Wypadanie macicy - przyczyny, objawy oraz najnowsze metody leczenia

Wypadanie macicy to choroba kobiet, które w przeszłości doświadczyły trudnego i skomplikowanego porodu, wieloródek czy pań w okresie przekwitania. Wiąże się z dyskomfortem, jej symptomy potrafią skutecznie utrudnić codzienne funkcjonowanie. Jakie są przyczyny i objawy schorzenia? Poznaj najnowsze metody leczenia wypadającej macicy.

Co to jest wypadanie macicy?

Macica jest narządem mięśniowym, umiejscowionym pomiędzy pęcherzem moczowym a odbytnicą. Kształtem przypomina gruszkę, która umocowana jest w jamie macicy więzadłami. Macicę, pęcherz moczowy, odbytnicę oraz pochwę w prawidłowej pozycji utrzymują mięśnie dna miednicy. Gdy dochodzi do ich osłabienia, a także do rozluźnienia ścięgien oraz więzadeł aparatu podtrzymującego narządy, dochodzi do obniżenia macicy do kanału pochwy, co może skutkować nawet jej wypadnięciem. Pacjentki cierpiące na zaburzenia statyki narządów miednicy mniejszej często zgłaszają również obniżenie pęcherza. Nierzadko obserwują także wypadanie pochwy (w skrajnych przypadkach dochodzi do jej wynicowania, czyli odwrócenia na drugą stronę).

Obniżenie narządów miednicy mniejszej – klasyfikacja

System POP-Q (Pelvic Organ Prolapse Quantification System) wyodrębnia 5 stopni wypadania macicy:

• Stopień 0 – prawidłowa statyka narządów miednicy mniejszej, brak obniżenia.
• Stopień 1 – miejsce największego obniżenia leży w odległości powyżej 1 cm od strzępków błony dziewiczej.
• Stopień 2 – miejsce największego obniżenia znajduje się pomiędzy 1 cm powyżej a 1 cm poniżej strzępków błony dziewiczej.
• Stopień 3 – miejsce największego obniżenia znajduje się więcej niż 1 cm poniżej strzępków błony dziewiczej, ale nie więcej, niż 2 cm mniej niż całkowita długości pochwy w cm.
• Stopień 4 – dochodzi do całkowitego wypadania na długości całej pochwy.

Wypadanie macicy – przyczyny

Przyczyn wypadania macicy jest kilka. Problem najczęściej dotyczy kobiet, które w przeszłości urodziły duże (ważące powyżej 4 kg) dziecko, a także pań, które przeszły skomplikowane porody (zwłaszcza te, związane z nacięciem krocza) lub rodziły wielokrotnie. Nie bez znaczenia jest również wiek. Wraz z upływem lat tkanki stają się coraz mniej elastyczne oraz mniej jędrne – problem ten nasila się w okresie przekwitania. Dlaczego tak się dzieje? W tym czasie w kobiecym organizmie spada ilość estrogenów, co powoduje zmniejszenie produkcji kolagenu mającego niebagatelny wpływ na kondycję struktur mięśni dna miednicy.

Wypadanie szyjki macicy to również przypadłość kobiet otyłych czy wykonujących wyczerpujące prace fizyczne, związane np. z dźwiganiem ciężkich przedmiotów lub uprawianiem wysiłkowych dyscyplin sportu. Częsty nacisk na narządy miednicy mniejszej może przyczyniać się do osłabienia aparatu, odpowiedzialnego za ich prawidłowe ułożenie.

Wśród przyczyn wypadania macicy znajdują się również predyspozycje genetyczne związane z zaburzeniami metabolizmu kolagenu, co naraża na zwiotczenie mięśni, które podtrzymują narządy rodne we właściwej pozycji. Warto wiedzieć, że przewlekły kaszel czy zaparcia przyczyniają się do większego nacisku na narządy rodne, co powoduje ich osłabienie. Efekt? Wypadanie szyjki macicy i pochwy.

Sprawdź: ePakiet Badań po porodzie

Wypadająca macica – objawy

Jak rozpoznać obniżenie macicy lub jej wypadnięcie? Jakie objawy daje wypadanie pochwy? Symptomy tych zaburzeń są dość charakterystyczne, a ich nasilenie zależy od stopnia zaawansowania choroby. Do najbardziej typowych należą:

• Dolegliwości ze strony układu moczowego: problemy z trzymaniem moczu, uczucie pełności / niekompletnego wypróżnienia pęcherza, nieuzasadnione parcie na pęcherz, częste oddawanie moczu, nieprawidłowy jego strumień.
• Nietrzymanie gazów i stolca, konieczność silnego parcia podczas wypróżniania się.
• Ból podbrzusza, pochwy i okolicy krzyżowej.
• Uczucie parcia w pochwie, wrażenie, jakby ją coś wypełniało czy się z niej wysuwało.
• Problemy podczas stosunków seksualnych: ból podczas współżycia lub po jego zakończeniu, niemożność odbycia stosunku (przy zaawansowanej chorobie).
• Podbarwione krwią upławy, krwawienia między miesiączkami.
• Nawracające stany zapalne, częste problemy z infekcją dróg moczowych.

Wypadanie macicy – diagnostyka

W przypadku wystąpienia objawów wskazujących na obniżenie macicy należy udać się do ginekologa – niestety wiele kobiet zwleka do ostatniej chwili ze zgłoszeniem się do lekarza, uznając problem za wstydliwy. To błąd, ponieważ im szybciej zdiagnozowana choroba, tym większa szansa (pod warunkiem wprowadzenia właściwej terapii) na uniknięcie inwazyjnego, operacyjnego leczenia.

W pierwszej kolejności specjalista przeprowadza wywiad, dotyczący symptomów choroby: dolegliwości związanych z wypróżnianiem się, oddawaniem moczu czy problemów podczas stosunków seksualnych. Pacjentka z pewnością musi odpowiedzieć na pytania dotyczące liczby porodów, ich przebiegu, dotychczasowych terapii oraz zażywanych lekarstw.

Na podstawie przeprowadzanego wywiadu lekarskiego ginekolog zwykle zleca dalszą diagnostykę, która może obejmować:

• Badanie uroginekologiczne.
• Badanie USG dopochwowe wraz z USG krocza i pochwy.
• Test kaszlowy.

Jak żyć z wypadającą macicą?

Kobiety, które dotknął problem obniżenia macicy, muszą być pod stałą opieką lekarza. Nie wolno bagatelizować choroby, ponieważ szybkie wdrożenie odpowiedniej terapii daje większą szansę na poprawę jakości życia.

Jak żyć z wypadającą macicą? Niestety problem ten pogarsza komfort codziennego funkcjonowania. Kobiety mające kłopot z nietrzymaniem moczu zmuszone są do noszenia specjalnych wkładek. Brak kontroli nad trzymaniem gazów czy stolca prowadzi do wycofania się z życia społecznego, a nawet zawodowego.

Niezależnie od zalecanej przez specjalisty metody leczenia, warto zmienić codzienne nawyki – w pierwszej kolejności należy całkowicie zrezygnować z dźwigania ciężkich przedmiotów. W przypadku pojawienia się problemów z zaparciami, trzeba zgłosić się do specjalisty. Z lekarzem warto omówić również kwestię tzw. pessariów, czyli dysków lub krążków, których zadaniem jest podtrzymanie ścian pochwy. Kobiety mające problem z wypadającą szyjką macicy powinny również dbać o prawidłową masę ciała. Należy wykonywać także ćwiczenia mające na celu wzmocnienie sprężystości mięśni krocza oraz dna miednicy – w tym celu warto zasięgnąć porady u fizjoterapeuty uroginekologicznego.

Wypadanie macicy – ćwiczenia Kegla

To, co może zrobić każda kobieta, która zmaga się z problemem wypadającej szyjki macicy, to wzmocnienie mięśni jej dna. Mięśnie Kegla znajdują się pomiędzy kością łonową a guziczną i sięgają w kierunku odbytnicy. Ćwiczenia, które je aktywizują, nie są czasochłonne i można je wykonywać dyskretnie oraz efektywnie praktycznie w każdej sytuacji: stojąc w kolejce, oglądając TV czy jadąc samochodem. Jak dowiedzieć się, gdzie są mięśnie Kegla? Będąc w toalecie należy powstrzymać strumień moczu – w ten sposób można zlokalizować pracujące grupy mięśniowe i to je należy aktywizować, by wzmocnić aparat podtrzymujący narządy miednicy małej. Ważne, aby ćwiczeń nie wykonywać podczas mikcji (za wyjątkiem momentu, kiedy pacjentka uczy się położenia mięśni Kegla), ponieważ częste wstrzymywanie moczu jest niezdrowe.

Ćwiczenia można wykonywać również przy pomocy specjalnych stożków dopochwowych, których właściwy rozmiar pomoże dobrać ginekolog. Pierwsze efekty są zauważalne po trzech miesiącach regularnych ćwiczeń (około 50-100 powtórzeń dziennie). Warto pamiętać, że sprawne i silne mięśnie Kegla to nie tylko szansa na uniknięcie nieprzyjemnych objawów wypadania macicy, ale również szansa na bardziej satysfakcjonujące życie seksualne.

Wypadanie macicy – leczenie hormonalne

Jeśli lekarz uzna, że przyczyną wypadającej macicy są zaburzenia hormonalne, prawdopodobnie zaproponuje pacjentce wprowadzenie terapii estrogenami. Można je przyjmować w postaci tabletek; dostępne są również specjalne żele lub kremy, które stosuje się miejscowo.

Wypadanie macicy – najnowsze metody leczenia operacyjnego

W przypadku nasilonych dolegliwości, kiedy pacjentka ma spore problemy z nietrzymaniem moczu czy gazów, lekarz może rozważyć leczenie operacyjne. Kiedyś problem wypadającej macicy rozwiązywano poprzez usunięcie narządu (histerektomia), niestety skutkiem ubocznym zabiegu często było obniżenie i wypadanie pochwy. Obecnie najnowsze metody leczenia operacyjnego wypadającej macicy to:

• Zabieg z wykorzystaniem siatek polipropylenowych, które unoszą wszystkie narządy i utrzymują je we właściwym, naturalnym położeniu. Siatka zastępuje uszkodzone więzadła i przyczepy mięśni miednicy mniejszej – biomateriał, z którego jest skonstruowana, wrasta w tkanki. Zabieg wykonywany jest przez pochwę w znieczuleniu ogólnym lub przewodowym.
• Podwieszenie szczytu pochwy do brzusznej powierzchni kości krzyżowej.
• Zastosowanie specjalnej polipropylenowej taśmy, która ma kształt odwróconej litery „U”. Przejmuje ona zadania zniszczonych więzadeł krzyżowo-macicznych, odpowiedzialnych za poprawną statykę narządów miednicy mniejszej.

Wszystkie wyżej opisane metody leczenia inwazyjnego w większości przypadków dają zadowalające rezultaty, jednak jak każdy zabieg, wiążą się z ryzykiem powikłań. Do najczęstszych należą:

• Krwiaki.
• Odrzucenie siatki z powodu toczącej się infekcji.
• Uszkodzenia aparatu moczowego: cewki moczowej lub moczowodów.

Najnowsze metody leczenia wypadającej macicy to również elektrostymulacja mięśni dna macicy – podczas zabiegu wykorzystywany jest przepływ prądu, który ma za zadanie wywołać skurcz mięśni.

Bibliografia:

1. Czynniki ryzyka defektów dna miednicy u kobiet zakwalifikowanych do operacji rekonstrukcyjnych – polskie badanie wieloośrodkowe, Ginekologia Polska 2010, 81, 821-827.
2. Polskie Towarzystwo Uroginekologiczne, Interdyscyplinarne wytyczne Polskiego Towarzystwa Uroginekologicznego odnośnie diagnostyki i leczenia obniżenia narządów miednicy mniejszej, online: https://ptug.pl/rekomendacje/intersdyscyplinarne-wytyczne-polskiego-towarzystwa-uroginekologicznego-odnosnie-diagnostyki-i-leczenia-obnizenia-narzadow-miednicy-mniejszej, dostęp: 07.01.2023.