Witamina B5

Potwierdzenie niedoboru lub nadmiaru witaminy B5. Witamina B5, kwas pantotenowy, uczestniczy w wielu przemianach metabolicznych, syntezie hormonów, powstawaniu przeciwciał, regeneracji komórek skóry i błon śluzowych. Niedobór B5 powoduje: zespół piekących stóp, zmęczenie, osłabienie, bóle głowy i brzucha, mdłości i wymioty, zaburzenia w działaniu centralnego i obwodowego systemu nerwowego, osłabienie refleksu, zmniejszenie odporności immunologicznej, zmiany w skórze i zaburzenia pigmentacji włosów. Nadmiar prowadzi do nieznacznego rozstroju układu pokarmowego. Może prowadzić do uczulenia. Oznaczenie wykonywane jest w surowicy metodą chromatografii cieczowej HPLC.

Witamina B5 nazywana jest często kwasem pantotenowym. Jest to pewne uproszczenie, jako że na witaminę B5 składa się kilka substancji – kwas pantotenowy, panteina, pantenol oraz koenzym A.

Witamina B5 pełni w ludzkim organizmie wiele niezwykle istotnych funkcji, które gwarantują prawidłową pracę całego ustroju. Witamina B5 odpowiada między innymi za prawidłowy metabolizm (przetwarzanie) tłuszczów, cukrów oraz białek. Dzięki temu możliwe jest pozyskiwanie energii ze spożywanych pokarmów oraz regulacja stężeń cholesterolu we krwi. Kwas pantotenowy uczestniczy także w produkcji licznych hormonów, np. hormonów płciowych – testosteronu, estradiolu i progesteronu, a także kortyzolu oraz określonych neurotransmiterów – dopaminy i serotoniny. Dzięki właściwym poziomom tych substancji w organizmie możliwe jest utrzymanie prawidłowego funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego.

Witamina B5 pełni istotną rolę także w funkcjonowaniu układu odpornościowego (immunologicznego). Kwas pantotenowy warunkuje prawidłową produkcję przeciwciał odpornościowych, których głównym zadaniem jest ochrona organizmu przez zakażeniami – zarówno wirusowymi, jak i bakteryjnymi. Ponadto, witamina B5 poprawia ogólne funkcjonowanie organizmu. Prawidłowe stężenie tego związku zmniejsza ogólne zmęczenie, poprawia samopoczucie, warunkuje właściwą pracę układu sercowo-naczyniowego, pokarmowego oraz nerwowego.

Kolejną, istotną funkcją witaminy B5 jest utrzymywanie zdrowia skóry oraz błon śluzowych. Dzięki witaminie B5 skóra może regenerować się w prawidłowy sposób (np. po urazach oraz ranach). Dodatkowo kwas pantotenowy warunkuje prawidłową pigmentację skóry, zapobiega powstawaniu zmarszczek oraz przeciwdziała wypadaniu i siwieniu włosów.

Przeprowadzenie badania stężenia witaminy B5 w krwi zalecane jest osobom, które podejrzewają, że mogą cierpieć na niedobory omawianej substancji. Obecnie zjawisko to jest niezwykle rzadkie i zazwyczaj nie występuje w ogólnej populacji. Na rozwój niedoboru kwasu pantotenowego narażone są przede wszystkim osoby, które przewlekle nadużywają alkoholu i cierpią na  znaczące niedożywienie. Do grupy ryzyka zalicza się także chorych cierpiących na określone schorzenia przewodu pokarmowego, z poważnymi zaburzeniami odżywiania, a także kobiety stosujące długotrwałą antykoncepcję hormonalną.

Normy stężeń witaminy B5 we krwi mogą nieznacznie różnić się pomiędzy laboratoriami diagnostycznymi wykonującymi  badanie. Wynika to m.in. z odmiennych metodologii pomiaru.  W celu ustalenia, czy otrzymane wyniki mieszczą się w granicach normy, należy odnieść je do wartości referencyjnych podanych na wyniku. W przypadku, gdy otrzymane wyniki odbiegają od obecnych tam norm należy skonsultować się ze specjalistą w celu wyjaśnienia przyczyn nieprawidłowości oraz wdrożenia odpowiedniego, dalszego postepowania diagnostyczno-leczniczego.

Zbyt niskie poziomy kwasu pantotenowego nazywane są hipowitaminozą B5. Objawy niedoboru witaminy B5 mogą występować ze zmiennym nasileniem oraz dość znaczącym zróżnicowaniem w zależności od tego, jak niskie są stężenia tego związku we krwi badanego. Do podstawowych dolegliwości związanych z niedoborami kwasu pantotenowego zalicza się, m.in.:

• Pogorszenie nastroju,
• Zwiększoną nerwowość,
• Uogólnione pogorszenie samopoczucia,
• Przewlekłe zmęczenie,
• Rozwój zaburzeń neurologicznych,
• Drętwienie kończyn,
• Parestezje,
• Skurcze mięśniowe,
• Bóle mięśni,
• Zaburzenia snu, bezsenność,
• Nudności,
• Wymioty,
• Bóle brzucha,
• Zaburzenia widzenia,
• Patologiczne zmiany skórne – trądzik, wysypki, przebarwienia,
• Zwiększona łamliwość oraz wypadanie włosów,
• Pogorszenie szybkości gojenia się ran,
• Pogorszenie stanu odporności.

Nadmiar witaminy B5 nie jest toksyczny. W prawidłowych warunkach zdrowia, nawet nadmierna suplementacja witaminy B5 praktycznie nie manifestuje się klinicznie.  Ze względu na rozpuszczalność kwasu pantotenowego w wodzie jego nadmiar jest sprawnie usuwany z organizmu przez nerki wraz z moczem. W przypadku nieprawidłowego stosowania określonych suplementów diety zawierających witaminę B5 może dochodzić jednak do rozwoju dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takich jak, m.in. bóle brzucha, nudności, wymioty lub też biegunki. Z tego powodu nie należy przekraczać zalecanej dobowej dawki preparatów specjalistycznych, a  w  przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem.

Witamina B5, tak jak inne witaminy z grupy B jest substancją rozpuszczalną w wodzie. Kwas pantotenowy jest częściowo syntezowany przez bakterie mikroflory fizjologicznej jelit, jednak musi być także dostarczany do organizmu z zewnątrz, wraz ze spożywanym pokarmem. Pokarmy, które zawierają znaczące ilości witaminy B5 to między innymi:

• Jaja kurze,
• Wątróbka,
• Sery,
• Mleko,
• Jogurty,
• Drożdże,
• Orzechy,
• Banany,
• Melony,
• Mięso drobiowe,
• Ziemniaki,
• Pieczywo pełnoziarniste,
• Soja,
• Fasola,
• Groch,
• Śledzie,
• Makrela,
• Grzyby,
• Brązowy ryż,
• Nasiona słonecznika,
• Otręby pszenne,
• Masło orzechowe.

Badanie stężeń witaminy B5 w krwi nie wymaga specjalnego przygotowania. Przed pobraniem krwi do testu diagnostycznego należy wypić większe ilości wody, co ułatwi pobranie próbki krwi. Nie występuje konieczność stawienia się na badanie na czczo lub o określonej porze dnia.