Dysplazja

Dysplazja jest terminem wywodzącym się z greki. Jest zlepkiem dwóch słów: dys, oznaczającego 'zły' oraz plassein, które należy tłumaczyć jako 'tworzyć, kształtować'. Dysplazją określany jest każdy typ nieprawidłowego wzrostu lub rozwoju komórek (w skali mikroskopowej) lub narządów (w skali makroskopowej) oraz nieprawidłowa histologia lub struktura anatomiczna wynikająca z takiego wzrostu.

Komórki dysplastyczne są zwykle większe niż komórki prawidłowe. Ich jądra są wyraźnie powiększone w stosunku do cytoplazmy (może też występować kilka jąder w jednej komórce). Nie mają przeważnie jednakowych rozmiarów i kształtów. W obrazie mikroskopowym widać wyraźnie ich odmienność. Z tego powodu często zmiany dysplastyczne traktowane są jako stadium przednowotworowe (zwłaszcza w obrębie szyjki macicy).

Przykładowo, dysplazja może rozwinąć się w obrębie szyjki macicy, gruczołów piersiowych czy płuc. Podstawowy podział zmian uwzględnia miejsce ich powstania:

• dysplazja szyjki macicy (in. neoplazja szyjki macicy) – to zmiany w nabłonku szyjki macicy. W konsekwencji powstają komórki o zmienionym kształcie i wielkości. Ta postać dysplazji uznawana jest za zmianę przednowotworową;
• dysplazja oskrzelowo-płucna – to przewlekła choroba płuc będąca wynikiem urazu miąższu. Spowodowana jest wcześniactwem, niską masą urodzeniową i metodami wspomagania oddechu u dzieci urodzonych przedwcześnie. W efekcie dochodzi do rozwoju stanu zapalnego płuc, włóknienia i nieprawidłowego ich dojrzewania;
• dysplazja włóknisto-torbielowata gruczołów piersiowych – to rozrost części nabłonka i podścieliska wynikający z predyspozycji genetycznych oraz zaburzeń w wydzielaniu hormonów tarczycy, estrogenów, gestagenów i prolaktyny.

Dysplazja to także zaburzenia w kształtowaniu się, rozwoju i ustawieniu kości oraz stawów. Należy do nich m.in.:

• dysplazja stawu biodrowego – to zaburzenia w obrębie głowy kości udowej i panewki stawu biodrowego. Schorzenie powstaje na etapie życia płodowego i diagnozowane jest już u noworodków;
• dysplazja kostno-stawowa – to wynik nieprawidłowego rozwoju kości oraz chrząstek stawowych, przez co nie funkcjonują prawidłowo.