna Szczeklika, Szczeklik A, Gajewski P. Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.