USG piersi – jak wygląda i kiedy należy wykonać?

Badanie ultrasonograficzne, znane jako USG, jest nieinwazyjną metodą diagnostyczną, która wykorzystuje fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości do tworzenia obrazów wnętrza ciała. W trakcie badania urządzenie ze specjalną głowicą emituje fale ultradźwiękowe. Fale te odbijają się od różnych struktur w ciele, a odbite sygnały są przetwarzane przez komputer na obraz w czasie rzeczywistym. USG jest szeroko stosowane w medycynie, szczególnie w diagnostyce chorób narządów wewnętrznych, takich jak wątroba, nerki, serce i tarczyca, a także w ginekologii i położnictwie do monitorowania ciąży i oceny zdrowia płodu. Dzięki swojej bezpiecznej naturze, braku promieniowania i możliwości obrazowania tkanek miękkich, USG jest idealnym narzędziem do szybkiej oceny stanu zdrowia pacjenta.

USG piersi – co warto wiedzieć?

USG piersi to nieinwazyjna metoda, która pozwala na ocenę struktury tkanki piersiowej i identyfikację ewentualnych nieprawidłowości. Badanie to jest szczególnie przydatne w wykrywaniu guzów, torbieli, zmian zapalnych czy innych patologii, które mogą być trudne do zauważenia podczas rutynowego badania palpacyjnego.

USG piersi jest często stosowane jako uzupełnienie mammografii, zwłaszcza u kobiet z gęstymi tkankami piersiowymi, u których mammografia może być mniej skuteczna. Wskazania do wykonania USG piersi obejmują również ocenę wyników mammografii, monitorowanie zmian wykrytych w poprzednich badaniach, a także kontrolę po leczeniu nowotworów piersi. Badanie jest bezpieczne, stosunkowo szybkie oraz bezbolesne. 

Warto pamiętać, że choć USG piersi jest cennym narzędziem diagnostycznym, nie zastępuje ono regularnych badań mammograficznych ani badania lekarskiego, które są kluczowe w profilaktyce raka piersi.

Wskazania do USG piersi

Oto główne wskazania do wykonania tego badania:

• wykrywanie i ocena guzów piersi oraz okolicznych węzłów chłonnych,
• badanie piersi u kobiet z gęstą tkanką,
• uzupełnienie mammografii,
• ocena biopsji i precyzyjne pobranie próbki,
• monitorowanie zmian w obrębie piersi,
• badanie kontrolne po leczeniu nowotworowym.

W badaniu ultrasonograficznym po uwidocznieniu nieprawidłowej zmiany należy przypisać jej kategorię w klasyfikacji BIRADS-USG. Klasyfikacja BIRADS (ang. Breast Imaging Reporting and Data System) to system oceny wyników badań obrazowych piersi. System BIRADS dzieli wyniki badań na kilka kategorii, które pomagają określić dalsze postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne:

• BIRADS 0: wymaga dodatkowego badania – obrazowanie nie jest wystarczające do postawienia ostatecznej diagnozy,
• BIRADS 1: badanie normalne – brak zmian patologicznych,
• BIRADS 2: zmiany łagodne – obecność zmian, które są jednoznacznie łagodne,
• BIRADS 3: zmiany prawdopodobnie łagodne – zaleca się kontrolę po określonym czasie, aby potwierdzić stabilność zmian,
• BIRADS 4: zmiany podejrzane – wymaga dalszej diagnostyki, np. biopsji, w celu wykluczenia lub potwierdzenia nowotworu,
• BIRADS 5: zmiany bardzo podejrzane – wysoka prawdopodobieństwo nowotworu, należy przeprowadzić dalsze badania i leczenie,
• BIRADS 6: potwierdzony nowotwór – zmiany zostały potwierdzone w badaniu histopatologicznym.

USG piersi a mammografia

USG piersi i mammografia to dwa różne badania diagnostyczne stosowane do oceny zdrowia piersi, każde z nich ma swoje zalety i wady. USG nie wykorzystuje promieniowania, co czyni je bezpiecznym wyborem, szczególnie dla młodszych kobiet i w czasie ciąży, doskonale nadaje się do oceny struktur mięsistych i płynnych, takich jak torbiele i guzki. Badanie jest nieinwazyjne i bezbolesne. Może jednak nie dostarczyć pełnego obrazu struktur piersi w sposób, w jaki robi to mammografia.

Mammografia jest skuteczna w wykrywaniu wczesnych zmian nowotworowych, nawet przed pojawieniem się objawów. Jest złotym standardem w programach przesiewowych dla kobiet powyżej 40. roku życia. Jednak mammografia wykorzystuje niskie dawki promieniowania rentgenowskiego, co wiąże się z minimalnym, ale istniejącym ryzykiem. Może być nieco bolesna, gdyż wymaga uciskania piersi w celu uzyskania wyraźnych obrazów oraz mniej skuteczna w ocenie gęstej tkanki piersiowej, co może prowadzić do fałszywych wyników. 

Zastosowanie obu metod diagnostycznych w ocenie zmian w piersiach stanowi optymalne podejście w profilaktyce zdrowotnej pacjentek

USG piersi – jak często? 

Kobiety bez objawów i w dobrej kondycji zdrowotnej powinny rozważyć wykonanie USG piersi co 1-2 lata, zwłaszcza jeśli mammografia nie jest dostępna. Regularność badań może się różnić w zależności od indywidualnych czynników ryzyka oraz zaleceń lekarza. Dla kobiet z objawami, jeśli występują zmiany w piersiach, takie jak guzki, ból czy zmiana kształtu, USG piersi może być zalecane częściej.

USG piersi – w którym dniu cyklu? 

Ogólnie, nie ma ściśle określonych wymagań co do dnia cyklu, kiedy należy wykonać USG piersi. Jednakże niektóre kobiety mogą odczuwać wrażliwość piersi w określonych fazach cyklu menstruacyjnego, więc badanie może być wygodniejsze do wykonania w fazie przed owulacją, gdy tkanki są mniej wrażliwe.

USG piersi – kiedy?

USG piersi można wykonywać w każdym wieku. Jest szczególnie zalecane dla kobiet poniżej 40. roku życia, dla których mammografia może być mniej efektywna oraz dla kobiet z gęstymi tkankami piersiowymi. Jest także używane u młodszych kobiet w przypadku nieprawidłowości wykrytych podczas badania lekarskiego.

Czy na USG piersi trzeba mieć skierowanie? 

W Polsce, w ramach publicznej ochrony zdrowia, zazwyczaj wymagane jest skierowanie od lekarza na badanie USG piersi. Skierowanie może wystawić lekarz rodzinny, ginekolog, onkolog lub inny specjalista. Skierowanie jest potrzebne, aby badanie było refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).

Jeśli chodzi o badania prywatne, można wykonać USG piersi bez skierowania, ale koszt badania będzie wtedy ponoszony przez pacjenta. W takich przypadkach lekarz może również zlecić badanie, ale nie jest to obligatoryjne.

Ile trwa USG piersi?

Do badania USG piersi nie jest wymagane specjalne przygotowanie, co czyni je stosunkowo prostym i wygodnym badaniem. Zalecane jest utrzymanie czystości skóry piersi, warto unikać stosowania dezodorantów, balsamów lub innych produktów na skórę piersi, które mogą wpływać na jakość obrazu lub sprawić, że skóra będzie śliska.

Samo badanie USG piersi zazwyczaj trwa od 10 do 30 minut, w zależności od skomplikowania przypadku i zakresu badania. Czas ten może się różnić w zależności od doświadczenia technika ultrasonograficznego oraz liczby obszarów do zbadania.

Przebieg badania:

1. Pacjentka zostanie poproszona o zdjęcie górnej części ubrania do nagiej skóry (bez stanika) i położenie się na łóżku medycznym, lekarz może poprosić o założenie ręki za głowę.
2. Na skórę piersi aplikowany jest specjalny żel, który poprawia przewodzenie fal dźwiękowych i umożliwia uzyskanie wyraźnych obrazów.
3. Lekarz przesuwa głowicę ultrasonograficzną po powierzchni piersi, badając różne obszary i rejestrując obrazy.
4. Po zakończeniu badania żel zostaje usunięty, a pacjentka może wrócić do swoich zwykłych zajęć.

Badanie jest bezbolesne i nie wymaga znieczulenia.

Podsumowanie – FAQ

Czy zmiany w strukturze piersi są związane z cyklem miesiączkowym?

Tak, zmiany w strukturze piersi mogą być związane z cyklem miesiączkowym. W fazie przedmiesiączkowej, pod wpływem hormonów takich jak estrogen i progesteron, piersi mogą stać się bardziej wrażliwe, opuchnięte i napięte. Objawy te zazwyczaj ustępują po rozpoczęciu menstruacji, gdy poziom hormonów spada.
Czy terapia hormonalna może mieć wpływ na powstawanie zmian w obrębie piersi?

Tak, terapia hormonalna może wpływać na powstawanie zmian w obrębie piersi. Stosowanie hormonów, takich jak estrogen i progesteron, może powodować wzrost wrażliwości, obrzęk oraz pojawienie się łagodnych guzków w piersiach. Długotrwałe stosowanie hormonów, zwłaszcza w terapii zastępczej, może również zwiększać ryzyko rozwoju raka piersi.

Czy implanty piersiowe mogą przeszkadzać w przeprowadzaniu USG piersi?

Implanty piersiowe mogą utrudniać przeprowadzenie USG, ponieważ mogą zasłaniać część tkanki piersi, co utrudnia dokładną ocenę. Jednak doświadczony lekarz potrafi odpowiednio dostosować technikę badania, aby obejść te ograniczenia i uzyskać odpowiedni dostęp do badanego obszaru.

Kto wystawia skierowanie na USG piersi?

Skierowanie na USG piersi w Polsce może wystawić lekarz rodzinny, ginekolog lub onkolog. Skierowanie nie jest jednak wymagane, jeśli badanie wykonywane jest prywatnie.

Kto robi USG piersi?

USG piersi może wykonać wykwalifikowany lekarz radiolog, specjalista diagnostyki obrazowej, również lekarz ginekolog i chirurg, jeśli posiada odpowiednie uprawnienia i doświadczenie.

Ile trwa USG piersi?

USG piersi zazwyczaj trwa od 10 do 20 minut, w zależności od zakresu badania i ewentualnych wykrytych zmian.

Czy na USG piersi trzeba mieć skierowanie?

Na USG piersi w Polsce wymagane jest skierowanie, jeśli badanie ma być wykonane w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Natomiast w przypadku badań prywatnych, skierowanie nie jest konieczne.

Dr n.med. Iwona Chromik