CA 19-9

 

Oznaczany w surowicy marker raka trzustki, dróg wątrobowo-żółciowych oraz jelita  grubego i odbytnicy,  CA 19-9,  jest przydatny w diagnostyce i postępowaniu z chorymi. CA 19-9 (z ang. cancer antigen 19-9, carcinoma antigen 19-9) jest monsialogangliozydem obecnym w glikoproteinie wydzielanej w zwiększonych ilościach do śluzu przez komórki  m.in. trzustki i raka jelita grubego (sialowanym antygenem Lewis’a krwinek). CA 19-9 jest również wykrywany w mucynie uwalnianej do surowicy chorego. W niewielkich ilościach jest obecny w surowicy osób zdrowych, a jego źródłem są zdrowe: trzustka, drogi żółciowe, nabłonek żołądka, okrężnicy, macicy i ślinianek. Nieznacznie podniesiony poziom CA 19-9 obserwowany jest u chorych na łagodne choroby zapalne wątroby i dróg żółciowych, trzustki i przewodu pokarmowego, w łagodnych nowotworach jajników i macicy. Bardzo znaczny wzrost stężenia CA 19-9 występuje w surowicy chorych na raka trzustki (w tym bezobjawowych). Czułość kliniczna testu w przypadku raka trzustki dochodzi do 95%, specyficzność do 100%. Mniejszy, ale o wiele większy niż w przypadków wymienionych chorób łagodnych,  wzrost CA 19-9  ma miejsce w przypadku chorych na raka dróg wątrobowo-żółciowych (67% przypadków), na  raka żołądkowo-jelitowego, w tym głównie na raka jelita grubego (18% przypadków). W przypadku chorych na raka trzustki, CA 19-9  wykorzystywany jest w diagnostyce, monitorowaniu leczenia, wznowy i przerzutów. Jest również użyteczny w monitorowaniu leczenia raka dróg żółciowych i raka żołądka.