Żółte podniebienie – co oznacza? Co robić, gdy towarzyszy mu ból gardła?

U źródeł żółtego podniebienia leży wiele przyczyn. Wśród nich: niewłaściwa higiena, oddychanie przez usta czy infekcje. Większość nie jest groźna dla zdrowia. Gdy żółtemu podniebieniu towarzyszą inne objawy, należy zgłosić się do lekarza.

Żółte podniebienie – co oznacza?

Zażółcenie podniebienia może mieć prozaiczne przyczyny, jak niewłaściwa higiena, żywność intensywnie barwiąca śluzówkę jamy ustnej (curry, barwniki spożywcze), palenie papierosów czy oddychanie przez usta. Może też mieć przyczyny poważniejsze, jak infekcja czy żółtaczka. Poniżej zestawiono stany patologiczne i czynniki mogące mieć związek z żółtym podniebieniem. 

Żółtaczka

Żółtaczka to objaw towarzyszący znacznemu wzrostowi stężenia bilirubiny we krwi w wyniku choroby wątroby lub dróg żółciowych. Może mieć postać żółtego zabarwienia skóry, lekko żółtego podniebienia, zażółcenia twardówek oczu oraz właśnie żółtego zabarwienia błony śluzowej jamy ustnej. Bilirubina gromadzi się w błonie śluzowej wzdłuż podniebienia miękkiego i dna jamy ustnej. Żółtaczka wiąże się z koniecznością wizyty lekarza.

Amyloidoza 

Amyloidoza to schorzenie polegające na odkładaniu się patologicznego białka – amyloidu w tkankach. Jest powikłaniem przewlekłych stanów zapalnych, infekcji, nowotworów złośliwych. Może występować w przebiegu takich chorób jak: reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Leśniowskiego-Crohna, łuszczycowe zapalenie stawów, zapalenie wielomięśniowe. Najczęściej złogi amyloidu odkładają się w nerkach. Mogą również lokalizować się w obrębie krtani w postaci guzków lub blaszek, nadając żółtawy lub pomarańczowy odcień otaczającej błonie śluzowej. Stwierdzenie takich zmian wymaga poszerzenia diagnostyki w celu ustalenia ich przyczyny.

Perły Epsteina

Żółte podniebienie u dziecka może być związane z obecnością tzw. pereł Epsteina. Są to drobne grudki, pęcherzyki, wielkości 1-3 mm, wypełnione keratyną, czyli białkiem produkowanym przez komórki skóry. Nazywane perłami ze względu na nieco opalizujący połysk lub torbielami dziąsłowymi, lokalizują się wzdłuż szwu podniebienia lub na dziąsłach. Błona śluzowa wokół torbieli jest niezmieniona, bez obrzęku i zaczerwienienia. Pojawiają się u większości dzieci zwykle w okresie noworodkowym lub niemowlęcym, przeważnie przed okresem ząbkowania. Należą do zmian łagodnych, niewywołujących dolegliwości, ustępują samoistnie i nie wymagają interwencji lekarza. Mogą być mylone z pleśniawkami i aftami, które wymagają wdrożenia odpowiedniego postępowania.

Angina – ból gardła, żółte podniebienie

Przekrwione gardło i żółte podniebienie to możliwe cechy anginy. Choroba, której objawem charakterystycznym są żółte plamki na migdałkach, z towarzyszącymi im objawami ostrej infekcji: ogólnymi – wysoką gorączką, dreszczami, silnym bólem gardła nasilającym się przy przełykaniu, pieczeniem w gardle, nieprzyjemnym zapachem z ust. Jest to choroba infekcyjna, w większości wypadków wywołana przez paciorkowca beta-hemolizującego z grupy A, rzadziej przez inne bakterie lub wirusy. U małych dzieci mogą dołączyć się objawy brzuszne i oponowe (objawy podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych). Gardło jest obrzęknięte, przekrwione, ból może promieniować do uszu i być przyczyną ślinotoku. Pojawiają się objawy ogólne: złe samopoczucie, bóle głowy, bolesność okolicznych węzłów chłonnych. 

Herpangina

Angina herpetica to opryszczkowe zapalenia gardła wywołane przez wirusy Coxackie z grupy A. Objawy to bóle gardła, zaburzenia połykania oraz białe lub żółte grudki otoczone rumieniem w tylnej części gardła. Wirusy Coxackie mają zdolność namnażania się w przewodzie pokarmowym, są szeroko rozpowszechnione, do zakażenia dochodzi drogą pokarmową lub przez zanieczyszczone ręce, lub przedmioty.  

Zakażenie wirusem opryszczki typu 1 (Herpes simplex virus 1) prowadzi do pojawienia się zmiany skórnej zwanej osutką pęcherzykową. Początkowo jej pojawienie poprzedzają objawy zwiastunowe: ból, pieczenie, świąd, mrowienie. Później pojawia się grudka i stan zapalny błony śluzowej wokół niej, następnie grudka przekształca się w żółtawy pęcherzyk, a następnie w nadżerkę lub owrzodzenie. 

Niewłaściwa higiena

Żółte podniebienie i język mogą być następstwem niewłaściwej higieny jamy ustnej. Nieodpowiednia higiena prowadzi do nagromadzenia się bakterii, a w konsekwencji zażółcenia języka i podniebienia. Towarzyszy temu nieświeży oddech, obrzęk i krwawienie z dziąseł oraz dolegliwości w czasie jedzenia. Aby poprawić stan higieny jamy ustnej, należy szczotkować zęby 2 razy dziennie pastą z fluorem, używać nici dentystycznej oraz płynu do płukania ust. Należy również oczyszczać język szczoteczką do zębów lub specjalnymi przyrządami.

Kserostomia

Sprzyja namnażaniu bakterii w wyniku niewystarczającej ilości śliny. Może być spowodowana oddychaniem przez usta lub być efektem ubocznym działania wielu leków: przeciwbólowych, przeciwlękowych, przeciwdepresyjnych, moczopędnych, przeciwwymiotnych.

Kserostomii sprzyjają również:

• zespół Sjogrena,
• cukrzyca,
• chemioterapia,
• radioterapia,
• nadczynność tarczycy,
• oddychanie przez usta w czasie snu,
• palenie papierosów.

Pleśniawki

Nadmierny rozrost grzybów Candida albicans w jamie ustnej prowadzi do pojawienia się pleśniawek. Najczęściej występują u niemowląt i noworodków ze względu na niedojrzałość ich układu odpornościowego. U osób dorosłych towarzyszą obniżonej odporności (towarzyszącej np. cukrzycy, leczeniu onkologicznemu, infekcji HIV); stosowaniu inhalatorów i innych miejscowych środków zawierających sterydy czy terapii antybiotykowej.

Pleśniawki pojawiają się na błonie śluzowej jamy ustnej w postaci białych lub kremowych grudek, nalotów. Zmiany te są przytwierdzone do podłoża, a po ich usunięciu np. gazikiem pozostawiają czerwoną powierzchnię pozbawioną nabłonka. 

Leki

Niektóre leki powodują zmiany w jamie ustnej pod postacią hiperpigmentacji, czyli powstania żółtych lub brązowych przebarwień w obrębie jamy ustnej. Należą do nich: niektóre antybiotyki (np. tetracyklina); leki hormonalne; metale ciężkie (arsen, bizmut); leki przeciwmalaryczne, leki przeciwwirusowe. W razie wystąpienia powikłań tego typu należy skonsultować się z lekarzem i ustalić dalsze postępowanie.

Palenie papierosów

Dym tytoniowy oprócz tego, że prowadzi do zażółcenia zębów i błony śluzowej, stymuluje produkcję barwika melaniny w błonie śluzowej, prowadząc do powstania przebarwień w obrębie jamy ustnej. Ponadto, jak wspomniano, palenie papierosów prowadzi do kserostomii, co sprzyja namnażaniu się Candida albicans i rozwojowi pleśniawek.

W przypadku żółtego podniebienia należy zasięgnąć porady lekarskiej, zwłaszcza jeżeli współwystępuje:

• żółty odcień skóry i twardówki oczu, ból w okolicach wątroby, świąd skóry;
• złe samopoczucie, gorączka, bóle głowy, wysypka lub inne niepokojące objawy ogólne lub ze strony innych narządów;
• oprócz żółtego podniebienia, zaczerwienienie, przekrwienie gardła, jego bolesność, trudności w przełykaniu i mówieniu.

Mgr Renata Grzelik