Uczulenie na cytrusy

Alergią pokarmową nazywamy powtarzalny stan zespołu objawów, które pojawiają się u danej osoby po spożyciu konkretnego produktu spożywczego, podczas gdy nie występują one u ludzi bez alergii. Jest wynikiem niepożądanej reakcji układu immunologicznego i może pojawić się nawet po spożyciu minimalnych ilości pokarmu. Za objawy alergii pokarmowej odpowiadają przeciwciała klasy IgE swoiste dla składników (alergenów) uczulającego pokarmu. Objawy alergii pokarmowej są bardzo zróżnicowane i obejmują zarówno niegroźne symptomy (np. ból brzucha), jak i ogólnoustrojowe reakcje nadwrażliwości zagrażające życiu. Do pokarmów najczęściej alergizujących u dzieci zaliczamy krowie mleko oraz jajka. U dorosłych często spotyka się alergię na ryby i owoce morza, soję, pomidory, orzeszki ziemne czy zboża, przy czym częstość występowania alergii danego typu jest silnie uzależniona od menu charakterystycznego dla regionu geograficznego. Dość częste jest również zależne od swoistej IgE uczulenie na cytrusy.

Czym jest uczulenie na cytrusy?

 

Cytrusy to jedne z najczęściej uprawianych i spożywanych owoców na całym świecie. Należą do nich m.in. pomarańcze, cytryny, limonki, mandarynki, grejpfruty czy klementynki. Zawierają szereg wartościowych składników odżywczych i są po prostu smaczne. Z powodzeniem wykorzystuje się je także w przemyśle kosmetycznym i do produkcji środków czystości. Temat alergii na cytrusy zyskuje na popularności głównie zimą, gdy wraz ze zbliżającym się okresem świątecznym, na wielu polskich stołach lądują mandarynki. Jak objawia się alergia na cytrusy i czy może być groźna?

Alergia na cytrusy – objawy

Reakcja organizmu może dotyczyć różnych układów i narządów. Uczulenie na cytrusy może manifestować się objawami z przewodu pokarmowego w najróżniejszy sposób. Symptomy obejmują: nudności, wymioty, biegunki lub zaparcia, zgagę, bóle brzucha, zaburzenia połykania czy zespół alergii jamy ustnej, który charakteryzuje się świądem, pieczeniem i obrzękiem warg, języka, podniebienia, a czasem także chrypką. Mogą pojawić się objawy ze strony układu oddechowego (najczęściej alergiczny nieżyt nosa lub astma, ale także obrzęk górnych dróg oddechowych czy kaszel), rozmaite zmiany skórne (pokrzywka, obrzęk, rumień), a nawet wstrząs anafilaktyczny ze spadkiem ciśnienia tętniczego zagrażającym życiu.

Jak objawia się uczulenie na cytrusy u dzieci? Wysypka i inne skórne zmiany są częstą manifestacją alergii u niemowląt i małych dzieci, ale mogą pojawić się u nich wszystkie symptomy, które występują u dorosłych. Wysypka po cytrusach może mieć charakter rumieniowy, grudkowy, pokrzywkowy i inne. U niemowląt częstą manifestacją alergii pokarmowej na różne produkty jest atopowe zapalenie skóry i stolce z domieszką krwi i śluzu.

Objawy alergii na cytrusy mogą pojawić się nie tylko po spożyciu tych owoców na surowo, ale także w innych postaciach.

Uczulenie na cytrusy – przyczyny

 

W owocach cytrusowych występuje kilka alergenów roślinnych: należące do profilin, niespecyficzne białka wiążące lipidy, germino podobne białka obronne, odporne na działanie temperatury i enzymów protelitycznych oraz białko zależne od czynnika wzrostu i rozwoju: gibereliny. Dodatkowo, cytrusy zawierają liczne substancje zapachowe wykazujące alergizujące działanie, np. hydroksycytronellal czy cytral.

Cytrusy – uczulenie. Jak je zdiagnozować?

Jeśli podejrzewasz u siebie uczulenie na cytrusy, zacznij unikać ich w swojej diecie i udaj się do lekarza. Podstawę diagnostyki stanowi szczegółowy wywiad, postaraj się więc dokładnie zapamiętać jaki owoc (i w jakiej postaci oraz ilości) wywołał u Ciebie objawy. Dokładnie opisz dolegliwości, które się pojawiły, zwróć uwagę na ich nasilenie i czas, który upłynął od zjedzenia pokarmu do momentu pojawienia się symptomów.

Diagnostyka laboratoryjna alergii obejmuje oznaczenie stężenia całkowitego IgE i IgE swoistej dla ekstraktów alergenowych i składników ekstraktów, tzw. alergenów molekularnych. Testy laboratoryjne są zupełnie bezpieczne i nie wymagają odstawiania przyjmowanych leków przeciwhistaminowych i sterydowych.

Testy skórne punktowe wykorzystują ekstrakty alergenów cytrusów. Takie badanie stanowi potencjalne niebezpieczeństwo dla chorego, stąd przeprowadzane są w gabinecie zabiegowym. Krople alergenów nakłada się zwykle na skórę przedramienia i wykonuje maleńkie nakłucia. Po 20 minutach lekarz ocenia odczyny na skórze. Rozstrzygającym sposobem wykrycia alergii jest doustna próba prowokacyjna, w której pod kontrolą lekarską w szpitalu, podaje się pacjentowi uczulający go produkt i obserwuje pojawiające się objawy. Potrzeba wykonywania prowokacji jest znaczenie zredukowana dzięki rozpowszechnieniu testów laboratoryjnych opartych na diagnostyce molekularnej.

Diagnostyka dysponuje szeroką ofertą badań in vitro w kierunku alergii na owoce cytrusowe. Możesz wykonać np. panel pokarmowy – owoce, czy panel atopowy, czyli ilościowe oznaczenie w surowicy krwi przeciwciał klasy IgE specyficznych w stosunku do panelu alergenów pokarmowych, w tym mieszaniny cytrusów: grejpfruta, cytryny, pomarańczy i mandarynki (lub cytryny, limonki, pomarańczy i mandarynki). Możesz wykonać także oznaczenie w surowicy krwi przeciwciał klasy IgE specyficznych w stosunku do alergenów pojedynczych cytrusów – pomarańczy, cytryny czy mandarynki.

Pamiętaj, że diagnostyka alergii na cytrusy jest istotna również przez wzgląd na występowanie alergii krzyżowych. Alergeny cytrusów wykazują bowiem duże podobieństwo do innych alergenów np. brzoskwiń, traw czy oliwy z oliwek.

Uczulenie na cytrusy – i co dalej?

 

W przypadku alergii pokarmowej, podstawowym postępowaniem jest z reguły wykluczenie z diety produktu powodującego uczulenie oraz produktów zawierających spokrewnione alergeny odpowiedzialne za wspomniane uczuleniowe reakcje krzyżowe. Po postawieniu diagnozy lekarz poinformuje Cię, jakich pokarmów powinieneś unikać. Dowiesz się także jak postępować w razie przypadkowego spożycia alergenu i wystąpienia objawów uczulenia. Umiejętność rozpoznania rozpoczynającego się wstrząsu anafilaktycznego jest bardzo ważna, bowiem szybkie przeciwdziałanie (podanie stosowanych leków przeciwwstrząsowych) i wezwanie pomocy może uratować życie.

Jeśli temat alergii jest dla Ciebie interesujący, w tym artykule znajdziesz ciekawe informacje na temat uczulenia na nikiel.

Bibliografia:

• „Alergia na cytrusy” – J. Karczewska, N. Ukleja-Sokołowska, Z. Bartuzi