Triglicerydy

Badanie stężenia triglicerydów (TG) wykonywane jest pojedynczo lub w ramach profilu lipidowego (Lipidogramu), obejmującego poza TG: pomiar cholesterolu całkowitego (TC); cholesterolu lipoprotein o małej gęstości (LDL-C); cholesterolu lipoprotein o dużej gęstości (HDL-C) i cholesterolu nie-HDL-C.  Wskazaniem do wykonania pomiaru TG jest diagnostyka dyslipidemii  (nieprawidłowe  ilości lub skład frakcji lipidów) oraz ocena ryzyka rozwoju miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego, takich jak choroba wieńcowa i zawał serca, niedokrwienny udar mózgu i  miażdżyca zarostowa tętnic kończyn dolnych, a także ryzyka ostrego zapalenia trzustki. Poza wskazaniami, TG oznaczane jest podczas badań kontrolnych w ramach profilu lipidowego. Dyslipidemie mogą wiązać się z: otyłością, nadużywaniem alkoholu, cukrzycą, hipotyreozą, ostrym zapaleniem trzustki (dyslipidemie wtórne) lub mogą być uwarunkowane genetycznie (dyslipidemie pierwotne), jak rodzinna hipertriglicerydemia. Wysoki poziom TG występuje u chorych na nieleczoną lub nieprawidłowo kontrolowaną cukrzycę. Poziom TG charakterystyczny dla dorosłych ustala się już u niemowląt i wykazuje tendencję wzrostową w miarę starzenia.
Triglicerydy (triacyloglicerole), stanowiące źródło energii organizmu, są estrami glicerolu i kwasów tłuszczowych. Stanowią główny składnik komórek tłuszczowych (adipocytów) i główny składnik tłuszczowy pokarmu. Są syntetyzowane w organizmie (triglicerydy  endogenne) lub pochodzą z pokarmu (triglicerydy egzogenne, pokarmowe). TG w krążeniu transportowane są przez lipoproteiny zwane chylomikronami (CM). Ich stężenie w surowicy zależne jest od podaży lipidów egzogennych oraz od endogennej syntezy i katabolizmu.Nadmiar  TG we krwi (hipertrigliceridemia) wskazuje na zwiększone stężenie lipoprotein bogatych w TG, w tym o działaniu promiażdżycowym (aterogennym):  VLDL,  lipoprotein o bardzo małej masie (ang. very low-density lipoprotein) oraz  remnantów CM i VLDL. Wzrosty ich stężeń zwiększają  ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, przewlekłego stanu zapalnego i wzrostu umieralności ogólnej. Współistnienie: hipertrigliceridemii oraz niskiego stężenia cholesterolu z lipoprotein o dużej gęstości (HDL-C) i dużego stężenia cholesterolu z lipoprotein o małej gęstości (LDL-C) nosi nazwę dysplipidemii aterogennej i wskazuje na wzrost ryzyka sercowo-naczyniowego. Hipertrigliceridemia wskazuje ponadto na ryzyko ostrego zapalenia trzustki, a także podniesione ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, nawet przy prawidłowym poziomie LDL-C. 
 

Podwyższone stężenie: hiperlipoproteinemia (typ I, III, IV i V) o charakterze pierwotnym lub wtórnym, nadmierne spożycie alkoholu, zapalenie trzustki, niewydolność nerek, doustna antykoncepcja, niedoczynność tarczycy, cukrzyca.

Obniżone stężenie: bez znaczenia diagnostycznego.

Dieta, leki obniżające cholesterol.

Trójglicerydy to biochemiczne związki tłuszczowe, które zaliczane są do lipidów naturalnie występujących w ludzkim organizmie. Ich podwyższone poziomy we krwi wykazują ścisłą korelację ze zwiększonym ryzykiem rozwoju licznych chorób, przede wszystkich związanych z układem sercowo-naczyniowym. Jakie dokładnie funkcje pełnią trójglicerydy, co to są trójglicerydy w badaniu krwi, kiedy należy oznaczyć ich poziom oraz o czym mogą świadczyć nieprawidłowe wyniki badania trójglicerydów?

Trójglicerydy, nazywane także porawniej triglicerydami to związki chemiczne, które zbudowane są trzech kwasów tłuszczowych oraz glicerolu. W ludzkim organizmie stanowią one jedno z podstawowych źródeł energii. Pełnią także rolę substancji magazynujących energię w przypadku, gdy podaż kaloryczna przekracza obecne zapotrzebowanie organizmu – trójglicerydy są wówczas odkładane do podskórnej tkanki tłuszczowej, skąd mogą zostać uwolnione, aby dostarczyć materiału energetycznego niezbędnego do prawidłowej pracy komórek.

Badanie trójglicerydów to test laboratoryjny, podczas którego oznaczany jest poziom tej frakcji lipidów we krwi. Test przeprowadzany jest w próbce krwi żylnej, najczęściej pobieranej z naczynia zlokalizowanego w dole łokciowym. W większości przypadków badanie wykonywane jest jednoczasowo z oznaczeniem innych związków tłuszczowych. Jest to tzw. profil lipidowy (lipidogram), w skład którego wchodzi oznaczenie następujących parametrów:

• Cholesterol całkowity (CHOL),
• Frakcja lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL),
• Frakcja lipoprotein o niskiej gętości (LDL),
• Cholesterol nie-HDL,
• Trójglicerydy - triglicerydy (TG).

W celach profilaktycznych, u osób dorosłych zaleca się regularne oznaczanie poziomu triglicerydów (wraz z innymi elementami profilu lipidowego). Badanie to powinno być wykonywane raz do roku u osób powyżej 50 roku życia, przy czym dokładny zakres testów profilaktycznych oraz ich terminy należy uzgadniać z lekarzem prowadzącym daną osobę. Odpowiednio wczesne wykrycie nieprawidłowych stężeń związków tłuszczowych we krwi pozwala na wdrożenie właściwych modyfikacji behawioralnych, dietetycznych oraz ewentualnego postępowania farmakologicznego, które pozwolą na przywrócenie właściwych poziomów tych substancji oraz w sposób znaczący zmniejszą ryzyko rozwoju miażdżycy.

Miażdżyca to choroba naczyń krwionośnych, w przebiegu której w ścianach naczynia dochodzi do odkładania się związków tłuszczowych oraz wytwarzania tzw. blaszek miażdżycowych. Te patologiczne elementy ściany naczynia prowadzą do zmniejszenia jego światła oraz zaburzonego przepływu krwi. Na skutek tego zjawiska dochodzi do zaburzeń ukrwienia narządów zaopatrywanych w krew tętniczą przez naczynie oraz rozwoju związanych z tym objawów chorobowych. Dokładny zakres dolegliwości zależny jest od lokalizacji oraz stopnia nasilenia zmian patologicznych. Jedną z najczęstszych manifestacji klinicznych miażdżycy jest przewlekła choroba niedokrwienna serca, która wynika z obecności blaszek miażdżycowych w naczyniach wieńcowych mięśnia sercowego. Nieleczona choroba wieńcowa może prowadzić do całkowitego zamknięcia się światła naczynia, a w konsekwencji do niedokrwienia tkanek oraz martwicy mięśnia sercowego. Zjawisko to nazywane jest wówczas zawałem serca i wymaga uzyskania natychmiastowej pomocy medycznej.

Wysokie poziomy trójglicerydów we krwi stanowią także istotny czynnik ryzyka rozwoju ostrego zapalenia trzustki, czyli OZT. W przebiegu tego schorzenia dochodzi do rozwoju nasilonego stanu zapalnego w obrębie miąższu trzustki oraz nasilonych dolegliwości chorobowych, takich jak m.in.:

• Silny ból nadbrzusza,
• Nudności,
• Wymioty,
• Gorączka,
• Dreszcze,
• Przyspieszenie akcji serca,
• Bladość skóry.

Badanie stężenia lipidów we krwi (w tym trójglicerydów) szczególnie zalecane jest osobom, które wykazują czynniki zwiększonego ryzyka rozwoju hipertrójglicerydemii. Do głównych dodatkowych uwarunkować, które mogą wpływać na występowanie zbyt wysokich poziomów trójglicerydów we krwi zalicza się m.in.:

• Nadmierną podaż kaloryczną, szczególnie dietę zawierającą duże ilości cukru,
• Nadwagę i otyłość,
• Cukrzycę (zarówno typu 1, jak i 2),
• Insulinooporność,
• Zaburzenia funkcji nerek,
• Nadmierne spożycie alkoholu,
• Niedoczynność tarczycy,
• Obciążenia genetyczne – występowanie hipertrójglicerydemii w rodzinie.

• Płeć męska,
• Wiek powyżej 50 roku życia,
• Palenie tytoniu,
• Niski stopień aktywności fizycznej,
• Nadciśnienie tętnicze.

Każde laboratorium może stosować różne metody analityczne, przez co norma trójglicerydów może nieznacznie różnić się. W celu interpretacji wyników badania trójglicerydów należy zestawić otrzymane rezultaty z zakresem norm referencyjnych, które umieszczane są na dokumentacji wydawanej pacjentowi.

W interpretacji  danych diagnostycznych należy brać pod uwagę wartości innych parametrów laboratoryjnych, szczególnie poziomy pozostałych frakcji lipidowych. Należy uwzględnić także dodatkowe obciążenia zdrowotne pacjenta, przyjmowane przez niego leki oraz wyniki wcześniejszych testów laboratoryjnych

Podwyższone trójglicerydy we krwi zwiększają ryzyko licznych powikłań sercowo-naczyniowych, jak m.in. zawał mięśnia sercowego lub udar mózgu. W przypadku wykrycia hipertrójglicerydemii konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem, który może zlecić dodatkowe badania, mające na celu uwidocznienie potencjalnych przyczyn tego zjawiska oraz ocenę dodatkowych parametrów wpływających na stan zdrowia układu sercowo-naczyniowego. Poza przeprowadzeniem pogłębionej diagnostyki lekarz zadecyduje wówczas także o dalszym postępowaniu leczniczym, które w zależności od stopnia nasilenia zmian chorobowych może obejmować modyfikacje behawioralno-dietetyczne lub wdrożenie specjalistycznej farmakoterapii.