Witamina B2

Pomiar stężenia witaminy B2 (ryboflawiny) w krwi pełnej. Witamina B2 należy do rozpuszczalnych w wodzie witamin z grupy B. Ulega dezaktywacji pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Występuje naturalnie w produktach spożywczych, jest dodawana do niektórych produktów spożywczych i dostępna jako suplement diety. Ryboflawina jest składnikiem dwóch koenzymów: mononukleotydu flawiny (FMN) i dinukleotydu flawinoadeninowego (FAD), odgrywających rolę w produkcji energii oraz metabolizmie białek i aminokwasów; lipidów; węglowodanów; sterydów i  mediatorów nerwowych. Dzięki temu, B2 wpływa na funkcje komórek oraz, szerzej, wzrost, rozwój i funkcje organizmu i uczestniczy w metabolizmie leków. Ponad 90% ryboflawiny zawartej w diecie występuje w postaci FAD lub FMN; pozostałe 10% stanowi forma wolna oraz glikozydy lub estry. Większość ryboflawiny wchłania się jelicie cienkim. Magazynowana jest w wątrobie, sercu i nerkach. Nadmierne ilości wydalane są z moczem. Wolna ryboflawina jest syntetyzowana przez bakterie jelita grubego i wchłaniana na miejscu,  w ilościach zależnych od diety. Do produktów spożywczych szczególnie bogatych w ryboflawinę należą: jaja, podroby (nerki i wątroba), chude mięso oraz mleko. W większości produktów spożywczych ryboflawina występuje w postaci FAD, natomiast formą dominującą w jajach i mleku jest ryboflawina wolna. Poza niedostatecznym spożyciem, przyczynami niedoboru ryboflawiny mogą być zaburzenia endokrynologiczne (niedoczynność tarczycy) oraz niektóre choroby. Objawy niedoboru ryboflawiny obejmują: zaburzenia skórne, przekrwienie i obrzęk jamy ustnej i gardła, zapalenie kątów ust, zajady, wypadanie włosów, problemy z rozrodem, ból gardła, swędzenie i zaczerwienienie oczu oraz zwyrodnienie wątroby i degeneracja układu nerwowego. Ciężki niedobór ryboflawiny może zaburzać metabolizm innych składników odżywczych, zwłaszcza witamin z grupy B, poprzez obniżony poziom koenzymów flawinowych. Ciężki i długotrwały niedobór koenzymów flawinowych może powodować niedokrwistość i zaćmę. Zmiany związane z niedoborem ryboflawiny są łatwo odwracalne (nie dotyczy to zmian anatomicznych, jak zaćma). Do grup narażonych na niedobór należą: sportowcy wegetariańscy; rzadko spożywające mięso i produkty mleczne kobiety w ciąży i kobiety karmiące piersią  oraz ich niemowlęta; osoby wegańskie i/lub spożywające mało mleka; osoby z  genetycznym niedoborem transportera ryboflawiny (RTD).

Witamina B2, czyli ryboflawina to organiczny związek chemiczny, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania licznych struktur i narządów ludzkiego organizmu. Podobnie jak inne witaminy z grupy B witamina B2 jest rozpuszczalna w wodzie. Ryboflawina syntezowana jest przez liczne gatunki roślin, grzybów oraz bakterii – tej zdolności nie posiadają jednak zwierzęta, w tym także człowiek. W związku z tym dzienne zapotrzebowanie na witaminę B2 musi zostać pokryte poprzez dostarczanie jej organizmowi wraz ze spożywanymi posiłkami.

Właściwe poziomy witaminy B2 są szczególnie istotne dla pracy układu nerwowego, narządów wzroku oraz skóry i błoń śluzowych. Dzięki ryboflawinie możliwe jest zachowanie zdrowia dróg oddechowych, przewodu pokarmowego, a także naczyń krwionośnych. Ponadto, ryboflawina pośrednio wpływa na utrzymanie prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi oraz właściwą pracę serca i kurczliwość mięśni szkieletowych.

Na poziomie molekularnym witamina B2 stanowi prekursor dla istotnych koenzymów, czyli związków umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie określonych enzymów. Dzięki nim możliwy jest optymalny przebieg licznych procesów biochemicznych, związanych m.in. z transportem cząsteczek tlenu, utlenianiem oraz redukcją różnego rodzaju związków chemicznych oraz przemianami metabolicznymi aminokwasów, tłuszczów i cukrów (węglowodanów). Dodatkowo, ryboflawina bierze udział w produkcji licznych hormonów, w tym m.in. kortyzolu, czyli hormonu wykazującego, między innymi, działanie przeciwzapalne. Ze względu na szeroki zakres działania witaminy B2 w organizmie skutki jej niedoboru mogą obejmować liczne narządy i układy oraz w sposób dotkliwy obniżać komfort życia. W skrajnych przypadkach nasilonej hipowitaminozy B2 dolegliwości z nią związane mogą stanowić znaczące zagrożenie dla zdrowia lub nawet życia.

Badanie stężenia witaminy B2 we krwi może zostać zlecone przez lekarza w przypadku podejrzenia występowania niedoborów ryboflawiny. Obecnie niedobory witaminy B2 występują dość rzadko, ze względu na wzbogacanie licznych produktów spożywczych ryboflawiną na etapie ich produkcji oraz przetwarzania. Rozwój niedoboru witaminy B2 może występować u osób przewlekle nadużywających alkoholu oraz u wegan stosujących znacząco niezbilansowaną dietę. Przyjmowanie odpowiednich ilości ryboflawiny jest szczególnie istotne u osób regularnie wykonujących intensywny wysiłek fizyczny, jak np. zawodowych sportowców, jako że wykazują oni zwiększone zapotrzebowanie na witaminę B2 w porównaniu z ogólną populacją. Na niedobór ryboflawiny wpływać mogą także zaburzenia jej wchłaniania z przewodu pokarmowego lub współwystępowanie innych schorzeń, które niekorzystnie wpływają na przemiany witaminy B2 w ludzkim organizmie.

Dokładny zakres wartości określający normy witaminy B2 we krwi może nieznacznie różnić się pomiędzy poszczególnymi laboratoriami diagnostycznymi – wynika to m.in. z różnych metod analitycznych stosowanych w określonej placówce. Z tego powodu w celu weryfikacji otrzymanych wyników każdorazowo należy odnieść je do wartości referencyjnych witaminy B2 zaznaczonych na dokumentacji wydawanej pacjentowi. W przypadku, gdy otrzymane wyniki nie mieszczą się w normach dla stężeń witaminy B2 we krwi należy udać się do lekarza w celu wyjaśnienia przyczyn tej nieprawidłowości oraz wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Niedobór witaminy B2 może prowadzić do rozwoju licznych, zróżnicowanych objawów chorobowych. Stopień nasilenia dolegliwości zależny jest od tego, jak znaczący deficyt ryboflawiny występuje u danego pacjenta. Dodatkowo, na obraz kliniczny wpływać będą także choroby współwystępujące oraz inne uwarunkowania zdrowotne. Objawy, które mogą uwidocznić się w przebiegu niedoborów witaminy B2 to między innymi:

• Zaburzenia widzenia,
• Spadek ostrości wzroku,
• Światłowstręt,
• Nadmierne łzawienie,
• Zwiększona męczliwość oczu,
• Zaburzenia snu, bezsenność,
• Zapalenie warg,
• Zapalenie języka,
• Zapalenie błon śluzowych,
• Rozwój pleśniawek na błonie śluzowej jamy ustnej,
• Zajady,
• Łuszczenie się skóry,
• Nadmierne wypadanie włosów,
• Przewlekłe biegunki,
• Rozwój anemii niedobarwliwej,
• Występowanie zawrotów głowy,
• Zaburzenia koncentracji,
• Zaburzenia pamięci.

Niektóre publikacje wskazują także na związek pomiędzy niskimi poziomami witaminy B2, a częstszym występowaniem migrenowych bólów głowy. Obszar ten jest jednak nadal przedmiotem intensywnych dociekań naukowych.

Nadmiar witaminy B2 zazwyczaj nie występuje w przypadku osób odżywiających się w prawidłowy sposób. Nawet w przypadku przyjmowania znaczących ilości suplementów diety zwierających witaminę B2 praktycznie niemożliwe jest doprowadzenie do rozwoju toksyczności związanej z nadmiernymi stężeniami ryboflawiny w organizmie. Ze względu na rozpuszczalność witaminy B2 w wodzie jej nadmiar jest szybko usuwany z organizmu przez nerki wraz z moczem. W określonych przypadkach związanych z nadmiernym spożyciem ryboflawiny może dojść do rozwoju objawów takich jak zmiana zabarwienia moczu na ciemniejszy oraz nudności i wymioty.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B2 w przypadku stosowania zbilansowanej diety zazwyczaj jest całkowicie pokrywane przez spożywane posiłki. Największe ilości witaminy B2 znajdują się w pokarmach pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso drobiowe, mięso wieprzowe oraz wątróbka. Poza produktami mięsnymi, znaczące ilości witaminy B2 znajdują się także w wielu produktach spożywczych. Są to między innymi:

• Ziemniaki,
• Produkty nabiałowe, takie jak kefir, sery, jogurty,
• Grzyby,
• Migdały,
• Rośliny strączkowe – fasola, groch, soja,
• Orzechy włoskie,
• Drożdże,
• Jaja kurze,
• Awokado,
• Tofu.

Badanie poziomów witaminy B2 wykonywane jest z próbki krwi żylnej. Warto pamiętać o piciu większej ilości płynów przed pobraniem krwi w celu lepszego wypełnienia łożyska naczyniowego  dla  ułatwienia pobrania.