Morfina w moczu, jakościowo

Morfina – pochodna fenantrenu, występująca naturalnie w opium, wykazuje przede wszystkim silne działanie przeciwbólowe, nasenne, lecz również wywołuje  euforię. Morfina używana jest w lecznictwie do znoszenia bólu o średnim i silnym natężeniu: bólu w okresie okołooperacyjnym, bólu pourazowego, nowotworowego i zawałowego. Morfina jest agonistą receptorów opioidowych, przede wszystkim typu u (mi). Ciągłe przyjmowanie morfiny prowadzi do rozwoju tolerancji i z czasem wymaga zwiększenia wielkości i częstości dawek. Czas półtrwania morfiny wynosi około 2 godziny (1,6 do 3,4 godzin). Morfina jest wydalana głównie z moczem w postaci glukuronianu (90%) i w postaci wolnej (9-10%). Głównym metabolitem morfiny jest morfino-3-glukuronian (M3G) – 44-55% dawki, w mniejszej ilości powstaje morfino-6-glukuronian (M6G) – 8-10% dawki. Oba związki ulegają większej kumulacji w krwi niż morfina, a morfino-6-glukuronian wykazuje silniejsze od morfiny działanie przeciwbólowe. Przedawkowanie morfiny objawia się przede wszystkim śpiączką, zwężeniem źrenic, depresją ośrodka oddechowego, obrzękiem płuc, a przyczyną śmierci jest zatrzymanie pracy serca i płuc. Badanie wykonane w przypadkowej próbce moczu w celu wykrycia morfiny jest badaniem jakościowym i ma charakter przesiewowy. Metodą immunochromatografii wykrywa w moczu obecność morfiny bez rozróżnienia źródła jej pochodzenia. Preparaty zawierające niektóre pochodne morfiny, kodeina (metylomorfina), a także heroina (diacetylomorfina), wpływają na dodatni wynik testu, gdyż morfina jest ich wspólnym metabolitem obecnym w moczu. Rozróżnienie  morfiny i jej pochodnych, heroiny i kodeiny wymaga  dodatkowych badań specjalistycznych. Test przesiewowy może ujawnić użycie morfiny do 3-4 dni po jej zażyciu, zależnie od przyjętej dawki. Testy przesiewowe w kierunku narkotyku dostarczają tylko wstępnej informacji. Wynik dodatni należy potwierdzić dokładniejszymi metodami –  zalecane jest badanie techniką chromatografii gazowej (GC/MS).