06 marca 2023 - Przeczytasz w 6 min

Przesilenie wiosenne – co to znaczy? Objawy organizmu oraz powody złego samopoczucia

Przesilenie wiosenne błędnie jest nazywać zaburzeniem. To raczej szereg objawów zwykle o niewielkim nasileniu, które mogą (ale nie muszą) pojawiać się wraz z nadejściem cieplejszej pory roku. Kogo dotyczy wiosenne przesilenie, kiedy się pojawia i jakie objawy mogą mu towarzyszyć?

przesilenie wiosenne - rodzina

Co to jest przesilenie wiosenne?

Na temat przesilenia wiosennego istnieje wiele teorii. Jedni faktycznie uznają, że ono istnieje i stanowi wytłumaczenie na pojawiające się wiosenne objawy. Jeszcze inni twierdzą, że „zmęczenie wiosenne” jest jedynie wymówką od konieczności podejmowania związanych z nadejściem wiosny nowych aktywności. Nie da się jednak ukryć, że nadejście cieplejszej pory roku wiąże się z pewnymi zmianami w przyrodzie, które jakby nie było w sposób bezpośredni wpływają na organizm człowieka.

Jak organizm funkcjonuje zimą?

Odczuwalna zimowa chandra, męczliwość, nasilona ochota snu, odpoczynku i polegiwania pod kocem, pogorszenie nastroju i spadek motywacji do działania to konsekwencje braku słońca. Światło słoneczne bierze udział w produkcji dwóch uwalnianych w mózgu hormonów – serotoniny i melatoniny, odpowiedzialnych m.in. za regulację rytmu dobowego. Serotonina, określana również mianem endorfiny lub hormonu szczęścia, stymulowana przez promienie słoneczne pozwala nam się obudzić oraz sprawia, że odczuwamy przyjemność i ekscytację z nadchodzącego dnia. Poziom melatoniny wzrasta z kolei, kiedy robi się ciemno, a jej wyrzut do krwi skutkuje zwiększeniem chęci snu i odpoczynku. W okresie jesienno-zimowym z powodu skrócenia dnia i wydłużenia nocy obserwuje się fizjologiczne (naturalne) obniżenie poziomu serotoniny i innych endorfin – dopaminy i beta-endorfiny na korzyść zwiększonego poziomu melatoniny, utrzymującego się przez całą dobę. Skutkiem zachwiania tej równowagi jest brak życiowej energii, który organizm próbuje zrekompensować sobie spożywaniem nadprogramowych kalorii w ilości przekraczającej nasze dobowe zapotrzebowanie. Widoczną konsekwencją takiego zachowania są dodatkowe kilogramy oraz narastający spadek energii, spowodowany ubogą w witaminy i minerały zimową dietą oraz zaniechaną aktywnością fizyczną. Sztuczne oświetlenie jest zbyt słabe by zrekompensować nam brak słońca. Szacuje się, że 90% czasu w okresie jesienno-zimowym spędzamy w zamkniętych pomieszczeniach pozbawionych wystarczającej ilości światła słonecznego. Naraża nas to na nasiloną ekspozycję na kurz, suche i nagrzane powietrze, roztocza, pleśń oraz patogeny wywołujące sezonowe, głównie wirusowe choroby zakaźne oraz znacząco ogranicza możliwość syntezy właściwej ilości ważnej dla funkcjonowania organizmu witaminy D. Jej niedobór utrudnia przyswajanie z jelit istotnego dla mocnych kości budulca – wapnia i fosforu oraz dodatkowo upośledza odporność organizmu na infekcje.

Przesilenie wiosenne – kiedy występuje?

Kiedy kończy się zima, nasz organizm reaguje w sposób naturalny na wydłużające się dni, cieplejszą temperaturę i więcej promieni słońca. Stara się przystosować do dłuższego dnia oraz zregenerować po okresie, w którym narażony był na więcej niż zwykle sezonowych infekcji. Zmienia się proporcja produkowanych w mózgu serotoniny i melatoniny, a podnoszące się stężenie endorfin zwykle sprawia, że pojawia się w nas optymizm, naturalna chęć porządkowania, modyfikowania i wprowadzenia zmian w wielu dziedzinach naszego życia. Należy jednak pamiętać, że wymuszony nieprzyjemną pogodą zimowy sposób spędzania czasu i odżywiania, w przypadku niektórych osób mógł przez te kilka miesięcy odbić się niekorzystnie na zdrowiu. Uboższa w świeże warzywa i owoce dieta oraz brak słońca mogły doprowadzić do witaminowych niedoborów, osłabienia kości i spadku odporności. Siedzący tryb życia, świąteczne przejadanie się, słone, wysokokaloryczne przekąski przyczyniły się z kolei do nadwagi i zaburzeń lipidowych, zwiększając tym samym ryzyko cukrzycy i chorób układu krążenia (miażdżycy i nadciśnienia). Z wymienionych powodów płynne przejście organizmu w „tryb wiosenny” może być mniej lub bardziej utrudnione, a zamiast optymizmu i zwiększonej chęci do życia pojawi się wiosenne zmęczenie, rozdrażnienie i ospałość. Wymienione objawy obserwuje się zwykle na przełomie marca i kwietnia.

Przesilenie wiosenne – objawy

Objawy przesilenia wiosennego to zwykle zmęczenie, bóle głowy, labilność emocjonalna, nadmierna senność oraz pogorszona koncentracja. Niestety wymienione objawy należą do tak zwanych objawów niespecyficznych, których nie da się przyporządkować do konkretnej jednostki chorobowej. Mogą one faktycznie wynikać z przesilenia wiosennego, ale mogą być również objawem innych chorób.

  • Zmęczenie – poza przesileniem wiosennym, charakterystyczne jest dla anemii o różnym podłożu, chorób wątroby, chorób nowotworowych, niedoczynności tarczycy i wielu innych;
  • Chwiejność emocjonalna – może wynikać z przesilenia wiosennego, ale również być objawem depresji, psychicznego wyczerpania, menopauzy lub andropauzy, zaburzeń hormonalnych i wielu innych;
  • Nadmierna senność – towarzyszy przesileniu wiosennemu oraz cukrzycy, niewydolności serca, może być efektem przyjmowania niektórych leków (np. przeciw alergii), bezdechu sennego i wielu innych;
  • Pogorszona koncentracja – może być tłumaczona przez przesilenie wiosenne, jednak jest również objawem chorób tarczycy, zaburzeń psychicznych, anemii i wielu innych;
  • Bóle głowy – poza przesileniem wiosennym, charakterystyczne są dla zapalenia zatok, nadciśnienia tętniczego, zmian naczyniowych w mózgu, stresu i wielu innych.

Objawów przesilenia nie powinno się lekceważyć, jeżeli widzimy, że nie mają one tendencji do ustępowania. Zwykle ustępują one po kilku tygodniach od ich zauważenia, a ich natężenie z upływem czasu się zmniejsza wraz z stabilizowaniem się pogody i wydłużaniem wiosennych dni. Jeśli nie obserwujemy takiego trendu, swoje spostrzeżenia powinniśmy skonsultować z lekarzem. Prawdopodobnie zleci on diagnostykę, w której uwzględni badania kontrolne i pomiar stężenia witaminy D, której nieprawidłowy poziom w naszym organizmie może odpowiadać za obserwowane objawy.

Przesilenie wiosenne – jak sobie radzić?

Przedwiośnie to najlepszy czas, aby wstać zza komputera czy wyjść spod ciepłego koca i zimowej stagnacji i ruszyć do działania, nie ograniczając się jedynie do domowych czy ogródkowych porządków.

Zatem, aby zniwelować objawy przesilenia wiosennego:

Zwiększ aktywność fizyczną

Przeglądy systematyczne pokazały, że osoby, które uprawiają dowolną formę sportu cieszą się lepszym zdrowiem fizycznym i psychicznym, budują także więcej społecznych relacji niż osoby prowadzące nieaktywny, siedzący tryb życia. Najkorzystniejszą dla zdrowia formą treningu są regularnie wykonywane ćwiczenia fizyczne, trwające nie krócej niż 30 minut. Wysiłek fizyczny wiąże się z wyrzutem dopaminy i serotoniny – czyli przysłowiowych hormonów szczęścia, które zmniejszą uczucie senności i zmęczenia.

• Skomponuj zdrową dietę, pokrywającą zapotrzebowanie na witaminy i minerały

W trakcie przygotowywania posiłków zwracaj uwagę na właściwe proporcje spożywanych produktów. W pierwszej kolejności produkty mączne zastąp pełnoziarnistymi, używaj olejów tłoczonych na zimno oraz jedz więcej warzyw i owoców – najlepiej sezonowych. Wyeliminuj z diety mięso wieprzowe i wołowe. Korzystną zmianą będzie „przestawienie” się na drób oraz ryby. Jako przekąskę, zamiast czegoś słodkiego, wybieraj orzechy. Jeżeli wynik badania stężenia witaminy D okaże się nieprawidłowy, włącz ją do codziennej suplementacji.

• Nie stresuj się

Zmniejszenie siły witalnej i spadek chęci do podejmowania aktywności niekoniecznie musi wynikać z przesilenia wiosennego. Objawy te mogą być skutkiem nadmiernego stresu, który dodatkowo może być przyczyną bólu – szczególnie w obrębie głowy. Żeby ograniczyć wpływ stresu na swoje życie uzupełnij dietę w produkty bogate w magnez (kasza gryczana, ryż, płatki owsiane, ciemne pieczywo, szpinak, banany, orzechy) lub go suplementuj. Ten makroelement jest niezbędny do syntezy serotoniny, czyli endorfiny odpowiedzialnej za uczucie dobrego nastroju. Magnez wpływa także na pracę układu odpornościowego, który możesz dodatkowo wzmocnić uzupełniając dietę w probiotyki. Te żywe mikroorganizmy (głównie bakterie) wykazują korzystny wpływ na organizm człowieka, wspomagając również odporność.

• Nie zapominaj o wodzie

W prawidłowo nawodnionym organizmie wszystko funkcjonuje lepiej. Jak ważna jest woda, uświadomisz sobie wtedy, gdy przyswoisz informację, że poważne odwodnienie jest stanem zagrażającym życiu. Objętość płynów, które powinieneś spożyć w ciągu doby nie powinna być mniejsza niż 1,5l (6 szklanek). To właśnie odwodniony organizm, może być przyczyną występujących objawów. Niedobór płynów w organizmie często prowadzi do zaburzeń koncentracji i intensywnych bóli głowy.

• Wypoczywaj

Jeśli odczuwasz zmęczenie, postaw na odpoczynek. Sen jest sposobem na regenerację organizmu, poprawia także odporność, pamięć i koncentrację. Staraj się spać co najmniej siedem godzin na dobę. Jeśli masz problemy ze snem, skonsultuj je z lekarzem. Przyczyna zaburzeń snu może być bardzo błaha i wiązać się np. z nadmierną ilością kaw wypitych w ciągu dnia. Może być także objawem poważnego stanu chorobowego np. bezdechu sennego, który nieleczony może ostatecznie prowadzić do wzrostu ciśnienia krwi i chorób układu krążenia.

Jeśli myślisz nad dodatkową suplementacją wspierającą Twój organizm w pierwszych dniach wiosny, dawki i zasadność jej stosowania przedyskutuj z lekarzem. Pamiętaj, że łączenie kilku preparatów może prowadzić do wystąpienia groźnych działań niepożądanych, dlatego przyjmuj leki i suplementy wyłącznie z zaleceniami lekarskimi.

Dr n. med. Beata Skowron

Powiązane pakiety

e-PAKIET BADANIA KONTROLNE
Dedykowany dla: Kobiet, Mężczyzn, Dzieci Wskazany: → W diagnostyce m.in. pogorszenia ogólnego stanu zdrowia, nieustępującego zmęczenia, zwiększonej zapadalności na infekcje → Kontrolnie - po przebytej chorobie, także w monitorowaniu leczenia → Profilaktycznie, przy braku objawów do ogólnej oceny stanu zdrowia     Pamiętaj przed pobraniem: *Na badania kontrolne należy zgłosić się w godzinach porannych *Do punktu pobrań zgłoś się na czczo *Przed pobraniem krwi unikaj wysiłku   Badania kontrolne – czyli jakie? Badania kontrolne, jak sama nazwa wskazuje, służą skontrolowaniu pracy naszego organizmu. Kontrola ta może odbywać się w sytuacji występowania pewnych objawów klinicznych, wskazujących na zaburzenia lub chorobę; jest również właściwym postępowaniem przy braku jakichkolwiek symptomów - wówczas stanowi formę profilaktyki, czyli zapobiegania lub wykrycia chorób na bardzo wczesnym etapie rozwoju.   Jakie wykonać kontrolne badania laboratoryjne? e-PAKIET BADANIA KONTROLNE uwzględnia badania oceniające ogólną kondycję organizmu, metabolizm tłuszczy i węglowodanów oraz funkcję narządów: trzustki, wątroby i nerek: morfologia krwi, glukoza, lipidogram, próby wątrobowe, kreatynina, CRP.   Badania kontrolne – kiedy wykonać? Do wykonania badań kontrolnych właściwy jest każdy czas. Może to być okres po przebytej infekcji lub poważniejszej chorobie, po zakończonej farmakoterapii, która zazwyczaj stanowi obciążenie dla naszej wątroby i nerek. Może to być również okres, w którym nie skarżymy się na żadne dolegliwości, a zwyczajnie dbając o własne zdrowie podejmujemy działania profilaktyczne - właśnie w postaci kontrolnych badań laboratoryjnych.   Poznaj znaczenie uwzględnionych w pakiecie kontrolnych badań laboratoryjnych: » Morfologia krwi jest badaniem, w którym elementy morfotyczne krwi podlegają zarówno ilościowej jak i jakościowej ocenie. Wynik badania pozwala ocenić ogólną kondycję organizmu, niedobory pierwiastków lub witamin będących przyczyną anemii oraz wnosi wiele istotnych informacji na temat etiologii toczących się infekcji. Pozwala także na wykluczenie choroby nowotworowej układu krwiotwórczego lub ewentualnych zaburzeń odporności. » Glukoza to badanie, na podstawie którego, wg kryteriów opracowanych przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, możliwe jest rozpoznanie zaburzeń metabolizmu glukozy. Wysokie stężenie glukozy na czczo wynika zwykle z podstępnej, obarczonej szeregiem powikłań choroby metabolicznej – cukrzycy. » Lipidogram (CHOL, HDL, nie-HDL, LDL, TG) to zestaw badań służący monitorowaniu gospodarki lipidowej organizmu i oszacowaniu ryzyka zachorowania na choroby sercowo – naczyniowe np. miażdżycę i nadciśnienie tętnicze oraz wystąpienia groźnych incydentów jak udar, zawał, czy nagła śmierć sercowa. Nieprawidłowy wynik lipidogramu świadczy o dyslipidemii, czyli zaburzeniu które nadal stanowi najbardziej rozpowszechniony czynnik ryzyka chorób układu krążenia. » Próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP) to zestaw kilku badań, na podstawie których oceniana jest funkcja wątroby i dróg żółciowych. » Kreatynina wraz z wyliczeniem wskaźnika filtracji kłębuszkowej (eGFR) jest badaniem oceniającym funkcję nerek. Wzrostowi stężenia kreatyniny we krwi, towarzyszy zawsze spadek wartości eGFR co przemawia za zmniejszającą się liczbą czynnych nefronów (jednostek filtrujących), wynikającą z choroby upośledzającej wydolność narządu. Na podstawie uzyskanych wyników wnioskuje się o wydolności lub określa konkretny stopień niewydolności nerek. » CRP to niespecyficzny wskaźnik stanu zapalnego, którego stężenie wzrasta najczęściej w przebiegu infekcji bakteryjnej. Wzrasta ponadto po doznanych urazach, w przebiegu przewlekłych chorób zapalnych jak reumatoidalne zapalenie stawów i nieswoiste zapalne choroby jelit oraz w chorobach nowotworowych. Ze względu na szereg zależności występujących między analizowanymi parametrami, wyniki uzyskanych badań należy skonsultować z lekarzem.   Co może mieć wpływ na wynik: * W okresie 24 godzin przed badaniem krwi należy wstrzymać się od intensywnej aktywności fizycznej.   Jak się pobiera materiał do badania? Do wykonania badań laboratoryjnych kontrolnych niezbędna jest próbka krwi.   Ile czeka się na wyniki? Od 1 do 2 dni. *Czas prezentowany jest w dniach roboczych i może ulec zmianie ze względu na uwarunkowania laboratoryjne i nie stanowi zobowiązania do realizacji usługi w tym czasie. Informację o przewidywanym czasie wykonania wszystkich badań objętych pakietem, zależnie od wybranego punktu pobrań, można sprawdzić na podstronach poszczególnych badań, wybierając placówkę realizacji lub kontaktując się z infolinią.
Powiązane badania

Witamina D metabolit 25(OH)
Ocena poziomu całkowitej 25-hydroksy witaminy D - witaminy 25(OH)D, przydatna  w przebiegu zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej, w tym chorób metabolicznych tkanki kostnej oraz w zatruciu witaminą D.