Warfaryna – co warto wiedzieć o jej działaniu i zastosowaniu?

Warfaryna jest doustnym lekiem stosowanym w profilaktyce i w leczeniu choroby zakrzepowo-zatorowej. Terapia wymaga regularnej oceny krzepnięcia krwi i indywidualnego dostosowywania dawki leku pod kontrolą lekarza. Czy warfaryna i heparyna to to samo? Jakie mogą być skutki uboczne stosowania warfaryny? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz poniżej!

Warfaryna – co to jest? Jak działa?

Warfaryna jest najczęściej stosowanym doustnym lekiem przeciwkrzepliwym. Odkryto ją przypadkowo już w latach 20. XX wieku. Wśród bydła karmionego pleśniejącą kiszonką z koniczyny Melilotus alba i Melilotus officinalis dochodziło wówczas do zaburzeń krzepnięcia krwi i śmierci w wyniku krwotoków. Warfaryna została po raz pierwszy dopuszczona do stosowania u ludzi już w 1954 roku. Hamuje aktywność enzymu odpowiedzialnego za aktywację witaminy K w organizmie człowieka. Zmniejsza to syntezę czynników krzepnięcia II, VII, IX i X, do których wytworzenia niezbędna jest jej obecność.

Warfaryna jest lekiem stosowanym doustnie. Szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, osiągając maksymalne stężenie we krwi po mniej więcej 4 godzinach. Na efekt przeciwkrzepliwy warfaryny trzeba jednak poczekać około 24–72 godziny od rozpoczęcia terapii. Lek jest metabolizowany w wątrobie i wydalany przez nerki. Działanie przeciwkrzepliwe warfaryny utrzymuje się zwykle od 2 do 5 dni.

Zobacz również: Skaza krwotoczna – co to jest, jak wygląda i jakie są objawy?

Wskazania do terapii warfaryną

Warfaryna jest stosowana w profilaktyce i w leczeniu choroby zakrzepowo-zatorowej (m.in. zakrzepicy żył głębokich i zatorowości płucnej). Zmniejsza ryzyko śmierci z powodu zakrzepicy u osób po przebytym zawale mięśnia sercowego, zmagających się z migotaniem przedsionków, chorobami zastawek lub po przebytym protezowaniu zastawek serca.

Co stanowi przeciwwskazanie do stosowania warfaryny?

Terapia warfaryną nie zawsze jest możliwa. Stosowanie leku jest przeciwwskazane m.in. u osób z:

• nadwrażliwością na warfarynę lub inny składnik preparatu;
• wysokim ryzykiem wystąpienia krwotoku (niewydolnością wątroby, małopłytkowością, aktywną chorobą wrzodową, tętniakiem mózgu, aktywnym krwawieniem z przewodu pokarmowego, dróg moczowych czy wewnątrzczaszkowym);
• planowanym zabiegiem chirurgicznym;
• nadciśnieniem złośliwym;
• otępieniem.

Warfaryna przenika przez łożysko i osiąga we krwi płodu podobne stężenie, jak u matki. Może prowadzić do wystąpienia wad rozwojowych, przedwczesnego porodu, poronienia lub martwego urodzenia. Włączenie lub kontynuacja leku w czasie ciąży powinny być skonsultowane ze specjalistą, który oszacuje potencjalne korzyści i ryzyko związane ze stosowaniem warfaryny przez przyszłą matkę. Lek nie przenika do mleka, w razie konieczności może być więc przyjmowany w trakcie karmienia piersią. 

O czym pamiętać podczas terapii warfaryną?

Stosując warfarynę, należy pamiętać o kilku prostych zasadach:

• lek przyjmuje się raz dziennie o dowolnej porze, chyba że lekarz zaleci inaczej;
• dawka leku powinna być dobrana przez lekarza;
• należy wykonywać kontrolne badania PT (INR) zgodnie z zaleceniem lekarza;
• należy ograniczyć w diecie lub całkowicie wyeliminować z jadłospisu produkty o wysokiej zawartości witaminy K, m.in. sałatę, brokuły, szpinak;
• sok z żurawiny, sok grejpfrutowy i alkohol mogą nasilać działanie warfaryny, dlatego wskazane jest ograniczenie ich spożycia.

Oznaczenie czasu protrombinowego i wartości INR to jedno z badań na krzepliwość krwi. Podczas terapii z użyciem warfaryny ich wartości powinny ulec wydłużeniu. W większości przypadków zaleca się, aby poziom INR u pacjentów przyjmujących warfarynę mieścił się w zakresie od 2,0 do 3,0. U części osób (np. po wszczepieniu sztucznej zastawki mitralnej) dąży się do nieco wyższych wartości INR (2,5–3,5) [1]. Decyzję o dawce leku i docelowym poziomie INR podejmuje lekarz po indywidualnym uwzględnieniu potencjalnych korzyści i ryzyka u danego pacjenta.

Czy warfaryna jest bezpieczna?

Podobnie jak w przypadku innych leków, również przyjmowanie warfaryny wiąże się z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Należą do nich:

• istotne klinicznie krwotoki, np. krwawienie z przewodu pokarmowego, wewnątrzczaszkowe, wewnątrzgałkowe;
• nudności, wymioty;
• bóle brzucha;
• wzdęcia;
• biegunka;
• zaburzenia smaku;
• wysypka;
• martwica skóry wywołana warfaryną;
• zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych;
• przemijające łysienie;
• reakcja alergiczna.

Martwica skóry wywołana warfaryną występuje rzadko i rozwija się zwykle w ciągu 3–8 tygodni od rozpoczęcia przyjmowania leku. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek niepokojących zmian skórnych należy skonsultować się z lekarzem.

Co zamiast warfaryny? Inne metody antykoagulacji

Warfaryna jest tylko jednym z przykładów leków przeciwkrzepliwych, czyli antykoagulantów. Specjaliści coraz częściej sięgają po antykoagulanty nowej generacji, które nie wymagają wykonywania kontrolnych badań INR – dabigatran, rywaroksaban, apiksaban czy edoksaban. Wciąż także używa się takich leków, jak heparyna niefrakcjonowana, drobnocząsteczkowa czy acenokumarol.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian