Test na RSV – na czym polega i kiedy go wykonać?

Sezon jesienno-zimowy to czas szczególnego nasilenia infekcji dróg oddechowych, wywołanych przez różne patogeny wirusowe. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje wirus RSV (ang. respiratory syncytial virus), który może powodować groźne powikłania, zwłaszcza u małych dzieci. Aby właściwie zdiagnozować i leczyć tego typu infekcje, kluczowe jest wykonanie odpowiednich testów diagnostycznych. Sprawdź, kiedy należy przeprowadzić test na RSV i jak on wygląda.

Czym jest wirus RSV?

RSV, (ang. respiratory syncytial virus), czyli wirus syncytialny układu oddechowego (syncytialny wirus oddechowy), to patogen atakujący drogi oddechowe. Należy on do grupy wirusów RNA, które mogą wywoływać szereg dolegliwości, od zwykłego przeziębienia po poważne stany zapalne płuc i oskrzeli. Wirus RSV jest szczególnie niebezpieczny dla niemowląt, małych dzieci oraz osób w podeszłym wieku lub z obniżoną odpornością.

Typowe objawy infekcji RSV to: wodnisty katar, kaszel, gorączka, ból gardła, bóle głowy, ogólne osłabienie i złe samopoczucie. U małych dzieci mogą również wystąpić trudności w oddychaniu, świszczący oddech oraz bezdech. Warto podkreślić, że objawy te są bardzo podobne do przeziębienia, co często utrudnia właściwą diagnozę.

Wirus RSV przenosi się drogą kropelkową – poprzez bezpośredni kontakt z wydzieliną z dróg oddechowych osoby chorej lub przez dotykanie zanieczyszczonych powierzchni. Dlatego też infekcje RSV obserwuje się najczęściej w okresie jesienno-zimowym, gdy spada odporność organizmu i wzrasta podatność na różne patogeny.

Kiedy wykonać test na RSV?

Istnieje kilka kluczowych wskazań do wykonania testu na obecność wirusa RSV:

• Objawy infekcji dróg oddechowych – jeśli u pacjenta występują objawy grypopodobne, lekarz może zlecić test w celu określenia, czy za dolegliwości odpowiada wirus RSV, grypa czy COVID-19. Różnicowanie tych infekcji ma kluczowe znaczenie dla właściwego leczenia.
• Kontakt z osobą zakażoną – osoby, które miały bliski kontakt z kimś chorym na infekcję RSV, powinny wykonać test w celu wykluczenia lub potwierdzenia własnego zakażenia. Pozwala to na szybką izolację i zapobiegnie rozprzestrzenianiu się wirusa.
• Ciężki przebieg infekcji – szczególnie ważne jest wykonanie testu u małych dzieci, osób starszych lub z obniżoną odpornością, u których infekcja RSV może mieć poważniejszy przebieg i prowadzić do powikłań wymagających hospitalizacji.
• Różnicowanie infekcji – w sezonie jesienno-zimowym, gdy nakładają się na siebie zachorowania na grypę, COVID-19 i RSV, test na RSV pomaga lekarzowi postawić właściwą diagnozę i dobrać odpowiednie leczenie, unikając nadmiernego stosowania antybiotyków.

Jak wygląda test na RSV?

Test na obecność wirusa RSV jest szybkim, nieinwazyjnym badaniem diagnostycznym, które polega na pobraniu wymazu z górnych dróg oddechowych. Wyróżnia się dwa główne typy testów na RSV:

• Test antygenowy – badanie na wirus RSV (antygen) polega na wykryciu białek wirusa RSV w pobranej próbce. Daje wynik w ciągu 15–20 minut.
• Test molekularny (PCR) – to badanie na RSV opiera się na wykryciu materiału genetycznego (RNA) wirusa RSV. Jest to metoda bardziej precyzyjna, ale wynik uzyskuje się po kilku godzinach lub dniach.

Testy antygenowe są zwykle stosowane jako badania przesiewowe, a wynik pozytywny powinien być potwierdzony testem molekularnym. Należy brać pod uwagę, że niekiedy test molekularny może wykazywać obecność RNA wirusa u ozdrowieńców do 10 tygodni po wystąpieniu objawów infekcji.

Przebieg testu na RSV

Aby wykonać test antygenowy na RSV, personel medyczny pobiera wymaz z nosa lub z gardła pacjenta przy użyciu specjalnej wymazówki. Wacik z wymazem jest umieszczany w roztworze ekstrakcyjnym, po czy roztwór nakładany jest nakładany na kasetę testową. Po odpowiednim czasie odczytywany jest wynik. Badanie jest szybkie, proste i nieinwazyjne, choć wykonanie wymazu może powodować niewielki dyskomfort u pacjenta. Całość trwa zaledwie kilka minut.

Czy do testu RSV trzeba się przygotować?

Antygenowy test na RSV nie wymaga specjalnych przygotowań. Jednakże warto znać kilka ogólnych wskazówek, które mogą pomóc w sprawnym przebiegu testu:

• Poinformuj lekarza o wszystkich lekach, które przyjmujesz, w tym o lekach dostępnych bez recepty, suplementach diety i ziołach. Chociaż większość leków nie wpływa na wynik testu w kierunku  RSV, zawsze warto upewnić się, że lekarz jest świadomy wszystkich przyjmowanych substancji.
• Jeśli test jest przeprowadzany u dziecka, ważne, aby zapewnić mu wsparcie i wyjaśnić, o ile to możliwe, co się będzie działo. Możesz trzymać dziecko na kolanach podczas pobierania wymazu, aby je uspokoić.
• Chociaż nie jest to zazwyczaj konieczne, niektóre placówki mogą zalecić, aby przez krótki czas przed testem unikać jedzenia i picia, szczególnie jeśli próbka jest pobierana z gardła. Sprawdź u lekarza   lub personelu medycznego, czy mają takie zalecenia.
• Poinformuj lekarza o wszystkich objawach, zwłaszcza jeśli test jest wykonywany w kontekście infekcji dróg oddechowych. Informacje te mogą być pomocne przy interpretacji wyników.

Interpretacja wyników testu na RSV

Wynik testu na RSV może być:

• Pozytywny – oznacza obecność wirusa RSV w pobranej próbce. Pacjent jest zakażony i powinien zastosować się do zaleceń lekarza.
• Negatywny – informuje o niewykryciu wirusa RSV. Jednak nie wyklucza całkowicie infekcji, dlatego w razie utrzymywania się objawów wskazane jest wykonanie testu molekularnego.
• Nieważny – jeśli nie pojawi się linia kontrolna, test należy powtórzyć, gdyż mógł zostać przeprowadzony nieprawidłowo.

Wynik testu antygenowego na RSV należy zawsze skonsultować z lekarzem, który na tej podstawie podejmie decyzję o dalszym postępowaniu.

Testy combo na RSV, grypę i COVID-19

W ostatnim czasie pojawiły się testy combo, które w jednej próbce wykrywają obecność nie tylko wirusa RSV, ale także grypy i COVID-19. Takie wielopanelowe testy antygenowe ułatwiają lekarzom postawienie prawidłowej diagnozy i dobór odpowiedniego leczenia.

Testy combo działają na zasadzie immunochromatografii, wykrywając obecność białek (antygenów) charakterystycznych dla poszczególnych wirusów. Dzięki temu w ciągu kilkunastu minut można uzyskać informację, na który patogen pacjent jest zakażony.

Postępowanie po wykonaniu testu na RSV

Niezależnie od wyniku testu w przypadku utrzymywania się objawów infekcji dróg oddechowych konieczna jest konsultacja z lekarzem. To on na podstawie wywiadu, badania fizykalnego i wyników badań zleci odpowiednie leczenie. Wirus RSV nie posiada skutecznego leczenia przyczynowego, dlatego terapia ma charakter objawowy. Obejmuje ona m.in. nawadnianie organizmu, leczenie gorączki i bólu, a w ciężkich przypadkach także tlenoterapię i wspomaganie oddechu.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska