Neoplasma

Neoplasma to termin wywodzący się z języka starogreckiego od słowa νέος, co oznacza ‘nowy’ oraz πλάσμα, co tłumaczy się jako ‘twór, wytwór’. Stanowi łacińską nazwę nowotworu. Neoplasma to zatem grupa chorób charakteryzujących się niekontrolowanym podziałem komórek, w wyniku czego powstają patologiczne komórki nowotworowe niezdolne do  różnicowania w typowe tkanki. Do powstania komórek transformowanych nowotworowo, z których stworzona jest neoplasma, dochodzi w wyniku mutacji genów, które kodują białka biorące udział w cyklu komórkowym. Mowa o antyonkogenach i protoonkogenach. W konsekwencji następuje utrata kontroli nad podziałami komórkowymi. 

Tak pokrótce przedstawić można proces powstania neoplasmy:

1. Działanie czynników rakotwórczych.
2. Zmiana w materiale genetycznym – mutacja.
3. Niekontrolowany przez czynniki wewnętrzne (komórkowe) podział zmienionych komórek (mitoza), które nie podlegają eliminacji przez układ odpornościowy organizmu.
4. Zajmowanie zdrowych tkanek przez patologiczne komórki.
5. Wytwarzanie w obrębie masy nowotworu naczyń krwionośnych, którymi tlen i składniki odżywcze docierają do patologicznych tkanek – angiogeneza.
6. Przedostawanie się komórek nowotworowych do innych części ciała – migracja.
7. Rozwój przerzutów nowotworowych.

Wyróżnia się:

• nowotwór łagodny – tworzące go komórki nieznacznie odbiegają od obrazu prawidłowych komórek; rośnie wolno, jest dobrze ograniczony, nie daje przerzutów;
• nowotwór miejscowo złośliwy – z reguły nie daje przerzutów, zbudowany jest z komórek przypominających te w nowotworze złośliwym. Typowa jest dla niego duża objętość i związany z tym ucisk na okoliczne tkanki, zdolność naciekania i niszczenia otoczenia; może nawracać mimo radykalnego usunięcia;
• nowotwór złośliwy – tworzące go komórki znacznie odbiegają od obrazu tych prawidłowych; szybko wzrasta, daje przerzuty odległe, ma najgorsze rokowanie.

Według danych z 2020 r. najczęstszą przyczyną zgonów z powodu nowotworów wśród mężczyzn był rak płuca (26%), gruczołu krokowego (10,6%) i jelita grubego (8,1%), natomiast u kobiet rak płuca (17,6%) i rak piersi (15,3%).