Zmiany skórne u dzieci – wszystko, co musisz wiedzieć

Skóra pełni wiele istotnych funkcji w organizmie. Chroni go przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi i jest miejscem aktywności układu immunologicznego. Regularna obserwacja skóry u dziecka może pomóc we wczesnym wykryciu rozwijających się problemów zdrowotnych. W tym wpisie przedstawimy najważniejsze informacje na temat zmian skórnych u dzieci – wszystko, co musisz wiedzieć o objawach, przyczynach i sposobach łagodzenia dolegliwości skórnych. 

Zmiany na skórze u dziecka – jakie mogą być przyczyny?

Niektóre zmiany na skórze dziecka nazywane są przez lekarzy wykwitami. Mogą być objawem różnych chorób lub reakcji organizmu na czynniki zewnętrzne. Wśród przyczyn zmian skórnych u dzieci wymienia się m.in. infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze oraz choroby o charakterze alergicznym. 

Skóra jest jednym z największych narządów i posiada bardzo rozbudowany układ immunologiczny. Aktywacja komórek odpornościowych w jej obrębie może wiązać się np. z występowaniem pokrzywki, trądziku, egzemy czy świądu. Ocenę zmian na skórze u dziecka wykonuje pediatra lub dermatolog – przeprowadza ocenę wzrokową, badanie palpacyjne i zbiera wywiad medyczny. 

Zawsze należy zwrócić uwagę na umiejscowienie, liczbę, rozmieszczenie oraz kolor wykwitów skórnych. Dotykając zmiany, należy określić jej rodzaj i powierzchnię. Warto również zwrócić uwagę, czy dziecko skarży się na świąd, ból lub wykazuje nadwrażliwość na bodźce dotykowe. Istotne jest zaobserwowanie momentu pojawienia się, okresu utrzymywania się i ewentualnych zmian charakteru wykwitów skórnych w czasie. 

Wykwity skórne u dzieci – jak wyglądają? 

Zmiany chorobowe mogą występować w różnych warstwach skóry lub obejmować jej cały przekrój. Wśród rodzajów zmian skórnych wyróżniamy m.in.: 

• plamki – zwykle są to płaskie obszary o różnych kształtach i kolorach; występują w przebiegu infekcji, takich jak płonica czy odra;
• krosty – małe, wypełnione płynem (ropą) pęcherzyki na skórze; mogą pojawić się w wyniku infekcji bakteryjnej;
• bąble – zmiany przejściowe typowe dla pokrzywki, która występuje w przebiegu alergii;
• grudki – małe, wyczuwalne dotykiem; mogą być objawem wyprysku lub łuszczycy;
• zmiany pęcherzowe – zawierają przezroczysty płyn; występują np. w przebiegu opryszczki.

Alergiczne zmiany skórne u dzieci

Jedną z częstych przyczyn zmian skórnych u dzieci są reakcje alergiczne. Nawet niewielka ilość alergenu może wywołać niepożądane dolegliwości, takie jak zaczerwienienie, suchość, świąd, pokrzywka czy atopowe zapalenie skóry (AZS). 

AZS charakteryzuje się suchą, swędzącą skórą, a także występowaniem zaczerwienienia, grudek i pęcherzyków. AZS o podłożu alergicznym najczęściej pojawia się u niemowląt i małych dzieci, zwykle mniej więcej do 5. roku życia. Najczęstszymi alergenami są białka mleka krowiego, jaja, orzeszki ziemne, ryby, soja i pszenica. 

Szacuje się, że u 10-20% dzieci, zwłaszcza poniżej 2. roku życia, alergie pokarmowe odgrywają istotną rolę w przebiegu nasilonego wyprysku atopowego. Zgodnie z zaleceniami rozpoznanie AZS związanego z alergią pokarmową i wprowadzenie diety eliminacyjnej wymagają dokładnej diagnostyki, która obejmuje punktowe testy skórne lub badania z krwi. Badania próbek krwi potwierdzają znacznie wyższy całkowity poziom przeciwciał IgE w surowicy oraz przeciwciał IgE swoistych dla antygenów pokarmowych u dzieci z AZS w porównaniu z dziećmi zdrowymi.

Zobacz także: Objawy nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej.

Nadwrażliwość pokarmowa IgG-zależna a wykwity skórne u dzieci

Nie zawsze zmiany skórne u dzieci można powiązać z klasyczną alergią z przeciwciałami IgE. Wykwity skórne u dzieci mogą być również związane z nadwrażliwością pokarmową IgG-zależną. Jej symptomy w ok. 15% przypadków dotyczą skóry, zwłaszcza w przypadku dzieci. Badania sugerują, że podwyższony poziom swoistych przeciwciał w klasie IgG może nasilać charakter zmian skórnych w przebiegu atopowego zapalenia skóry. Lekarze coraz częściej dostrzegają związek między podwyższonym poziomem swoistych przeciwciał IgG a nasileniem objawów chorób atopowych. 

Diagnostyka nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej jest możliwa jedynie dzięki oznaczeniu swoistych przeciwciał klasy IgG przeciwko produktom spożywczym w próbce krwi. Wiarygodne narzędzie diagnostyczne stanowi tu test myfoodprofile. Każdy pacjent, który go wykona, otrzymuje raport z badania oraz indywidualny przewodnik dietetyczny. Jest on nieocenionym wsparciem w procesie zmiany nawyków żywieniowych. Dieta eliminacyjna oparta na wynikach tego testu może być pomocna w identyfikacji i usunięciu potencjalnych alergenów pokarmowych u dzieci z problemami skórnymi. 

Wykazano, że u osób cierpiących na atopowe zapalenie skóry, szczególnie w przypadku ciężkiego przebiegu choroby, przeprowadzenie testów na nadwrażliwość pokarmową IgG-zależną i wdrożenie odpowiedniej diety może istotnie poprawić stan skóry.

Zmiany na skórze dziecka – jak sobie poradzić?

W przypadku wystąpienia zmian skórnych u dziecka należy skonsultować się z lekarzem. Prawidłowa diagnostyka jest niezbędna do rozpoczęcia odpowiedniego leczenia. Właściwa dieta i pielęgnacja skóry, np. przy zastosowaniu emolientów, ma kluczowe znaczenie w łagodzeniu objawów i poprawie stanu skóry dziecka. 

Kontakt z gorącą wodą podczas kąpieli i niewłaściwe środki myjące mogą nasilać wykwity na skórze dziecka. Powinno się również unikać używania ubrań z materiałów, które podrażniają skórę. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić stosowanie kremów łagodzących, maści steroidowych lub innych leków.

Sprawdź: 7 ciekawostek o nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej.

Podsumowanie

Zmiany skórne u dzieci mogą być wynikiem różnych dolegliwości, w tym alergii czy nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej. Ważne jest, aby zwrócić uwagę na wszelkie niepokojące objawy i skonsultować się z pediatrą lub dermatologiem w celu postawienia odpowiedniej diagnozy i ustalenia leczenia. W przypadku alergicznych zmian skórnych eliminacja potencjalnych alergenów z diety lub otoczenia dziecka zwykle jest koniecznym elementem terapii. 

Jeśli na podstawie dostępnych testów skórnych lub badań serologicznych (tj. z krwi) klasyczna alergia została wykluczona, warto rozważyć diagnostykę pod kątem nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej, np. wykonanie testu myfoodprofile. Naukowcy sugerują, że odpowiednie leczenie żywieniowe, oparte na wynikach testów w kierunku nadwrażliwości pokarmowych IgG-zależnych, może złagodzić zmiany skórne i wspomóc terapię małego pacjenta. 

Autor: Aleksandra Świgut, Dział Informacji Naukowej, EUROIMMUN Polska Sp. z o.o.